|
== Libben ==
Gysbert Japiks wiekaam defuort soanút fande infoarname Boalserter skrynwurker en belestingkollekteurboargerij. Syn heit, Jacob GysbertGysberts, waardwie kistemakker, diaken en letter boargemaster fan Boalsertde enstêd. ienDoe fan't detusken mei-ûntwerpers1614 fanen 1616 it ferneamde [[stedhûs fan Boalsert|Boalserter stedhûs]] boud waard, wie Jacob Gysberts de ûntwerper en útfierder fan it houtsnijwurk yn de riedseal. Japiks folge de Latynske skoalle en waard ûnderwizer, earst yn Wytmarsum (1625) en letter yn Boalsert (1637).<ref name="Biografy Gysbert Japiks">[http://www.sirkwy.nl/titel/91 Webside www.sirkwy.nl: biografy Gysbert Japiks]</ref>
Yn 1640 ferskynde syn earstelingearse wurk, de ''Friesche Tjerne'' (1640), in bliere klucht oer in boer dy’t de pacht opbringe sil op in dei dat syn lânhearre krekt syn brulloftsfeest fiert. Yn de jierren nei de Friesche Tjerne gie er troch mei skriuwen fan poëzij en proaza, leafdespoëzij, gelegenheidsdichten ek in soad psalmberimings. Skriuwendewei tocht er ek nei oer de krekte stavering fan it Frysk. De begjinsels dêrfan binne nei syn dea publisearre en gouwen yn de njoggentjinde en tweintichste ieu noch as referinsjepunt by staveringsdiskusjes.<ref>[http://www.11en30.nu/global/fri/Artikel/29/ Gysbert Japiks yn de Kanon fan de Fryske Skiednis]</ref>
Japiks troud yn 1636 mei Sijke Salves Nicolai. Seis bern krigen hja, dy 't mei útsûndering fan de âldste soan, Salves, allegear op jonge leeftyd stoarn binne. Suver tagelyk mei Gysbert Japiks, stjert ek syn frou yn 1666 oan de pest. Koart nei de dea fan Gysbert Japiks en Sijke Nicolai kaam ek harren iennichst oerbleaune soan, Salves, te ferstjerren.
== Wurk ==
Japiks libbe yn in tiid fan oergong fan de [[renêssânse]] nei de [[barok]]. Beide stilen krijekrigen har beslach yn it wurk fan Japiks.<ref name="Biografy Gysbert Japiks">[http://www.sirkwy.nl/titel/91 Webside www.sirkwy.nl: biografy Gysbert Japiks]</ref><ref>[http://www.tseadbruinja.nl/engels/frisian.htm Webside fan dichter Tsead Bruinja oer de skiednis fan de Fryske letteren]</ref> Yn it jier 1640 waard de ''Friessche Tjerne'', printein brulloftfers, printe. It wie it iennichste boekwurk dat by syn libben ferskynd is.
Nei syn dea waard al syn wurk, ynklusyf de Fryske Tjerne, sammele yn de ''Friesche Rymlerye''. Dat boek ferskynde yn 16671668, ientwa jier nei de dea fan Gysbert Japiks.
De Fryske Rymlerye bestiet út trije skiften:
*"gemiene of huwzmanne petear" (Gemiene of hûsmanne petear)
*"hymmelsch harp-luwd" (Himelsk harplûd)
De ferdieling fan syn boek beslacht in lyrysk, didaktysk en religieus part. In ferdieling sa't dy yn de 17e ieu wol faker makke waard.
Gysbert Japiks wie ek foarsjonger yn de [[Martinytsjerke (Boalsert)|Martinytsjerke]] fan Boalsert. Yn it lêste part fan de Friesche Rymlerye binne de mear as fyftich Fryske psalmeberimings fan Gysbert Japix gearbrocht, dêr 't de Boalserter dichter paadsljochtsjend wurk mei dien hat foar it brûken fan it Frysk as tsjerketaal.
| 