Carl Jung: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L r2.7.1) (Bot - derby: als, an, ar, arz, az, bar, be, be-x-old, bg, bs, ca, et, eu, ga, gl, hy, id, io, kab, kk, la, lij, lmo, lv, ml, mr, nl, pms, ro, sl, sw, tl, vi, zh-min-nan - oars: fi, ka, lt, zh
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
stred
Rigel 6:
Yn [[1903]] boaske hy mei Emma Rauschenbach (1882-1955). Sy krigen tegearre fiif bern.
 
Fan [[1900]] ôf wurke Jung as [[psychiater]] yn de [[Burghölzli]]-klinyk by Zürich, dy't ûnder direksje stie fan [[Eugen Bleuler]]. Hjir hâlde hy him ûnder oaren dwaande mei de psychologyske kant fan [[dementia praecox]] (letter [[skizofreny]] neamd) en ûntwikkeldeûntwikkele hy mei syn kollega [[Franz Riklin]] in oantal assosjaasje-testen.
 
Om diverske redenen naam hy [[1909]] ûntslach by de klinyk. Sa ergere hy him oan de antifreudiaanseantifreudiaanske hâlding fan âld-direkteur [[Auguste Forel]], dy't dêr noch as adviseur oan it wurk wie, en it feit dat Bleuler dêr net tsjinyn gean woe. Ek fielde hy him passeare doe't syn kollega Riklin op advys fan Bleuler oansteld waard as direkteur fan in oare psychiatryske ynstelling. Fierders woe Jung him mear talizze op syn [[psycho-analyze|psycho-analytyske]] fyzjes en omdat er mei in rike frou troud wie, koe hy him as selsstannich analytikus in eigen praktyk opbouwe sûnder him om it jild te bekommerenbekroadzjen.
 
Jung wie in tweintich jier jonger as [[Sigmund Freud]], waans wurk troch him hiel bot op de foet folge waard. Hy moete Freud foar de earste kear yn [[1906]] en hat inkele jierren hiel nau mei him gearwurke. Freud seach Jung as syn troanopfolger. Lykwols krigen beide spul mei-elkoar troch in ferskil fan ynsjoch oer de psycho-analyze dat persoanlik waard en yn [[1912]] kaam it ta in breuk. Jung hat dy stap letter ferklearre yn syn koart dêrnei útkomd boek ''Wandlungen und Symbole der Libido'' en neamde syn eigen metoade sûnttiid ''[[analytyske psychology]]''. Hy rekke yn in djippe persoanlike krisis, dêr't hy om-ende-by [[1918]] wer fan herstelde.
 
Yn [[1933]] waard Jung heecheraarheechlearaar yn it Switserske Zürich en fan [[1944]] ôf wurke hy as sadanich oan de Universiteit fan Bazel. Hy ferstoar op 85-jierrige leeftyd.
 
== Betsjutting en opfettings ==
Jung hat grutte ynfloed hân op it mêd fan de [[Djiptepsychology|djiptepsychology]], de [[Analytyske psychology|analytyske psychology]] en de [[Godstsjinstpsychology|godstsjinstpsychology]].
 
Neffens de opfettings fan Jung wurdt it gedrach fan de minske foar in wichtich part bepaald troch syn drang om te libjen. Troch Jung wurdt dy inerlikeynderlike libbensdrang, it [[libido]] neamd. Hy ferskilde mei Freud hiel bot fan ynsjochtynsjoch wat dêroan ten grûnslach leit, nammentlik dat dêr op it foarst plak net in seksuele oarsprong ten grûnslach leit (Freud), mar earder in religieuze (yn de romste sin fan it wurd). Hy wie fan betinken dat it wezenwêzen fan de minske, útsein troch it persoanlike [[bewustwêzen]] ek, en gruttendiels, foarme wurdt troch wat hy it ''[[kollektyf ûnbewuste]]'' neamde, in as it wiere genetysk oererfd diel fan it ûnderbewust wezenwêzen, in psychysk gebiet, dat neffens syn lear troch alle fertsjintwurdigers fan in ras of soart dield wurdt. Op grûn fan dizze útgongspunten ûntwikkele Jung de lear fan de ''[[archetypeargetype (model)|archetypenargetypen]]''. Dy archetypenargetypen, begripen lykas it skaad, de iuwigeivige jongere, de boaze geast, de held ensafuorthinne, binne asom itsamar wierete sizzen oerlevere, funksjonele oer-driuwfearendriuwfearren of 'ûnderfinings' dy't de persoanlikheid fan de minske struktuer jouwe. HjaSe drukkendrukke har út yn bylden dy't faak te finen binne yn ús [[dreamen]], mar likegoed yn [[mearkes]] en [[myte|myten]] en foarmje it boarnemateriaal fan eltse [[religy]].
 
It sintrale doel fan Jungs psychology is it yndividuaasjeproses of de selsferwêzenlikingselsferwêzentliking. Neist it 'ik' of 'ego' ûnderkent Jung it 'sels': in totaliteit om it 'ik' hinne dat sawol it bewuste as it ûnbewuste diel fan de persoanlikheid omfettet. Dat ûnbewuste diel, it persoanlik ûnbewuste dus, stiet yn ferbining mei de djipper lizzende laach fan it [[kollektyf ûnbewuste]], dêr't it persoanlike ûnbewuste yn wezen mar in lyts stik fan útmakket, neat mear as in soart boppelaach. It kollektyf ûnbewuste is in prinsipe net beheind, en de 'alderdjipste lagen' derfan sels binne nea bewust te meitsjen. De realisaasje fan it 'sels' is in proses dat kenmerke wurdt troch de ferieniging fan tsjinstellings yn de minske: goed en kwea, ljocht en skaad, binnen en bûten.
 
Jung is nei alle gedachten noch it meast bekend wurden troch syn [[Typology|typology]]. Yn syn boek ''Psychologyse typen'' út [[1917]] hat er de fjouwer basistypen fan de minsklike persoanlikheid útwurke. Hy stelt dêrby kontrastearjende funksjes foar elkoar oer: tinken en fielen, persepsje (waarnimming) en [[yntuysje]], dêr't eltse funksje asom itsaamar te wieresizzen de poal is fan in sirkel, dat it 'sels' neamd wurde kin. Ien fan dy poalen is by eltse basistype dominant. In bykommende, wichtige faktor is of de psyche nei binnen ta (''yntrovert'') of nei bûten (''ekstrovert'') rjochte is. Foar ûntwikkeling en hiel wurding yn de sin fan it yindividuaasjeprosesyndividuaasjeproses, is it neffens Jung nedich, dat men net allinnich it dominante basistype ûntwikkeltûntwikkele wurdt, mar ek, fia de sydwaartsesydwertse poalen, it foar elkoar oer lizzende, dat him it meast yn it [[ûnbewuste]] befynt. Lykwols is it ús minsken net jûn om al dy gebieten folslein yn it 'ljocht fan it bewustwêzen' dwaan te krijen, jin kin dy ferjlochteferljochte tastân inkeld benaderen. Op it paad dêrhinne kin neffens Jung de analyze fan dreamen in helpmiddel wêze, mar ek de analyze fan ús 'skaad'-figueren, lykas ús ûnbewuste manlike of froulike tsjinpoalen, de saneamde de zg. [[animus]] by froulju en de [[anima]] by manlju.
 
It systeem fan Jung is heechsteheechst yngewikkeld en syn wurk, lykas dat fan Freud kenmerke troch in grut tal nije konsepten en prinsipes.
 
== Literatuer ==