Wikipedy

Annalen fan Ulster: ferskil tusken ferzjes

Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
L r2.7.1) (Bot - derby: nl:Annalen van Ulster
fan nl: en en:
Rigel 1:
{{wurk}}
De '''Annalen fan Ulster''' ([[Iersk]]-Gaelisch: '''''Annála Uladh''''') binne [[annalen]] oer it midieuske [[Ierlân]]. De ferslaggen omfiemje de jierren tusken 431 en 1540. De ferslaggen oant 1489 waarden gearstald yn de lette [[15e ieu]] troch de skriuwer [[Ruaidhrí Ó Luinín]], ûnder syn patroan [[Cathal Óg Mac Maghnusa]] op it eilân Belle Isle yn [[Upper Lough Erne]] yn de provinsje [[Ulster]]. Lettere ferslaggen (oant 1540) binne troch oaren taheakke.
 
Eardere annalen út de [[6e ieu]] wienen de boarne foar de betide ferslaggen; de lettere ferslaggen waarden basearre op mûnling oerdroegen skiednis.
 
De annalen binne skreaun yn deit [[Iersk-Gaelysk|Ierske taal]], mar guon ferslaggen ek yn it [[Latyn]]. Omdat de annalen wurd foar wurd út de boarnen wei oerskreaun binne, binne sy net allinne nijsgierrich foar skiedkundigen, mar ek foar taalkundigen dy't de ûntjouwingen fan it Iersk bestudearje.
 
De [[Trinity College Library|bibleteek fan it Trinity College]] yn [[Dublin]], besit it oarspronklike manuskript. De [[Bodleian Library]] yn [[Oxford]] hat in eigentiidske kopy, dêr't in tal gatten út it orzjineel yn opfold binne.
 
== Ynhâld ==
De lemma's fan de Annalen fan Ulster folgje trije linen: dy fan keninkriken, keningen en plakken.
The entries of the Annals of Ulster follow three main threads: kingdoms, kings, and places.
 
<br />
'''Keninkriken'''
<br />
TheDe twotwa maingrutste kingdomskeninkriken offan [[Ulster]] aredy't theneamd northernwurde [[Uibinne Neill]]dy clan andfan thede southernnoardlike Ui Neill-klen en de Ui Neill-clan yn it suden. TheIt [[Keninkryk fan Brega]] iswurdt alsoek mentionedneamd inyn thede AnnalsAnnalen anden is onefan ofde thekeninkriken kingdomsdy't toom alternatelyde holdbeurd thede highheechste seathearskippij athawwe mei in sit op de [[Hichte fan Tara|Tara]]. [[Laigin]], isfierder furtheryn toit thesuden, southwurdt andneamd is often mentionedas in theryk Annalendat asfaak beingoanfallen invadedwaard.
 
<br />
'''Keningen'''
<br />
SeveralDer kingskomme areferskate mentionedkeningen throughoutyn thede Annalen fan Ulster foar. TheMeast Annalenwurde tendde tolibbens followfan thede liveskeningen of the kingsfolge, includingmei importantwichtige battlesfjildslaggen, raids,oanfallen anden theirharren eventual deathdea. Ut Betweende the years ofjierren 847 andoant 879, threewurde differenttrije kingskeningen areapart highlightedbeljochte.
 
<br />
'''Plakken'''
<br />
AlongNeist withkeningen kingsen andkeninkriken kingdoms,hawwe thede entriesannalen inomtinken thefoar Annalswichtige ofplakken Ulsteryn focusIerlân, on important places of Ireland suchsa as Armagh, theit ecclesiasticaltsjerklike capitalhaadplak offan IrelandIerlân, whichdat appearsferskate severalkearen timesyn throughoutde thetekst textfoarkomt. Dublin for examplebygelyks, referred to in thedat textfoarkomt as either [[''Áth Cliath]]'' orof ''Duiblinn'', iswurdt describedyn inde theannalen Annalsbeskreaun offan Ulsterde withfêstiging entriesfan rangingde fromWytsingen the settlement of Dublin by Vikingsdêre (“The''The heathens still at Duiblinn”Duiblinn'' in 842.2 anden “An''An encampment of the foreigners of Áth Cliath at Cluain Andobuir”Andobuir'') inoant 845.12)de todea deaths offan notablenotabele namespersoanen (“Carlus''Carlus son of Conn son of Donnchad was killed in Áth Cliath”Cliath'' inlemma 960.2) tooant Dublin beingit ruledregear byfan theDublin Irishtroch (“Thede Ieren ''The foreigners returned to Áth Cliath and gave hostages to Brian”Bria'' inlemma 1000.4).<ref>http://www.ucc.ie/celt/published/T100001A/</ref>
 
== Histoaryske kontekst fan de Annalen fan Ulster ==
'''De Wytsingen yn Ierlân'''
 
De Annalen fan Ulster jouwe in soad ynformaasje oer de ynvaazjes fan de [[Wytsingen]] yn Ierlân wat dêr út soarte barde; foarfallen dy't ek neamd wurden yn oare histoaryske Ierske wurken sa as de [[Cogadh Gaedhel re Gallaibh]]. De Annalen fan Ulster ferslagge de Wytsinge-ynvaazjes fanôf ien jier nei de oanfal op [[Lindisfarne]] yn [[793]], dat yn it generaal as it begjin fan de Wytsingetiid beskôge wurdt en teffens behannele wurdt yn de [[Angelsaksyske Kronyk]].
The Annalen fan Ulster contain a large amount of historical information on the invasions of the Vikings into Ireland and several specific events are mentioned that are paralleled in other Irish works such as the [[Cogadh Gaedhel re Gallaibh]]. The Annals of Ulster documents the Viking invasions one year after the common starting event of the Viking Period, the raiding of [[Lindisfarne]] in [[793]], as mentioned by the [[Angelsaksyske Kronyk]]. The first mentioning of the Vikings is very brief. “794.7 Devastation of all the islands of Britain by heathens,”<ref>http://www.ucc.ie/celt/published/T100001A/</ref> yet over the course of the annals their attacks become more specific "807.8 The heathens burned Inis Muiredaig and invade Ros Comáin."<ref>http://www.ucc.ie/celt/published/T100001A/</ref>
 
Hoewol't de Wytsingen yn de annalen as heidenen delset wurde, hawwe annalen ek omtinken foar it skeel tusken de Ieren ûnder elkoar, en faak wurdt beskreaun hoe't de frjemdlingen bûnsgenoaten binne fan ferskate Ierske partijen. It byld dat fan de fjochterijen sketst wurdt is net iesidich. Guon Ieren wurde beskuldige fan deselde soarte militêre aksjes as de Wytsingen.
Although the Vikings are portrayed as heathens, the annals describes strife between the Irish against each other and oftentimes the foreigners are depicted as allies to various Irish factions. The depiction of warfare involving the "heathens" is not one sided. In the annals they are often allied with the Irish against other Irish. Some Irishmen are even accused of doing the same sort of raiding as the Viking invaders.
 
De Annalen fan Ulster ferhelje fan ferskate fjildslaggen fan de Wytsingen mei de dêrby belutsen persoanen.
Several famous battles and characters involving the Vikings can be found within the Annals of Ulster.
 
== Keppelings om utens ==
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Annalen_fan_Ulster"