Wikipedy

Makkumerwaarden: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
oers
Rigel 1:
[[Ofbyld:Makkumerwaarden OSM.png|thumb|''Kaart fan de terreinen'']]
De '''Makkumerwaard''' of, yn it meartal: de Makkumerwaarden, is in natoergebiet fan de feriening [[It Fryske Gea]] oan de Fryske [[Iselmar]]kust, even ten suden fan de [[Ofslútdyk]].
 
{{oersette}}▼
It gebiet leit yn de gemeente [[Wûnseradiel]] by [[Makkum (Súdwest-Fryslân)|Makkum]] en [[Piaam]] en bestiet út trije [[eiland]]eneilannen. VanFan noordnoard naarnei zuidsúd gaatgiet hetit om de ''Noardwaard'', de ''Súdwaard'' en de ''Koaiwaard''. Om dizze gebieten leit boppedat in grut wetterfûgelreservaat, dat leit tusken de Ofslútdyk yn it noarden en it doarp [[Gaast (Wûnseradiel)|Gaast]] yn it suden oer in breedte fan sa'n oardel oant twa kilometer.
 
De trije waarden foarmje mei elkoar in 467 [[hektare]] grut natoerterrein, dat bestiet út reidfjilden, somperûchten, blomrike healannen, bizen, strewellen en wylgebosken. It wetterwyldreservaat bestiet út in frij ûndjipe (sirka 3 meter) en fiedselrike kuststripe fan de Iselamar. Dizze gebieten meirekkene is de totale oerflakte rom 2300 hektare. Beide gebieten waarden earst beskerme as in beskerme Noatoemonumint ''Fryske Iselmarkust'', tsjintwurdich is dat gebiet diel woarn fan it grutte [[Natura2000]]-gebiet "[[Iselmar]]" Nei it suden lizze lâns de Fryske Iselmarkust noch fergelykbere gebieten yn de Warkumerwaard.
 
== Skiednis ==
Foar [[1932]] bestienen de Makkumerwaarden noch mar út in rige keale sânplaten dy't by heech wetter ûnderrûnen. Nei de ôfsluting fan de Sudersee foelen de platen diels droech en rekke it gebiet ûntsâlte sadat it gebiet begroeid reitsje koe mei ûnder oare reid en wylgebosken. De Noard- en Súdwaard waarden fan elkoar skieden doe't yn 1928 in geul baggele waard foar in bettere berikberheid fan de haven fan Makkum. Dêrby waard it baggerslib op de kop fan de Súdwaard stoarten, sadat him dêr nei ferrin fan tiid rekreaasjjesintrum ‘de Holle Poarte” ûntwikkelje koe. Nei de [[Twadde Wrâldoarloch]] waard ûnfear de helte (± 100 hektare) fan de Súdwaard ynpoldere en omsetten yn greidepolders. Inkele jierren ferlyn waard it rekreaasjesintrum útwreide op in grut diel fan dizze grûnen troch ûnder oare de bou fan fakânsjehúskes, eenin recreatiestrandrekreaasjestrân en waterpartijenwetterpartijen. De zuidpuntsúdpunt en de randenrânen vanfan de zuidwaardSúwaard zijnbinne deelsdiels bekaadbekaaid, maarmar welwol natuurgebiedennatoergebieten geblevenbleaun metmei vooralbenammen in veelsoad rietveldenreidfjilden. InYn de Noardwaard zowelén alsyn de Koaiwaard is doortroch geleidelijkegedieltlike verruigingferrûging vanfan de rietveldenreidfjilden neist rûchten en strewellen ek in flink stik opgaandopgeand wilgenboswylgebosk ontstaanûntstien.
▲{{oersette}}
 
== Floara en fauna ==
[[Ofbyld:Cygnus bewickii 01.jpg|thumb|''De Lytse Swan, in talrike besiker fan it wetterwyldreservaat.'']]
Makkumerwaard is vooralbenammen beroemdferneamd om hetit waterwildreservaatwetterwyldreservaat metmei soortensoarten alsas Kluut[[klút]], Visdiefje[[wytstirns]], Grote[[grutte Sternstirns]] en allerleiin protte einesoarten en meardere eendeneinen, zwanenswannen en ganzenguozzen. VerderFierders zietsitte mender veelin soad rietreid- en moerasvogelsmoerasfûgels zoalslykas Roerdomp[[reiddomp]], Snor[[snilekrûper]], Baardmannetje[[burdmantsje]], Grote karekiet[[reidklyster]] en Waterral[[wetterhintsje]]]. InYn de winter zietkomme menhjir hierkrutte groteoantallen aantallen eendeneinen, ganzenguozzen en zwanenswannen foar. De rietlandenreidlannen wordenwurde drukdrok bezochtbesocht doortroch groepen watersnippenwettersnippen. RoofvogelsRôffûgels inyn dit gebiedgebiet zijnbinne onderûnder andereoare Bruinebrune Kiekendiefhoarnskrobber en Visarendfiskearn.
 
Yn de reidfjilden zijnbinne veelin soad [[dotterbloemdjerreblom]]enmen te vindenfinen. AanOan de randenrânen daarvandêrfan en inyn de ruigtesrûchten komenkomme soortensoarten alsfoar as [[moerasspireawyld geiteburd]], [[valeriaanfaleriaan]], [[poelruitgiele rút]] en [[grotegrutte kaardebolkaarde]] veel voor. OndiepeUndjippe waterenwetters zijnbinne behalveútsein metmei rietreiden en biezenbizen veelin soad begroeid metmei fonteinkruiden[[bearzerûch]], diedy't in veelsoad gegetenfretten wordenwurde doortroch hetit waterwildwetterwyld. De hooilandenhealannen zijnbinne evenalskrektas de rietlandenreidlannen zeertige rijkryk aanoan plantesoortenplantesoarten metmei onderûnder andereoare orchideeën, echte koekoeksbloemenkoekútsblommen en diversemeardere soortensoarten zeggensiggen. HetIt gebiedgebiet is ookek rijkryk aanoan kikkerskikkerts en paddenpodden en aanoan vlindersflinters en andereoare insectenynsekten.
 
== Rekreaasje en tagonklikheid ==
[[Ofbyld:Makkumerdiep Makkumerwaard 01.JPG|thumb|''[[Makkumer Djip]]'']]
 
Op de noardside fan de Súdwaard, oan it Makkumer Djip, is in grut rekreaasjesintrum (de Holle Poarte) oanlein mei ûnder oare in grutte syl- en [[jachthaven]], in [[camping]], in rekreaasjestrân en in grut terrein mei fakânsjhúskes ('chalets').
 
Line 23 ⟶ 22:
 
== Behear ==
De Makkumerwaard is eenin gebiedgebiet dat doortroch de voortschrijdendetrochgeande verzoetingferswieting en verouderingferâldering vanfan de vroegereartiids geheelhielendal onbegroeideûnbegroeide platen steedssteesoan meermear naarnei de vormingfoarming vanfan ruigtenrûchten en bossenbosken neigtliket te gean. HoewelHoewol't vooralbenammen de natuurwaardennatoerwearden vanfan de rietlandenreidlannen bekend zijnbinne, worden ook de waarden van bos en ruigte door de beheerders hoog ingeschat, zodat men zich voor een groot deel bij deze natuurlijke ontwikkeling neerlegt.
 
De flora en fauna van de ondiepe kustwateren toont, hoewel afnemend, nog steeds sporen van het zilte verleden van vóór de afsluitdijk. Om iets daarvan te bewaren en mogelijk weer terug te brengen, zijn plannen in studie om een experimentele "compartimentering" te creëren tussen de Afsluitdijk en de Noardwaard, zodat een enkele honderden hectare groot gebied weer enigszins zou kunnen verzilten.
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Makkumerwaarden"