Baktearje: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L r2.7.1) (Bot - derby: nl:Bacteriën
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
wurkleas
Rigel 1:
[[Ofbyld:Bacillus subtilis Gram.jpg|thumb|''Bacillus subtilis'']]
'''Baktearjen''' (wittenskiplike namme: '''Bacteria''', iental Bacterium) binne (iensellige) [[mikro-organisme]]n, dy't sa lyts binne dat se allinnich ûnder in mikroscoop te sjen binne. In wichtige eigenskip fan baktearjen is, dat se har hurd fermearderje kinne. In baktearje is in [[prokaryootprokaryoat]] en heefthat dus geengjin [[celkernselkearn]]. It erflike materiaal sweeft om yn it [[sytoplasma]]. It [[Desoksyribonukleïnesoer|DNA]] bestiet meastal út mar ien ringfoarmich [[gromosoam]], faak beselskippe troch ien of mear [[plasmide]]n, diedy't eveneensek genetischegenetyske informatieynformaasje bevattenbefetsje. BacteriënBaktearjen kunnenkinne onderlingûnderling plasmiden útwikselje ([[conjugatiekonjugaasje (geneticagenetika)|conjugatiekonjugaasje]]), waardoorwêrtroch't zijse [[recombinatierekombinaasje (geneticagenetika)|recombinerenrekombinearje]]. Sa ûntsteanûntsteane allegeduerigen nije bacterievariëteiten.
{{wurk}}
De Bacteria waarden eartiids [[Eubacteria]] neamd. Yn it algemiene spraakgebruik wordt meestal geen onderscheid gemaakt tussen Bacteria ("gewone" bacteriën) en [[Archaea]] (oerbacteriën), die tezamen de groep ''prokaryoten'' vormen. In de taxonomie vormen de Bacteria echter een afzonderlijk ''Rijk'' of ''Domein''.
 
De BacteriaBakteria waarden eartiids [[EubacteriaEubakteria]] neamd. Yn it algemiene spraakgebruikspraakgebrûk wordtwurdt meestalmeastal geengjin onderscheidûnderskied gemaaktmakke tussentusken Bacteria ("gewonegewoane" bacteriënbaktearjen) en [[Archaea]] (oerbacteriënoerbaktearjen), diedy't tezamentegearre de groep ''prokaryotenprokaryoaten'' vormenfoarmje. InYn de taxonomietaksonomy vormenfoarmje de BacteriaBakteria echterlykwols eenin afzonderlijkôfsûnderlik ''RijkRyk'' of ''Domein''.
Blaualgen of blauwieren, die geen echte algen of wieren zijn maar [[Blauwalgen|cyanobacteriën]], behoren ook tot de prokaryoten.
 
Blaualgen of blauwieren, diedy't geengjin echte algen of wieren zijnbinne maarmar [[Blauwalgen|cyanobacteriënsyanobaktearjen]]], behorenhearre ookek totta de prokaryotenprokaryoaten.
 
== Algemien ==
Baktearjen binne hast rûnom te finen. VeruitFierwei de meestemeaste bacteriënbaktearjen zijnbinne nietnet schadelijkskealik voorfoar de gezondheidgesondheid. VeelIn bacteriënsoad doenbaktearjen bijzonderdogge nuttigtigenuttich wurk, bygelyks yn úede [[term]]s. Ek wurde se ynsetten yn de yndustry om bygelyks bepaalde soarten ôffal ôf te brekken of om [[medisyn|medisinen]] te meitsjen.
 
De measte baktearjen binne sa'n 1–5 [[Mikrometer (lingtemaat)|µm]] (0,001-0,005 mm) lang. De grutte kin per soarte lykwols frijwat farieare. De parasitêre baktearje [[Rickettsia]] kin 0,1 μm (0,0001 mm) mjitte, wylst de "swervel-itende" reuzebaktearje ''[[Thiomargarita namibiensis]]'' ôfmjittingen oant 750 mikrometer (0,75 mm) berikke kin. Baktearjen binne de lytste organismen dy't noch mei in [[mikroscoopmikroskoop|ljochtmikroscoopljochtmikroskoop]] waarnimber binne.
 
{{Boarnen|boarnefernijing=
* {{en}}[http://www.bacterio.cict.fr/classifphyla.html ''Hierarchical classification of prokaryotes (bacteria)'']
* {{en}}[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=bacname ''Approved Lists of Bacterial Names'']
* [http://www.kiesbeter.nl/medischeinformatie/structuur-en-functie-bacterien/structuur-en-functie-bacterien/kosmos/ ''BacteriënBaktearjen (structuurstruktuer en functiefunksje)'']
* [http://www.bioplek.org/animaties/celtotaal/bacterie.html www.bioplek.org/animaties/celtotaal/bacterie.html]
}}