De ferzje fan 27 apr 2005 om 05.10 wizigje Aliter (oerlis \| bydragen) 12.468 edits terp		De ferzje fan 2 jun 2006 om 17.08 wizigje weromsette DDurk (oerlis \| bydragen) 134 edits Oanfulling en ferbetterings Neikommende ferskillen →
Rigel 1: In '''Terp''' is in keunstmjittige hichte, oanlein yn de Fryske kuststreken, fan [[Belgje]] oant it suden fan Deensk [[Jutlân]]. == Taal == It wurd ''terp'' wie eartiids it Fryske wurd foar ''doarp''. It hjoeddeiske wurd ''doarp'' fan it [[Frysk\|Westerlauwersk Frysk]] is in Nederlânsk lienwurd. ''Terp'' waard dêrtroch it wurd foar de hege wenplakken, mar yn [[Noard-Fryslân]] en [[Sealterlân]] is de oarspronklike betsjutting noch libben. It Grinzers brûkt it wurd ''wierde'' foar in terp, en yn Noard Dútslân brûkt men it wurd ''Warft''. == Needsaak == Fryslân is foarme troch ûnder de ynfloed fan de see, en de see hat lange tiid frij spul op it Fryske lân hân. Yn perioaden fan transgresje strûpte de see it lân der ûnder, wat foar de earste bewenners fan Fryslân altyd reden wie har hjir net permanint te wenjen te setten. Rûn 700 foar Kristus setten minsken har op de hegere kwelderwâlen te wenjen, en doe’t rûn 500 foar Kristus wer in transgresje kaam, wie it mei in opheging fan har wenstee út te hâlden. Dêrnei waard der by elke perioade fan transgresje in nije generaasje terpen boud. Der wiene úteinlik trije generaasjes: fan 500 foar Kristus, 200 foar Kristus en 700 nei Kristus. It oanlizzen fan de seediken makke dat der gjin nije terpegeneraasjes kaam binne. == Bou == Terpen waarden opwurpen troch dong en seadden út de kwelder yn lagen te steapeljen. Yn de rin fan de tiid kaam hjir ek noch dong en de resten fan de tige fergonklike huzen by. Sa waarden terpen hieltyd heger. Terpen waarden opwurpen troch lagen fan kweldersodden te steapeljen, dêr't ek noch mjoks en bewenningsresten by kamen. Tusken [[Fly]] en [[Lauwers]] hawwe der al mear as tûsen terpen west. Dit hawwe terpen west foar mar ien pleats, oant en mei terpen foar hiele doarpen, mei ekstra romte tafoege foar lânbou. De grutste bekende terp wie dy fan [[Ezinge]], dy't 24 ha. grut wie.▼ Terpen wiene meast ovaal fan foarm, mei skean ôfrinnende siden. Boppe-op stienen ien (dan wie it in hústerp) of mear huzen (dan wie it in doarpsterp) om in fiver mei farsk wetter hinne. Letter waard de fiver op terpdoarpen meastal ferfongen troch in tsjerke. De foarein fan de huzen nei it midden, en de efterein nei bûten. Ut it efterein waard dan de mjokse fan de bisten gewoan de skeante del smiten. Dêrom waarden dizze skeanten faak brûkt foar lânbou, om’t dit de skeanten tige fruchtber makke. == Gebrûk == ▲~~Terpen waarden opwurpen troch lagen fan kweldersodden te steapeljen, dêr't ek noch mjoks en bewenningsresten by kamen.~~ Tusken [[Fly]] en [[Lauwers]] hawwe der al mear as ~~tûsen~~tûzen terpen west. Dit hawwe terpen west foar mar ien pleats, oant en mei terpen foar hiele doarpen, mei ekstra romte tafoege foar lânbou. De grutste bekende terp wie dy fan [[Ezinge]], dy't 24 ha. grut wie. De âldst bekende terp, en mei 8,8 m. ek de heechste, is dy fan [[Hegebeintum]], dy't 600 f. Kr. al bewenne wie. Lykwols hawwe de measte terpen oant de [[1e ieu f. Kr.]] net it ~~gâns it~~hiele jier troch bewenne west. Fan doe, oant de Frankyske tiid wie dat lykwols al sa. == Neitiid == Likernôch ~~800~~1000 nei Kristus begûn tusken [[Fly]] en [[Lauwers]] de oanlis fan [[dyk\|dik]]en, wêrtroch it belang fan terpen stadichoan werom rûn. Yn de [[19e ieu]] waard in grut tal fan terpen [[ôfgroeven]], om de fruchtbere grûn yn de lânbou brûke te kinnen. De terpfynsten dy't ~~hjiby~~hjirby dien waarden joegen ynsicht yn de skiednis fan de terpen, en laten úteinlik yn [[1965]] ta beskerming fan de terpen ûnder de ~~Monumintenwet~~Monumintewet. Fan de measte doarpsterpen is ~~hjoeddedei~~hjoed de dei lykwols allinnich it part fan de tsjerke mei it hôf tebek. == Halligen == Op de [[Halligen]], dy't lang ~~ûnbedykt~~ûnbedike bleaun binne, en ek no mar lege ~~dyken~~diken hawwe, hawwe de terpen noch ~~hieltiid~~altyd in funksje.

Terp: ferskil tusken ferzjes