Harsens: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Rigel 26:
Nettsjinsteande it ferskaat yn bistesoarten dy't harsens hawwe, binne der op sellulêr, struktureel en funksjoneel nivo in soad oerienkomsten. Op sellulêr nivo: de harsens besteane út twa soarten sellen: neuroanen en [[gliasel]]len. Beide soarten sellen komme foar as ferskillende seltypen mei ferskate funksjes. Underling ferbûne neuroanen foarmje neuronale netwurken. Dizze netwurken besteane út skeakeljende eleminten (neuroanen) dy't mei elkoar ferbûn binne troch biologyske betriedding (senuwrizels). Ornaris binne neuroanen ferbûn mei minimaal 1000 oare neuroanen. Dizze tige spesjalisearre netwurken foarmje systemen dy't de basis foarmje fan [[persepsje]], aksje en hegere kognitive funksjes.
[[Ofbyld:Oligodendrocyte.png|thumb|right|''In oligoadendrosyt'']]
 
{{wurk}}
=== Histology ===
De sellen dy't aksjepotinsjalen generearje en ynformaasje trochstjoere nei oare sellen binne de neuroanen. Yn elk harsensgebiet sitte neuroanen dy't ynput krije ([[afferint]]e neuroanen), dy't in output produsearje ([[efferint]]e neuroanen) en [[ynterneuron|ynterneuroanen]]. Afferinte neuroanen ûntfange projeksjes fan oare harsensgebieten. Efferinte neuroanen projektearje nei oare gebieten. Ynterneuroanen hawwe gjin konneksjes bûten it harsensgebiet dêr't se yn lizze. mar soargje foar lokale ferwurking.
Rigel 37:
 
=== Funksjes ===
HersenenHarsens vanfan gewerveldenwringeduieren ontvangenûntfange signalensinjalen vanfan de 'sensors' (''receptoren'') vanfan hetit [[organisme]] viafia de [[zenuwsenuw]]en. DezeDizze signalensinjalen wordenwurde doortroch hetit centralesintrale zenuwstelselsenuwstelsel geïnterpreteerdynterpretearre waarnawêrnei't reactiesreaksjes wordenformulearre geformuleerdwurde, gebaseerdbasearre op [[reflexrefleks (biologiebiology)|reflexenrefleksen]] en aangeleerdeoanleaerde kennis. Eenzelfde soortSoksoarte systeem bezorgtbesoarget aansturendeoanstjoerende boodschappenboadskippen vanuitfanút de hersenen bijharsesnsby de [[Spier (anatomieanatomy)|spieren]] inyn hetit heleheule lichaamlichem.
 
SensorischeSensoaryske input wordtwurdt verwerktferwurke doortroch de hersenenharsens voorfoar de herkenningwerkenning vanfan gevaargefaar, hetit vindenfinen vanfan voedselfiedsel, hetit identificerenidentifisearjen vanfan mogelijkemooglike partners en verscheideneferskate andereoare functiesfunksjes. GezichtsGesichts-, gevoelsgefoels- en gehoorsinformatiegehoarynformaasje gaatgiet eerstearst naarnei specifiekespesifike kernenkearnen vanfan de [[thalamustalamus]] en vervolgensdêrnei naarnei gebiedengebieten vanfan de cortex cerebri diedy't bijby dat specifiekespesifike sensorischesensoaryske systeem horenhearre. [[ReukRook]]ynformaasje (fylogenetysk het oudste systeem) gaat eerst naar de [[bulbus olfactorius]] en dan nei oare dielen fan it olfaktoarysk systeem. [[smaak (sintúch)|Smaak]] wurdt fia de harsenstamme laat nei oare dielen fan it betreffende systeem.
 
Om bewegingen te koördinearjen hawwe de harsens in oantal parallelle systemen dy't spieren bestjoere. Het motorisch systeem bestuurt de bewegingen van spieren, geholpen door de [[motorische schors]], de [[lytse harsens]] (it searebellum) en de [[basale ganglia]]. Uteinlik projektearret it systeem fia it [[rêgemurch]] nei de saneamde spiereffektors. Kearnen yn de harsenstamme bestjoere in soad ûnwillekeurige spierfunksjes lykas it sykheljen. DaarnaastDêrneist kunnenkinne veelin automatischesoad handelingenautomatyske zoalshannelingen lykas refleksen stjoerd wurde troch it rêgemurch.
 
De harsens produsearje ek in diel fan de [[hormoan|hormoanen]] dy't organen en [[klier]]en beynfloedzje. Oan de oare kant reagearje de harsens ek op hormoanen dy't op oare plakken yn it lichem produsearre binne. By sûchdieren wurde de hormoanen ôfjûn oan de bloedsomrin. De bestjoering fan in soad hormoanen ferrint fia de [[hypofyze]].
{{wurk}}
 
== Sjoch ek ==