Galge: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oanfolling LC
L opmaak oars
Rigel 1:
[[Ofbyld:Tombstone courthouse gallows.jpg|thumb|''Nijbou fan in histoaryske galge yn [[Tombstone]] Courthouse State Historic Park, Arizona'']]
In '''galge''' is in, meast houten, stellaazje dêr't feroardielden mei deamakke wurde troch ophingjen.
In galge kin part wêze fan in [[skavot]]; wurdt yn Nederlân ek wol ''wipstrik'' of ''wip'' neamd, nei it lûk dêr't men de feroardielde trochhinne falle lit. Der wiene fêste galgen en galgen dy't nei de eksekúsje wer ôfbrutsen waarden. Johannes Mol syn publikaasje ''Gallows in Late Medieval Frisia'' (2007) lit sjen dat yn [[Westerlauwersk Fryslân]] yn de lette-[[midsieuwen]] it tal galgen tanaam. Neffens Mol waarden dêr lykwols net mear minsken as op oare plakken yn Nederlân ta de dea troch ophingjen feroardiele en wie de galge yn Fryslân ek symboal foar de juridyske selstannigens fan in doarp of grytenij. Under it bewâld fan de Habsburgers waard it tal galgen hurd leger.

== Galgen yn Fryslân ==
Ein Lette Midsieuwen kaamen der rûnom yn Fryslân galgen te stean. Sa'n stik eksekúsje-ark joech oansjen en ûnderstreke de soevereiniteit.Oan guon skavotten hat nea ien hong. Tusken 1450 en 1500 waarden der in fjirtichtal stellaazjes oprjochte. Yn 1515 - doe't de Lêstelêste oarloch tsjin Hollân begûn, wêrnei't Frylân ûnder gesach fan de Habsburger [[Karel V]] kaam- telde it Fryske lân tusken Fly en Lauwers seker 41 galgen. Dochs bleau it tal ophingings lyk, yn de sechtjinde ieu sa'n 4 á 5 yn it jier.
 
Eartiids hiene grutte, mar ek wol lytsere, plakken it [[rjocht fan galge en rêd]]. Oeral binne noch nammen dy't de neitins oan it plak dêr't in galge stien hat libben hâlde. Sa goed as alle alve stêden en alle tritich gritenijen hienen om 1500 hinne in eigen skavot.
Line 8 ⟶ 11:
De galgen wienen benammen bedoeld om ôf te skrikken. Fergelike mei redbrake - immen de bonken brekke op in houten tsjil- en 'koppen'- immen ûnthalzje mei in swurd- wie hingjen it meast ûnearfol.
 
Johannes Mol syn publikaasje ''Gallows in Late Medieval Frisia'' (2007) lit sjen dat yn [[Westerlauwersk Fryslân]] yn de lette-[[midsieuwen]] it tal galgen tanaam. Der wiene teminsten 40 (fêste) galgen yn [[1515]]. Neffens Mol waarden dêr lykwols net mear minsken as op oare plakken yn Nederlân ta de dea troch ophingjen feroardiele en wie de galge yn Fryslân ek symboal foar de juridyske selstannigens fan in doarp of grytenij. Under it bewâld fan de [[Karel V fan it Hillige Roomske Ryk|Habsburgers]] waard it tal galgen hurd leger.
 
<gallery>