IJ (Amsterdam): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
It aai is lein
tf
Rigel 4:
[[Ofbyld:Amsterdam regenboog2.JPG|thumb|300px|It IJ]]
[[Ofbyld:IJ_4.88665E_52.39839N.png|thumb|300px|Satellytfoto mei it IJ tusken it [[Noardseekanaal]] (lofts) en de [[IJmar]] (rjochts)]]
It '''IJ''' is in [[rivier]], earder in seeëarm, yn de provinsje [[Noard-Hollân]]. HetIt eigenlikeeigentlike IJ of ''Binnen-IJ'' skiedt de [[Amsterdam]]se binnenstêd ôf fan [[Amsterdam-Noard]], en wie oarspronklik in baai fan de [[Sudersee]]. De namme IJ is besibbe oan it Germaanske wurdt foar 'wetter', ''Ae'', ''Ee'', ''Ie'' of ''Die'' (fergelykje mei it Frânske ''eau'').
 
== Skiednis ==
Al yn de [[Midsieuwen]] waard it IJ bedike.
 
Mids [[19e ieu]] waard besletten om it grutste part fan de seeëarm, dy't nei it westen oant [[Felsen]] en [[Beverwyk]] roanrûn, [[polder|yn te polderjen]] en it oerbliuwende par fan de Sudersee ôf te sluten middels in [[Daam (wetterkearing)|daam]].
 
Tagelyk waard it [[Noardseekanaal]] oanlein (iepene yn [[1876]]) dat it ''Ofsletten-IJ'' mei de doe ek oanleine nije haven [[IJmuiden]] ferbynt. It ''Bûten-IJ'' leit oan de eastside fan de [[Oranjesluzen]] en slút oan op de [[IJmar]] en [[Markermar]].
Rigel 26:
It [[wetterpeil]] fan it Bûten-IJ wurdt mei de IJmar en de Markermar op in winterpeil fan [[Normaal Amsterdamsk Peil|NAP]] -0,40 m en in simmerpeil fan NAP -0,20 m holden middels [[Spuislûs|spuien]] en [[Gemaal|bemealen]]. It IJ spilet ek in rol by de drinkwetterfoarsjenning fan goed 1 miljoen Nederlanders omdat it yn ferbining stiet mei de Markermar en de Iselmar. De [[Iselmar]] is it grutste [[swietwetter]]bekken fan Nederlân.
 
== IJ-fearen ==
De Amsterdamske fearen fersoargje tsjinsten oer it IJ. Sûnt [[1897]] wurdt de tsjinst tusken it [[stasjon Amsterdam Sintraal|Sintraal Stasjon]] en it Tolhûs yn Amsterdam Noard fersoarge troch de [[Gemeenteveren Amsterdam]] (GV). Yn de rin fan de [[20e ieu]] kamen der noch ferskate [[fear|feartsjinsten]] by, sa as de pont nei de Adelaarsweg en ek ferkate lytse IJ-fearen. Yn [[1943]] ûntstie it Gemeentlikferfierbedriuw (GVB) troch fúzje fan de Gemeentetram Amsterdam mei de Gemeentefearen.