Harsens: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Rigel 28:
{{wurk}}
=== Histology ===
De sellen dy't aksjepotinsjalen generearje en ynformaasje trochstjoere nei oare sellen binne de neuroanen. Yn elk harsensgebiet sitte neuroanen dy't ynput krije ([[afferint]]e neuroanen), dy't in output produsearje ([[efferint]]e neuroanen) en [[ynterneuron|ynterneuroanen]]. Afferinte neuroanen ûntfange projeksjes fan oare harsensgebieten. Efferinte neuroanen projektearje nei oare gebieten. InterneuroanenYnterneuroanen hawwe gjin koneksjeskonneksjes bûten it harsensgebiet dêr't se yn lizze. mar soargje foar lokale ferwurking.
 
Neist neuroanen befetsje de harsens gliasellen, ± 10 - 50 per neuron. Gliasellen (fan it Grykske ''glia'' =lym ) hawwe in ûndersteunende rol yn de harsens, wêrûnder it produsearjen fan it isolearjende myeline, it ferskaffen fan struktuer oan it neuronale netwurk en it ferwurkjen fan ôffal. De measte soarten gliasellen yn it sintrale senuwstelsel sitte yn it [[perifear senuwstelsel]]. In útsûndering binne de [[oligodendrosyt|oligodendrositen]] dy't yn it sintrale zenuwstelselsenuwstelsel aksoanen isolearje. Yn it perifear senuwstelsel binne hjirfoar de [[Schwannsel]]len ferantwurdlik.
 
By sûchdieren wurde de harsens omjûn troch bynweefselflueezenbynweefselfluezen, de [[harsensfluezen]]. Dit is in systeem fan membranen dat de harsens skiedet fan de skedel. De fluezen binne fan bûten nei binnen opboud út it [[hurde harsensflues]], it [[spinnewebflues]] en it [[sêfte harsensflues]]. It spinnewebflues is ferbûn mei it hurde harsenflues dy't by elkoar soms as ien laach sjoen wurde. Under it spinnewebflues sit in romte wêryn it [[harsensfocht]] (ek serebrospinalis, serbrospinale floeistof of likwor ) sit. Hjiry "driuwe" de harsens. It harsensfocht sirkulearret tusken de lagen fan de harsensfluezen en troch holtes yn de harsens dy't wy we [[fentrikelstelsel|fentrikels]] neame. Gemysk is it wichtich foar it metabolisme en meganysk is it wichtich as skokdimper. Bloedfetten komme it senuwstelsel binnen fia de romte boppe it sêfte harsensflues. De [[bloed-harsenbarriêre]], in funksjonele skieding tusken bloedfetten en harsensweefsel, beskermet de harsens diels tsjin [[toksine (gif)|toksines]] dy't mooglik mei it bloed mei binnenkomme.
 
De minsklike harsens wage ± 1 - 1,5 kilo. De massa en tichtheid fan de harsens binne sa heech dat de harsens ûnder harren eigen gewicht yn elkoar sakje as se net steund wurde. Meidat se driuwe yn it harsensfocht, reitsje se net beskeadige ûnder ynfloed fan de swiertekrêft. Omdat de skedel hurd en op in pear lytse ieopeningsiepenings nei tochtticht is, soenen de harsens net opswolle of útsette kine as der gjin harsenfocht wie; de druk soe by swollings en kniezings hurd oprinne ta wearden wêrby't gjin trochblieding mear mooglik is, mei de dea as gefolch. De ferdringbere harsenfloeistof ûnderfangt ek dit effekt foar in grut part.
 
=== Funksjes ===