Menno fan Coehoorn: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
Abe Westra (oerlis | bydragen) L Earste part fan stik oer Menno van Coehorrn. |
Abe Westra (oerlis | bydragen) L Menno van Coehoorn stik is klear |
||
Rigel 1:
'''Menno van Coehoorn'''15 septimber (doopdatum) ([[1641]], [[Britsum]] - [[17 maart]] [[1704]], [[De Haach]]) wie in militêr en fêstingboukundige.
[[Ofbyld:Menno van Coehoorn portret.wiki.jpg|Menno van Coehoorn]]
Yn it doopboek fan Britsum is fêstlein dat op 15 septimber 1641 dêr doopt is Minne de soan fan Goasse van Coehoorn en Aaltsje fan Hinkema.Goasse, of sa as it sels skreau Gosewyn, wie kaptein by de Fryske ynfantery.
De van Coehoorns kamen as miltêr út Dútslân. De foarâlden kamen út in boerefamylje.
Menno van Coehoorn waard berne op [[Lettingastate]] yn Britsum. Lettingastate wie doe it eigendom fan fan Aaltsje har mem, in Donia. Hy is yn dat doarp yn 1678 ek boaske mei
Letter is fan Coehoon nei [[Burgum]] ferhuze. Syn heit kaam te wenjen op it jachtslot It Hegehûs fan steedhâlder Willem Freark.
Rigel 11:
Doe't Minne acht jier wie waard er learling oan de Latynske skoalle yn Ljouwert Hoe't syn fierdere oplieding west hat is net dúdlik. Hy waard gjin studint oan de Frjentsjerter Hegeskoalle. Der wurdt wol tocht dat Minne in privee-oplieding krige hat fan syn omke professor Bernard Fullenius. Fullenius yn Frjentsjer wie ûnder oare professor yn de wiskunde en doseare sa ek fêstingboukunde.
Yn 1657 waard Minne kaptein by de Fryske ynfantery as opfolger fan syn heit. Minne hat in grutte militêre karriêre makke. Yn 1679 waard hy ta kolonel-kommandant befoardere. Doe kaam der in wriuwing tusken de steedhâlder [[Hindrik Casimir II]] en van Coehoorn. Coehoorn is doe oergien nei it legen fan steedhâlder [[Willem III]] fan Hollân. Dizze befoardere him yn 1697 ta mastergeneraal by de artillerly.
Menno van Coehoorn wie ek de betinker fan de Coehoornmortier. Dit wie in ferpleatsber stik geskut. Oant yn de Earste Wrâldkriich waard dit noch brûkt.
Nei de oarloch yn 1672 waard der besletten om in rige fan fêstings om de grinzen fan de Republyk te bouwen. Yn 1688 wienen de plannen rûn. Menno krige it tafersjoch dêroer. Om him hinne kaam der in korps yngenieurs dy't in akademyske opleiding hân hienen. Menno hat dizze funksje oant syn dea yn 1704 hân. Hy is slagge om de rige ôf te meitsjen.
Nei syn trouwen gie Minne earst wer op it Hegehûs yn Burgum wenjen. Sy frou brocht grûn yn te [[Wikel]]. It pear beslette yn 1685 om yn Wikel, nei it foarbyld fan de Hollânske hegerein, om in bûtenpleats yn Wikel del te setten. Dit waard ''Meerenstein''. Minne krige yn 1695 fan kening Karel II fan Spanje, as hear fan de Súdlike Nederlannen, foar syn fertsjinsten de titel fan baron. Hjirtroch koe hy him yn Fryslân ta de heechste adel rekkenje.
Yn 1698 beslette de Rie fan State dat de fêstings fersterke moasten wurde. Menno waard ynspekteur-generaal oer it korps yngenieurs. Hy hat doe in rûnreis by alle fêstings lâns makke. Yn oerlis mei syn meiwurkers binne der doe plannen foarlein oan de Rie fan State om ta ferbettering te kommen.
Yn 1701 waard Menno beneamd ta gûverneur fan Sluis yn Steats-Flaanderen, no Siuwsk-Flaanderen.
De Rie fan State organisearre yn 1704 in konferinsje oer de tastân fan de fêstings. Menno wie doe eins al slim siik, mar hy is min of mear twongen om nei De Haach te kommen. De reis fan Seelân nei De Haach is foar him tefolle west. Op 17 maart 1704 is er yn De Haach ferstoarn.
It stie fêst dat hy yn de tsjerke fan Wikel begroeven wurde soe. De Steaten fan Fryslân, by wa't Minne formeel yn tsjinst wie, hawwe doe besletten om 10.000 gûne frij te meitsjen foar in monumint foar van Coehoorn. Dit is pleatst boppe it mausoleum. It ûntwurp wie fan [[Daniël Marrot]] en is troch Pieter van der Plas útfierd.
Hy wie al yn syn libben ferneamd wurden as militêr en as fêstingboukundige. Yn de [[19e ieu]] waard der lykwols oars tocht oer syn fêstings en is hast alles wat er boud hat wer ôfbrutsen. De militêre strategy wie feroare. Doch waard Menno fan Coehorrn yn fakrûntes net fergetten. Dit hat laat ta it oprjochtjes fan de stifting ''Menno van Coehorrn''. Dizze stifting besiket om wat der oer bleaun is fan de fêstingwurken, sa mooglik, wer in de âlde steat werom te bringen.
Literatuer: Joep van Hoof Menno van Coehoorn Vestingbouwer - belegeraar - infantrist. 2004 De Haach.
De strjitte yn Britsum dêr't eartiids Lettingastate stie, hjit nei him ''Menno van Coehoornwei''.
[[Ofbyld: Menno van Coehoorn grêftombe.wiki.jpg| De grêftombe yn de Wikeler tsjerke]]
[[de:Menno van Coehoorn]]
[[en:Menno van Coehoorn]]
| |||