|
[[Ofbyld:SarukhTearGas.jpg|thumb|''[[Triengas]]-projektyl'']]
'''Gemyske wapens''' binne net-eksplosive gemyske stoffen dy't brûkt wurde om minsken bûten gefjocht te stellen, te ferwûnjen of te deadzjen. Se wurde ûnderskieden fan [[bilogyske wapens]] dy't organismen of toksinen dêrfan ôfkomstich befetsje. (Yn dit lêste gefal is it ûnderskied alwer wat ûndúdliker).
Foarbylden fan gemeyskegemyske wapens:
* [[arsine]]
Gifgas waard net foar it earst yn de [[Earste Wrâldoarloch]] brûkt, mar al yn de tiid fan de [[Audheid]]. De [[Perzen]] soenen by in belis fan it plak Dura oan de rivier de Eufraat de [[Romeins leger|Romeinen]] fergiftige hawwe mei pek en swervel yn it jier 256. <ref>[http://www.nrc.nl/wetenschap/article2127935.ece/Perzen_bestookten_Romeinen_met_gas]. NRC, Ferzje per 10 feb 2009 11:43.</ref>
Yn de [[Earste Wrâldoarloch]] waarden foar it earst gemyske wapens brûkt. [[gloargasGloargas]] waard ferspriede troch de loopgraven en koste oan in soad soldaten it libben.
Yn 1925 hawwen Spanje en Frankryk, tsjin in inkele moannen dêrfoar sluten ferdrach yn, metmei hulphelp vanfan DuitslandDútslân [[mosterdgas]] ingezetynsetten tegentsjin de bevolkingbefolking vanfan de zojuistkoart uitgeroependêrfoar útroppen [[Rif-republiekrepublyk]] inyn Marokko.<ref>[http://www.nrcboeken.nl/recensie/marokko-als-proeftuin-voor-duits-gifgas Giftgas gegen Abd el Krim. Deutschland, Spanien und der Gaskrieg in Spanisch-Marokko 1922-1927 door Rudibert Kunz en Rolf-Dieter Muller Rombach en Co 1990,IBN 3 7930 0196 2]</ref>
InYn 1934 dedendienen de ItalianenItaljanen hetzelfdeitselde metmei Ethiopië[[Etioopje]].
Sûnt dy tiid binne hieltiten nije, potinsjeel effektivere gemyske wapens ûntwikkele, lykas [[mosterdgas]] en [[senuwgas]]sen (as bygelyks [[Sarin (zenuwgassenuwgas)|Sarin]]). ErDer zijnbinne ookek vormenfoarmen diedy't slechtsallinnich buitenbûten gefjocht stellenstelle: [[triengas]], [[spuigas]], [[pepperspray]].
Yn de [[oarloch Iran-Irak]] binne troch beide partijen gemyske wapens brûkt. [[Irak]] hat letter ek chemischegemeyske wapens gebruiktbrûkt tsjin de [[Koerden]] inyn eigen landlân.
Yn [[1925]] waard hetit [[ProtocolProtokol vanfan Genève]] ondertekendûndertekene, wat eenin verbodferbod op hetit gebruikbrûken vanfan chemischegemyske wapens insteldeynstelde. NaderhandLetter is dat uitgebreidútwreide naarnei andereoare massavernietigingswapensmassaferneatigingswapens.<br /> MetMei hetit [[VerdragFedrach chemischegemyske wapens|chemischegemyske wapensverdragwapensferdrach]] werdwaard productieproduksje en ontwikkelingûntwikkeling vanfan chemischegemysk wapens wereldwijdwrâldwiid strafbaarstrafber gesteldsteld. BovendienBoppedat moetenmoasten onderûnder dit verdragferdrach alle chemischegemyske wapens wordenferneatige vernietigdwurde. De [[OPCW]], eenin autonome internationaleynternasjonale organisatieorganisaasje gevestigdfêstige inyn [[Den HaagHaach]], controleertkontrolearret op de wereldwijdewrâldwide nalevingneilibbing vanfan hetit verdragferdrach.
== Gemyske en biogemyske wapens ==
[[Biogemysk]]e wapens binne net hetzelfdeitselde alsas chemischegemyske wapens. BiochemischeBiogemyske wapens, ookek welwol [[biowapens]] genoemdneamd hebbenhawwe eenin oorsprongoarsprong uitút organismen. De biowapens kunnenkinne diedy [[organismen]] bevattenbefetsje of bestaanbestean uitút [[ToxineToksine (gif)|toxinentoksinen]] út diedy [[organismen]]. HetIt zijnbinne bijvoorbeeldbygelyks vaakfaak [[baktearje]]s of [[skimmels]].
== Sjoch ek ==
| 