|
[[Ofbyld:Arabian nights manuscript.jpg|thumb|''Arabysk manuskript fan tûzen-en-ien-nacht, grif 14e-ieusk'']]
[[Ofbyld:Mille et Une Nuits en Arabe.JPG|thumb|''Tûzen-en-ien-nacht yn it Arabysk'']]
De fertellingen fan '''Tûzen-en-ien-nacht''' ([[Arabysk]]: الف ليلة وليلة / alf laila wa-laila, "tûzen nachten en in nacht", [[Perzysk]]: هزار و یک شب / Hezar-o-yek shab) foarmje in samling ferhalen yn de foarm fan in [[raamfertelling]] út it [[Midden-Easten]]. Sommige fan dizze ferhalen binne âlder as de kristlike jiertelling. Oare komme út de Midsieuwen.
== Skiednis ==
Lang waard tocht dat de ferhalen fan Tûzen-en-ien-nacht fan oarsprong Perzysk wienen. Dit blykt net sa te wêzen. Dizze ferhalen komme út ferskate Arabyske lannen en diels fan tit [[Yndia]]askse subkontinint. Sommige ferhalen komme fuort út in [[Jaïnisme|Jaïnistyske]] ferzje út de 5e ieu.<ref>Sjoch Emmanuel Georges Cosquin, 1922, ''Les contes indiens et l’occident'' Paris: Champion pagina: 290-301</ref>
{{wurk}}
Gedielten fan dizze ferhalebondel wienen yn Europa al bekend yn de [[18e ieu]]. De oarspronklike ferhalen wienen [[erotyk|eroatysk]] kleure. Hjirtroch waard it ferhaal yn de Arabyske wrâld oant yn de 20e ieu net as echte literatuer sjoen, oars as yn Europa. Doe't de Britse avontoerieravontoersman en ûntdekkingsreizger [[Richard Francis Burton]] yn [[1850]] in volledigefolsleine maarmar ongekuisteearbere vertalingoersetting publiceerdepublisearre, werdwaard hijhy vanfan [[pornografiepornografy]] beschuldigdbeskuldige.
InYn laterletter tijdentiden (1885-1888) werdenwaarden de verhalenferhalen uitgegevenútjûn zondersûnder de erotischeeroatyske bestanddelenbestândielen en werdenwaarden zese populairpopulêr alsas [[sprookjemearke]]ses voorfoar kinderenbern en volwassenenfolwoekseen. OverigensSoks gebeurdebarde ditoars metmei bijnahast alle sprookjesmearkes, ditsoks is bijvoorbeeldbygelyks duidelijkdúdlik te volgenmerkbiten inyn de verschillendeferskate drukkenorintingen vanfan [[Kinder- und Hausmärchen]] waarbijwêrby't de seksuele elementeneleminten inyn laterelettere uitgavenútjeften symbolischsymboalysk wordenbeslreaun beschrevenwurde. OverigensNammers bevattebefette dezede verzamelingdsamling sprookjesmearkes vanfan de [[gebroedersbruorren Grimm]] inyn eerdereeardere drukkenprintingen meermear sprookjesmearkes uitút DuizendTûzen-en-éénien-nacht danas inyn laterelettere drukkenprintingen, waaronderwêrûnder diedy waaropwêrop de NederlandseNederlânske vertalingoersetting isbasearre gebaseerdis. DezeDizzen werdenwaarden verwijderdweilitten omdatomt zese nietnet uitút hetit DuitseDútske gebiedgebiet afkomstig warenkamen. Dit gebeurde bijvoorbeeldbarde ookbygelyks metek enkelemei sprookjesmearkes diedy't opgenomenopnomd warenwienen inyn de bundelbondel vanfan [[Charles Perrault]]).
TochDochs zijnbinne de verhalenferhalen uitút DuizendTûzen-en-éénien-nacht nietnet alleenallinnich pornografischpornografysk vanfan karakteraard. InYn de bloeitijdbloeitiid vanfan de islam hanteerdehantearre de [[mullahmûllah]] dezedizze verhalenferhalen om zijnsyn toehoorderstaharkers eenin les te gevenjaan. DoorTroch de tijdtiid heenhinne werdwaard hetit ookek [[volkstherapiefolksterapy]]. EenIn PerzischePerzyske arts en [[psychotherapeutpsychoterapeut]] heefthat de verhalenferhalen aangewendbrûkt inyn de [[psychosomatischpsychosomatysk]]e geneeskundegenêskunde voorfoar hetit behandelenbehanneljen vanfan conflictenkonflikten en [[therapeutischterapeutysk]]e situatiessituaasjes. InYn hetit boek "[[De KoopmanKeapman en de PapegaaiPappegaai]]" maaktmakke hijhy de toepassingtapassing vanfan dezedizze verhalenferhalen toegankelijktagonklik voorfoar de lezerlêzer.
De bekendste ferhalen út de samling binne:
* [[Aladin en de wûnderlampe]]
* [[Sinbad de zeemanseeman]]
* [[Ali Baba en de fjirichfjirtich rôvers]]
Minder bekende ferhalen binne:
* De fisker en de geast
| 