Noardgermaanske talen: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
red, tf
Rigel 4:
De Noardgermaanske talen binne nauwer besibbe oan de [[Eastgermaanske talen|Eastgermaanske]] as oan de [[Westgermaanske talen|Westgermaanske]]. It Noardgermaansk is bekend fan [[runen]]ynskripsjes fanôf de 3e ieu nei Kristus. Der is in literêre tradysje fanôf de 9e ieu.
 
De fêstelân-Skandinavyske talen (Deensk, Noarsk en Sweedsk) binne oant op sekerein hichte ûnderling fersteanber. Deensk en Bokmål lykje wol sa sterk op inoar, dat sommige taalkundigen se as [[dialekt]]en fan deselde taal beskôgje.
 
== Begrypsbetizing ==
Rigel 12:
De taalwittenskip brûkt ferskate yndielingen fan de Noardgermaanske talen yn de ferskate taalperioades.
 
Foar it jier 1100 wie der ien inkele Noardgermaanske prototaal (''dǫnsk tunga'', [[Aldnoarsk|Âldnoarsk]]), dy't lykwols in pear dialectferskillendialektferskillen hie.
Dus waard foar dy perioade in ûnderskied makke tusken it Westnoarsk en it Eastnoarsk: <ref name="haugen">Odd Einar Haugen, Grunnbok in norrønt språk, 2. utgåve, Gyldendal, Oslo 1995, ISBN 82-417-0506-9</ref> <!-- p. 17/18 -->
* Westnoarsk
** Âldyslânsk
** Aldyslânsk
** AldnoarskÂldnoarsk
* Eastnoarsk
** AlddeenskÂlddeensk
** AldsweedskÂldsweedsk
 
Dêrnei groeiden it Deensk en 'e oanbuorjende dialekten út inoar, sadat der fan ûngefear 1100 oant ûngefear 1300 in nije yndieling oannommen waard: <ref name="haugen"/>
* Súdnoarsk
** AlddeenskÂlddeensk
* Noardnoarsk
** Âldyslânsk
** Aldyslânsk
** AldnoarskÂldnoarsk
** AldsweedskÂldsweedsk
 
Yn 'e lette midsieuwen ûntwikkelen de Noardgermaanske talen har nochal ferskillend: yn it Faeröersk en it Yslânsk bleaunen de âlde taalstruktueren (yn it bysûnder de [[bûging]]en) foar in grut part bewarre, wyls se yn it Deensk, Noarsk en Sweedsk sterk ferienfâldige waarden.
Rigel 108:
|}
 
It Yslânsk en it Faeröersk kinne boppedat noch in systeem fan fjouwer [[namfalnammefal|namfallennammefallen]], krekt as bygelyks it [[Dútsk]]. It Deensk, Noarsk en Sweedsk kinne tsjintwurdich nêst de [[nominatyf]] allinnich noch de [[genityf]]''-s'' sa as ek wol ris yn it Frysk brûkt wurdt, mei it ferskil dat dizze genityf yn 'e Noardgermaanske talen by alle haadwurden en yn it Frysk frijwol allinnich by persoansnammen brûkt wurdt. (Yn dit opsicht liket it [[Ingelsk]], dêr't it gebrûk fan de ''genitive-s'' ek frij algemien is, dus mear op de Noardgermaanske talen as op it Frysk).
:Annas bok = ''Anna's boek'' of ''Anna har boek'' of ''It boek fan Anna''
:bokens titel = ''de titel fan it boek'' (letterlik: ''it boek syn titel'')
Rigel 131:
 
=== Tiidwurden ===
De tiidwurden hawwe tiden fergelykber mei dy yn it Frysk, Nederlânsk, Dútsk en Ingelsk ([[notiid]], [[doetiid]], ensafuorthinne). Yn it Noarsk, Deensk en Sweedsk is der mar ien foarm foar alle persoanen (ik, do, hy, wy, jim). Yn it Yslânsk en it Faeröersk is ditdat net it gefal. Ferlykje it Yslânsk en it Deenske tiidwurd "ha".
 
Yslânsk: