Bôge (boukunde)

In bôgekonstruksje is in oerspanning yn in bûgde foarm, dy't in frije konstruksje oplevert tusken twa steunpunten. Faak is de bôge útfierd yn natuerstien en/of bakstien en binne de stienen fan de bôge keggefoarmich. Yn it krêftenspel jildt foar de meast brûkte bôgefoarmen: nammerste leger de bôge (de saneamde stek), nammerste grutter de sydwertse krêften (spatkrêften). In ferwulf is op te fetsjen as in trijediminsjonale tapassing fan in bôgekonstruksje.

Bôgekonstruksjes yn in fasade Apteek De Liefde yn Utert)

Oan dizze side wurdt noch wurke! Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is.

Yn de boukunde wurdt in bôge faak tapast, omdat it fan natuere in sterke constructie vormt. In het verleden was een boogconstructie vaak de enige manier om grote ruimten te overspannen, en er vervolgens weer bovenop te bouwen. Pas sinds de uitvinding van de boog als draagconstructie konden gebouwen as katedralen boud wurde.

In alternatyf foar de bôge is de latei, een ingemetselde draagsteen of draagbalk. Sinds de uitvinding van het gewapende en voorgespannen beton wordt de boog nog nauwelijks gebruikt.

Romaanse bôgen zijn cirkelvormig. In Europa worden deze bogen behalve in kerken ook veel aangetroffen in bruggen. In de gotiek werden spitsbogen toegepast, het voordeel hiervan ten opzichte van de rondboog is onder meer dat de verhouding tussen hoogte en overspanning variabel is.

De Spaanse arsjitekt Antoni Gaudí (1852-1926), in grûnlizzer fan de organische architectuur, gebruikte speciale vormen van bogen. Om te bepalen of deze sterk genoeg waren, maakte hij een schaalmodel van de boog met touwtjes, de zogeheten kettinglijn. Dit model hing op zijn kop. Met gewichten simuleerde Gaudí de krachten die op de boog zouden gaan werken. Hiermee ging de touwboog vanzelf in de juiste, stabiele, vorm hangen.

Technyske begripen by bôgen

benamingen:
1=spanning of spanwijdte 2=rechtstand 3=porringpunt 4=top of kruin 5=pijl, porring of steek 6=aanzet 7=geboorte 8=buitenbooglijn 9 binnenbooglijn

• Formeel - tijdelijke ondersteuningsconstructie bij het vervaardigen van de boog;
• Berte - punt waar de loodrechte kant van de muur of kolom overgaat in de boog;
• Krún - bovenste punt van de boog;
• Sluitsteen - middelste steen van een gemetselde boog, soms in natuursteen uitgevoerd
• Poarring, pylk of stek - de afstand tussen het hoogste punt van een segmentboog (binnenbooglijn) en de lijn die de geboorten van de boog verbindt;
• Poarringpunt - het middelpunt van waaruit de boog wordt getrokken of de plaats waar de draad wordt vastgezet om de juiste richting van de voegen tussen de stenen te bepalen;
• Stek - hichteferskil in het midden tussen de onderzijde en de geboorten van de boog (met uitzondering van stijgende boog);
• Flinter - helpmiddel dat gebruikt wordt bij het uitzetten en metselen van een ellipsboog
• Fierstraal - (tinkbyldige) line(n) fan de poarring nei de bôge(foegen);

Bôgefoarmen

• 
  segmintbôge
• 
  rûnbôge
• 
  spitsbôge
• 
  lansetbôge
• 
  ellipsbôge
• 
  koerbôge
• 
  tudorbôge
• 
  paraboalbôge
• 
  stigende bôge
• 
  trijepasbôge
• 
  hoefizerbôge
• 
  akkoladebôge
• 
  hoannekaam
• 
  gerdynbôge
• 
• 

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

{{{boarnefermelding}}}