Romeinen yn Fryslân: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
LNo edit summary
Rigel 1:
== Romeinen yn Fryslân ==
[[Ofbyld:Drusus the elder bust.jpg|thumb|righ|De Romeinske generaal Drusus]]
Yn [[12]] nei Kristus begjint de Romeinske generaal [[Drusus]] in kampanje yn [[Germania]]. Yn dy fjildtocht moetedmoetet hy de [[Friezen]]. Dizze Friezen jouwe sichharren sûnder tsjin stântsjinstân oer. Se leverje selfssels soldaten as Drusus op it waad yn problemen komt. Drusus leit de Frisii in matige skatting op yn kowehûden. IetsWat oars hawwe se net.
 
== Gebiet ==
Wat ishat nowno presyskrekt de status west fan de Friezen yn it [[Romeinske ryk]]? De gelearden binne der net wis fan. It hat in tytsjeskoftsje diel út makkeútmakke fan it Romeinske ryk. Dat blykt út ferskillende fynsten. ErDer binne san sân-en-tritich brûnzen goadebyldsjes fûn, munten, soldaten skuonsoldateskuon en wapens. En natuerlik it feit dat de Friezen skatting jûn hawwe oan Drusus. Mar hûndert prosintpersint sikerheidwissigens is erder net te jaan. It likedliket erder mear op ofoft de Romeinen winewiene hunharren grinzen fan macht oan it ferkennen. In [[47]] waard dan ek besluten om de [[Rijn]] as ryksgrins te meitsjen. ErDer binne dan ek gjin forten fûn yn [[Fryslân]]. Dizze forten wurde boutboud troch de Romeinen as se in folk hiene ferslein hiene en se woenen bliuwe. De fynsten jouwe yn elselts gefal oan dat erder Romeinen binne west ha. De munten jouwe oan dat er isder handele is tusken de Romeinen en de Friezen.
 
== Opstân. ==
Yn [[28]] nei Kristus wiestwiist [[Olennius]] inyn plak fan de hudenhûden fan Fryske kij de hûd fan in oerokse as foarbyld werdêr't de levere hudenhûden anoan foldwaan moatte. Dit is foar de Frisii ûnmooglik. It fee wie doe in stik lytser. De Friezen koene der net anoan foldwaan, dat betsjutte dat it lân wurdeôfpakt ôfpaktwaard, de frouwenfroulju en bern wurde mei namnommen. Dit soarge foar in opstân. De soldaten dy de belesting kamenynjen injekamen wurde pakt en oan it krús hong. Olennius ontsnapteûntsnapte nei it fort Flevum by Velsen. [[Lapronius]] de goufeneurgûverneur fan [[Germania Inferior]] probearetprobearret de opstân te ûnderdrukken en rôp de help yn fan de legioenen fan [[Germania Superior]]. Hy slagget erder yn de Friezen te ûnderdrukkeûnderdrukken mar mei grutte ferliezen.
 
 
== De tebek lûkingweromlûking. ==
 
De opstân besoarge de Frissi in goeie reputaasje by de oare Germaanske Folken. Se lûke sichharren net folle mear oan fan de Romeinen. Groepen Friezen besette lânbougrûn dy't foar soldaten bestimtornearre wie fan [[Rome]]. Ek woene se net út de nije doarpen wei gean dy't se krekt stichtstichten hiene. Yn [[47]] nei Kristus wurde de Friezen op'en neinij ferslein. Dizze kear troch [[Corbulo]], mar foar in koarte tiid. Hy boude in fort om de Friezen yn de gaten te hoarenhâlden. Wer't dit fort (warskynlikwierskynlik inyn [[castellum]]) stongstien hat is ûnbekend. Corbulo wurdt wer werom roptroppen troch [[Claudius]], dy leit de Rijn definityf festfêst as grins fan it Romeinske ryk.
 
Yn 54 nei Kristus feroverje de Friezen gebiet lâns de rijnRijn. Se diene dit op inisjatyf fan [[Verritus]] en [[Malorix]]. As't wurdtder drige wurdt om de legioenen yn te setten., Wurdtwurdt erder in delegaasje stjoert nei keizer [[Nero]] ta stjoerd. Dy delegaasje freget
tastimming om it gebiet inyn besit te nimmen. Nero wegertwegeret dit en befilethjit de Frisii om de Rijn streekRijnstreek te ûntromjen. De Frissi dogedogge dit net. Koarte tiid letter wurde se troch hynstemannen en helptroepen wei jeitfuortreage.
 
== De BataafskBataafske opstân. ==
Yn [[68]] nei Kristus is it gebiedgebiet definityf ferlern foar de Romeinen. By it begjin fan it Fjouwerkeizersjier (68 n.K) wurdt [[Julius Civilis]] by de Friezen in feilichheid brocht. De Friezen stipjestypje de deropdêrop folgendefolgjende opstân fan de BataafenBataven. Sy fernietigjeferneatigje twa forten oan de see en krije in diel fan de Romeinske Rijn- Flottille yn hânenhannen. Dernei leverje se helptroepen dy't yn de buert fan Keulen troch [[Agrippinenser]] fermoarde wurde.
[[Ofbyld:Rembrandt Harmensz. van Rijn 047.jpg|thumb|Rembrands fersjeferzje fan de opstân dy't de Friezen en Julius Civilis fan de batafenBataven ontketendebegûn tsjin de Romeinen]]
 
NeiFan dy tiid geanôf geane de Romeinen en de Friezen ûntspannender mei elkoar om. Yn[[Brittannia]] binne grêfskriften fûn út it begjin fan de trêdetredde ieuwieu dy't ferwize nei de Cuneus Frisiorum Vinoviensium, Cuneus Frisiavonum Vercovicensium en de Cuneus Frisionum Aballavensium, ôfdieling fan de helptroepen dy't Friezen stjoertstjoerd hawwe.
 
 
== De fersmelting. ==
Yn de 44e ieuwieu fersmoltteraande de Nederlânske folk geastallingfolksgearstalling. ErDer bliuwe trije stammen oer. De [[Franken]] (betsjut frijen = frij fan Romeinske oerhearsking) [[Saksen]] (mesdragers) en de Friezen. Dizze Friezen binne in geastallinggearstalling fan ûnder oaren de [[Angelen]] en Saksen en miskien ek [[Kaninefaten]]. De âldste stam, de Frissi domineare de stam en fansadwaande derwaard datharren hun namenamme der op wurde plakt.