Pandemy: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
nea mei lege hanne rinne
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oerstred
Rigel 7:
* It opkommen fan in sykte dy't nij is foar de populaasje;
* De sykte ynfektearrret minsken en feroarsaket slimme klachten;
* De sykte ferspriedtferspriedet maklik ûnder minsken.
 
In sykte dy't wiid ferspraat is, of in soad minsken deadet. is net daliks in pandemy; de sykte moat ek ynfektearjend wêze. Sa is [[kanker]] bygelyks wol in sykte dy't in soad deaden feroarsaket, mar it wurdt net as in pandemy sjoen omdat it net oerdroegen wurde kin.
 
== De seis pandemyske fazes, neffens de WHO ==
De WHO hantearretrûkt seis ferskillende 'pandemyske fazes' om de fersprieding fan syktes te klassifisearjen.
 
In oersjoch fan de trije fazes:
Rigel 23:
|- style="background: #66FF33"
| style="border: 0px solid black" |<center> '''<span style="font-size:20pt">1<span>'''</center>
| style="text-align:left" | Der sirkulearje gjin dierlike grypfirussen dêr't fan bekend is dat se ynfeksjes feroarsaakjebyferoarsaakje by minsken.
|- style="background: #99FF66"
| style="border: 0px solid black" |<center> '''<span style="font-size:20pt">2<span>'''</center>
Rigel 48:
 
== Pandemyen yn de skiednis ==
* Antoninyske pest (165–180), wie grif in [[pokken]]pandemy, dy't him yn it gebiet fan it Romeinske Ryk útwreide, en om de-ende-by fiif miljoen deaden feroarsake.
* [[Pest fan Cyprianus]], dy't fanâofnei 250 n.Kr it [[Romeinske ryk]] teistere.
* [[Pest fan Justinianus]], bruts yn 541 út yn Egypte. De gefolgen wienen oant yn de 8e ieu te fernimmen. De pest fersprate him om it [[Middellânske Seegebiet]], it Midden-Easten en dielen fan West-Europa. De pest fan Justinianus hie miljoenen deaden as gefollch.
* [[Swarte Dea|Pest]] (1347-1352), dy't him útwreide oer heul Europa en nei skatting 25 miljoen deaden feroarsake (in tredde fan de destiidske Europeeske befolking).
* [[Pest (sykte)|Pest]] (1896 oant om 1945), dy't wrtâldwiidwrâldwiid útwreide meiomei sa'n 12 miljoen deaden.
* [[Spaanske gryp]] (1918-1920), fersprate him wrâldwiid, feroarsake 500 miljoen siken en 20 tot 50 miljoen deaden.
* [[Aziatyske gryp]] (1957) mei in miljoen deaden.
* [[Hongkonggriep]] (1968) mei 700.000 deaden.
* [[Aids]] (sindssûnt 1980) is wereldwijdwrâldwiid verspreidferspraat, mear as 25 miljoen deaden en 40 miljoen [[Human Immunodeficiency Virus|hiv]]-ynfektearden.
* [[Meksikaanske gryp]] (sûnt 11/06/2009) mei grif 13.763 deaden.