Harsens: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Rigel 30:
De sellen dy't aksjepotinsjalen generearje en ynformaasje trochstjoere nei oare sellen binne de neuroanen. In elk hersengebied bevinden zich neuronen die input ontvangen ([[afferent]]e neuronen), die een output produceren ([[efferent]]e neuronen) en [[interneuron]]en. Afferente neuronen ontvangen projecties van andere hersengebieden. Efferente neuronen projecteren nei oare gebieten. Interneuronen hebben geen connecties buiten het hersengebied waarin ze liggen, maar zorgen voor lokale verwerking.
 
Neist neuroanen befetsje de harsens gliasellen, ± 10 - 50 per neuron. Gliasellen (fan it Grykske ''glia'' =lym) hawwe in ûndersteunende rol yn de harsens, wêrûnder it produsearjen fan it isolearjende myeline, it ferskaffen fan struktuer oan it neuronale netwurk en it ferwurkjen fan ôffal. De measte soarten gliasellen yn it sintrale senuwstelsel sitteynsitte yn it [[perifear senuwstelsel]]. In útsûndering binne de [[oligodendrosyt|oligodendrositen]] dy't yn it sintrale zenuwstelsel axonenaksoanen isolerenisolearje. InYn hetit perifeerperifear zenuwstelselsenuwstelsel zijnbinne hiervoorhjirfoar de [[SchwanncelSchwannsel]]len verantwoordelijkferantwurdlik.
 
By zoogdierensûchdieren wordenwurde de hersenenharsens omgevenomjûn doortroch bindweefselvliezenbynweefselflueezen, de [[hersenvliezenharsensfluezen]]. Dit is eenin systeem vanfan membranen dat de hersenenharsens scheidtskiedet vanfan de schedelskedel. De vliezenfluezen zijnbinne vanfan buitenbûten naarnei binnen opgebouwdopboud uitút hetit [[hardehurde hersenvliesharsensflues]], hetit [[spinnenwebvliesspinnewebflues]] en hetit [[zachtesêfte hersenvliesharsensflues]]. HetIt spinnenwebvliesspinnewebflues is verbondenferbûn metmei hetit hardehurde hersenvliesharsenflues en dezedy't tezamenby wordenelkoar soms alsas éénien laaglaach geziensjoen wurde. OnderUnder hetit spinnenwebvliesspinnewebflues bevindtsit zich een ruimtein waarinromte zichwêryn hetit [[hersenvochtharsensfocht]] (ookek cerebrospinalisserebrospinalis, cerbrospinaleserbrospinale vloeistoffloeistof of liquorlikwor) bevindtsit. HierinHjiry "drijvendriuwe" de hersenenharsens. HetIt hersenvochtharsensfocht circuleertsirkulearret tussentusken de lagen vanfan de hersenvliezenharsensfluezen en doortroch holtes inyn de hersenenharsens dy't diewy we [[ventrikelstelselfentrikelstelsel|ventrikelsfentrikels]] noemenneame. ChemischGemysk is hetit belangrijkwichtich voorfoar hetit metabolisme en mechanischmeganysk is hetit belangrijkwichtich alsas schokdemperskokdimper. BloedvatenBloedfetten komenkomme hetit zenuwstelselsenuwstelsel binnen viafia de ruimteromte bovenboppe hetit zachtesêfte hersenvliesharsensflues. De [[bloed-hersenbarrièreharsenbarriêre]], eenin functionelefunksjonele scheidingskieding tussentusken bloedvatenbloedfetten en hersenweefselharsensweefsel, beschermtbeskermet de hersenenharsens deelsdiels tegentsjin [[toxinetoksine (gif)|toxinestoksines]] diedy't mogelijkmooglik metmei hetit bloed meemei binnenkomenbinnenkomme.
 
De menselijkeminsklike hersenenharsens wegenwage ± ongeveer 1 oant- 1,5 kilo. De massa en tichtheid vanfan de hersenenharsens zijnbinne zosa hoogheech dat de hersenenharsens onderûnder hunharren eigen gewicht inyn elkaarelkoar zakkensakje alsas zese nietnet wordensteund gesteundwurde. Doordat ze drijven in het hersenvocht, raken ze niet beschadigd onder invloed van de zwaartekracht. Omdat de schedel hard en op enkele kleine openingen na gesloten is, zouden de hersenen niet kunnen opzwellen of uitzetten als er geen hersenvocht was; de druk zou bij zwellingen en kneuzingen snel oplopen tot waarden waarbij geen doorbloeding meer mogelijk is, met de dood als onmiddellijk gevolg. De verdringbare hersenvloeistof ondervangt ook dit effect voor een groot deel.
 
=== Funksjes ===