Dellebuorsterheide: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
Nije Side: De '''Delleboersterheide''' is in beekdallânskip fan 195 hektare bylâns it Tsjongerkanaal by Aldeberkeap. Yn it gebiet leit it heidemarke de Catspoele. De Hoarn jout in byld...
 
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
wurkleas
Rigel 1:
De '''Delleboersterheide''' is in beekdallânskip fan 195 hektare bylâns it [[Tsjongerkanaal]] by [[Aldeberkeap]]. Yn it gebiet leit it heidemarke de [[Catspoele]]. De Hoarn jout in byld fan de rivierdúntsjes, sa't dy eartiids folle mear lâns de rin fan de [[Tsjonger]] leinen. It gebiet wurdt beheard troch [[It Fryske Gea]].
 
{{wurk}}
== Skiednis ==
Sûnt de earste oankeap yn [[1951]] is it gebiet sterk útwreide, in proses dat nognoch steedsaltiten doorgaattrochgiet. Om hetit karakter vanfan it hetoarspronklike oorspronkelijkebeekdallânskip beekdallandschapwerom te herstellenkrijen en te behoudenbehâlden, hebbenhawwe erder ingrijpendeyngripende beheersmaatregelenbehearsmaartregels plaatsgevondenwest. De heide is geplagdôfstutsen en vrijgemaaktfrijmakke vanfan boomopslagbeamopslach, vennenfinnen en oudeâlde meandersmeänders vanfan de TjongerTsjonger zijnbinne opgeschoondopskjinne en slotensleatten zijnbinne dichtgemaakttichtmakke. DoorTroch enkelein stuwental wetterkearings te plaatsenmeitsjen is de waterstandwetterstân inyn hetit gebiedgebiet verhoogdferhege en bevattenstiet deder vennenwer weerwetter yn de waterfinnen. AlsAs resultaat vanfan de ingrepenyngrepen zijnbinne de scherpeskerpe grenzengrinzen tussentusken de verschillendeferskate terreingedeeltenterreingedielte vervaagdferdizene, zijnbinne veelin kleinesoad milieugradiëntenlytse ontstaanmiljeugradiïnten ûntstien en hebbenis zichder in fraaieôfwikseljende vegetatiemozaïekenfegetaasje gevormdûntstien.
Ek de eardere kultuergrûn is oanpakt. De toplaach fan fiedselrike grûn is ôfgroeven en ôffierd, wylst it oarspronklike reliëf wersteld is. Hjirtroch binne heuveleftige lânskippen mei plassen ûntstien, fergelykber mei de eardere situaasje.
Ook op voormalig cultuurgrasland heeft natuurontwikkeling plaatsgevonden. De toplaag van voedselrijke grond is afgegraven en afgevoerd, terwijl het oorspronkelijke reliëf is hersteld. Hierdoor zijn heuvelachtige landschappen met plassen ontstaan, vergelijkbaar met de vroegere situatie.
 
== Floara en Fauna ==
Op de Delleburen komen nog opvallend veel amfibieën en reptielen voor. Heikikker, Levendbarende hagedis en Adder behoren hier tot de karakteristieke heidebewoners. Daarnaast is hier ook de zeldzame Gladde slang waargenomen. Grote delen van de Delleboersterheide zijn droog en begroeid met Struikheide. Kraaiheide vormt er fraaie mozaïeken. Maar ook natte heiden, waarin veel Dopheide en Veenbies groeien, komen hier voor. Beenbreek, een zeldzaam geworden plant, houdt hier aan de voet van hellinkjes stand. Langs enigszins vochtige paden groeit de Klokjesgentiaan, een waardplant voor het vrij zeldzame en hier voorkomende Gentiaanblauwtje. Daarnaast komen op de heide Bruine vuurvlinder, Groentje en Heideblauwtje voor.
Op de Dellebuorren sitte noch party amfibyën en reptilen. [[heidekikkert|Heidekikkert]], libbenbaarjende hagedis en [[njirre]] libje hjir en ek de seldsume [[glêde slang]] oantroffen. Grutte stikken fan de Delleboersterheide binne droech en begroeid mei [[biezemheide]]. [[beikeheide|Beikeheide]] foarmet der fraaie mozaïken. Mar ek wiete heide, wêryn in protte [[skrobberheide]] en [[seadsigge]], groeie hjir. [[bûtergers|Bûtergers]], in seldsum wurdende plant bliuwt stânhâlden oan de foet fan de heuveltsjes. Oan de wat fochtige paden groeit it [[skieppeklokje]], in waardplant foor it frij seldsume en hjir foarkommende [[gintsiaanblautsje]]. Dêrneist komme op de heide brune fjoerflinter, grientsje en heideblautsje foar.
Op de Delleburen komen maar liefst 27 soorten libellen voor, die onder andere gebruik maken van de heidevennetjes, zoals bijvoorbeeld de zeldzame Tengere pantserjuffer. De bodem van de bosjes met Zomereik, Berk en Grove den is voornamelijk met Pijpenstrootje begroeid. De bosgebieden kennen de gewone zangertjes, maar ook Buizerd en Havik broeden er regelmatig, evenals de Boompieper en de Boomleeuwerik. Langs de bosranden en in het struweel zijn Geelgors, Roodborsttapuit en Paapje te zien. Ook de Das woont in het bosgebied, op de hoogliggende flank van de Tjonger.
 
Op de Dellebuorren binne wol 27 soarten libellen oantroffen, dy't ûnder oare gebrûk meitsje fan heidefintsjes, lykas bygelyks de seldsume fine pânserjuffer. De boaiem fan de boskjes mei [[simmeriik]], [[bjirk]] en en grouwe din is benammen begroeid mei [[bjint]]. De boskgebieten kenne de gewoane sjongerkes, mar ek [[mûzefalk]] en [[hauk]] briede der, krektas de [[beampiper]] en de [[beamljurk]]. Oan de boskrânen en yn it strewel binne [[gielfink]], [[swartkieltsje]] en [[paapke]] te sjen. Ek de [[das]] wennet yn it boskgebiet, op de heechlizzende flank fan de Tsjonger.
 
== Behear ==
It behear bart meast mei de hjir gerskjende Skotske heechlanners, Exmoorponys en Drintske heideskiep. Dêrneist wurde de beekdalgerslantsjes yn augustus meand en wordenwurde plaatselijkpleatslik stukkenstikken sterk vergrastefergerske heide geplagdôfstutsen.
 
{{Boarnen|boarnefernijing=