|
In '''gefjochtswapen''' is in stuk ark dat brûkt wurdt om minsken, bisten of foarwepen te ferwûnjen/beskeadigjen of te deadzjen. It kin brûkt wurde as oanfals- of ferdigeningsmiddel. Al sûnt it begjin fan de minsklike skiednis hawwe minsken wapens brûkt foar de [[jacht (aktiviteit)|jacht]], [[selsferdigening]] en [[oarloch]]sfiering.
{{wurk}}
Wapens kommme foar yn alle soarten en maten. Se kinne tige ienfâldich en spotgoedkeap wêze, lykas in houten kneppel of in slinger, of hoogtechnologisch en peperduur, zoals een [[krúsraket]]. Bijna alle harde, scherpe, stompe en zware voorwerpen kunnen als wapen worden gebruikt. Incidenteel worden dagelijkse voorwerpen omgebouwd tot wapen, zoals een [[schietbalpen]], in [[sjitparaplu]] of [[sjitkaaihingers]] waarmee men een [[Kogel (munitie)|kogel]] kan afvuren. Een [[motorvoertuig]] kan gebruikt worden om moedwillig te doden, verwonden of beschadigen door aanrijding. Zelfs menselijke lichaamsdelen kunnen als wapen worden gebruikt, dit worden [[natuurlijk wapen|natuurlijke wapens]] genoemd, en het gebruik ervan wordt geoefend bij [[zelfverdedigingskunst]]en en [[vechtsport]]en. Veel dier- en plantsoorten hebben 'ingebouwde' wapens, zoals [[giftand]]en of al dan niet giftige [[Angel (ynsekt)|angels]] en [[stikel]]s of [[toarnen]]. ▼
▲Wapens kommme foar yn alle soarten en maten. Se kinne tige ienfâldich en spotgoedkeap wêze, lykas in houten kneppel of in slinger, of hoogtechnologischheechtechnologysk en peperduurrottekrûddjoer, zoalsas eenin [[krúsraket]]. BijnaHast alle hardehurde, scherpeskerpe, stompe en zwareswiere voorwerpenfoarwerpen kunnenkinne alsas wapen wordenbrûkt gebruiktwurde. IncidenteelYnsidinteel wordenwurde dagelijksedeiske voorwerpenfoarwerpen omgebouwdomboud totta wapen, zoalslykas eenin [[ schietbalpensjitbalpinne]], in [[sjitparaplu]] of [[sjitkaaihingers]] waarmeedêr't men eenin [[ KogelKûgel ( munitiemunysje)| kogelkûgel]] kanmei afvurenôffjoere wurde kin. EenIn [[ motorvoertuigmotorfoertúch]] kankin gebruiktbrûkt wordenwurdde om moedwilligmei opsetsin te dodendeadzjen, verwondenferwûnjen of beschadigenbeskeadigjen doortroch aanrijdingoanriding. ZelfsSels menselijkeminsklike lichaamsdelenlichemsdielen kunnenkinne alsas wapen wordenbrûkt gebruiktwurde, dit wordenwurde [[ natuurlijknatuerlik wapen| natuurlijkenatuerlike wapens]] genoemdneamd, en hetit gebruikbrûken ervanderfan wordtwurdt geoefendoefene bijby [[ zelfverdedigingskunstselsferdigeningskeunst]]en en [[ vechtsportfjochtsport]]en. VeelIn soad dierbiste- en plantsoortenplantesoarten hebbenhawwe ' ingebouwdeynboude' wapens, zoalslykas [[ giftandgiftosk]]en of al danas nietnet giftige [[Angel (ynsekt)|angels]] en [[stikel]]s of [[toarnen]].
It grutste diel fan de wapens ter wereld wordt tegenwoordig in een klein aantal landen geproduceerd. Zo zijn de vijf permanente leden van de [[Veiligheidsraad van de Verenigde Naties|VN Veiligheidsraad]] ook de grootste producenten. Elk jaar wordt voor vele miljarden euro's in [[wapenhandel|wapens gehandeld]].
It grutste diel fan de wapens op de wrâld wurdt tsjintwurdich yn in lyts oantal lanen makke. Sa binne de fiif permaninte leden fan de [[Feilichheidsried fan de Feriene Naasjes|FN Feilichheidsried]] ek de grutste produsinten. Elk jier wurdt foar in soad miljarden euro's yn [[wapenhannel|wapens hannele]].
== Wapentypes ==
* '''slagwapensslachwapens''': [[knots|knuppelkneppel]] - [[ploertendoderploertedeader]] - [[zwaardswurd (wapen)|zwaardswurd]] - [[boksbeugelboksbûgel]] - [[vechtstokfechtstôk]] - [[seax]] - [[goedendaggoeendei (wapen)|goedendaggoeiendei]] - [[morgenstermoarnsstjer (wapen)|morgenstermoarnsstjer]] - [[strijdvlegelstriidfleiel]] - [[bijlbile]] - [[nunchaku]] - [[tonfa]] - [[knopkirieknopkiry]] - ...
* '''steekwapensstekwapens''': [[mes (voorwerpfoarwerp)|mes]] - [[dolk]] - [[ponjaard]] - [[harpoen]] - [[floret]] - [[degen]] - [[seax]] - [[goedendaggoeiendei (wapen)|goedendaggoeiendei]] - [[katana]] - [[sai (wapen)|sai]] - [[tanto]]- ...
* '''schietwapenssjitwapens''':
** '''projectielwapensprojektylwapens''': [[slinger (wapen)|slinger]] - [[pijl pyl-en boog-bôge]] - [[kruisboogkrúsbôge]] - [[katapultkattepûl]] - [[ballista]] - [[trebuchet]] - [[speerspear]] - [[werpspiessmytspies]] - [[shuriken]] - ...
** '''vuurwapensfjoerwapens''': [[pistoolpistoal]] - [[revolver (wapen)|revolver]] - [[geweergewear]] - [[hagelgeweerheilgewear]] - [[jachtgeweerjachtgewear]] - ...
** '''semisemy-automatischeautomatyske/automatischeautomatyske wapens''': [[machinegeweermasinegewear]] - [[AK-47]] - [[m4a1]] - [[uziuzy]] - [[diemaco]] - [[minimiminimy]] - [[galil]] - [[FAMAS]] - [[Steyr AUG]] - ...
** '''zwareswiere wapens''': [[Kanon (geschutgeskut)|kanon]] - [[raketwerperraketsmiter]] - [[mortier (wapen)|mortier]] - [[houwitser]] - [[vlammenwerperflammewerper]] - [[bazooka]] - [[granaatwerper]] - [[RPG-7]] - ...
* '''explosieveneksplosiven''': [[buskruitbuskrûd]] - [[dynamietdynamyt]] - [[SemtexSemteks]] - [[granaat (munitiemunysje)|granaat]] - [[Bom (wapen)|bom]] - [[handgranaathângranaat]] - [[clusterbomklusterbom]] - [[mijnmyn (explosiefeksplosyf)|mijnmyn]] - ...
* '''geleideliede wapens''': [[Raket (apparaat)|raket]] - [[torpedo (wapen)|torpedo]] - ...
* '''massavernietigingswapensmassaferneatigingswapens (ABC-wapens)''':
** '''kernwapenskearnwapens''': [[atoombom]] - [[waterstofbomwetterstofbom]] - [[neutronenbomneutroanebom]] ...
** '''biologischebiologyske wapens''': [[antraxantraks]] - [[botuline]] - [[pokken|pokkefirus]]virus - [[Pest (ziektesykte)|pest]] - [[tularemietularemy]] - [[ebola]]
** '''gemyske wapens''': [[senuwgas]]sen - [[mosterdgasmostergas]] - [[zyklon b]] - ...
* '''veldstrategieënfjildstrategyen''': [[prikkeldraadstikeltried]] - [[MijnMyn (explosiefeksplosyf)|mijnenminen]] - [[loopgraaf|loopgraven]] - [[falanxfalanks]] - [[slagordeslachoarder]] - [[bermbom]] - [[guerrilla]] - ...
* '''[[Net-deadlik wapen|net-deadlike wapens]]''': [[High Power Microwave]] - [[Long range acoustic device]] - [[EMP]] ...
* '''afweerwapensôfwarwapens''': [[harnas]], [[kogelvrijkûgelfrij vestfest]], [[SchildSkyld (beschermingbeskerming)|schildskyld]]
== Sjoch ek ==
| 