Iper: ferskil tusken ferzjes

| namme bestjoerlike ienheid 1= [[West-Flaanderen]]

'''Ieper''' ([[Frânsk]]: ''Ypres'') is in stêd en gemeente yn it súdwesten fan de [[Belgje|Belgyske]] provinsje [[West-VlaanderenFlaanderen]]. De stêd telthat hast 35.000 ynwenners en is dêrmei de seisd grutste stêd fan West-Flaanderen. Ieper is ek it sintrum fan de lykneamdeit [[arrondissemint Ieper|arrondissemint]] mei deselde namme en de grutste stêd yn de Westhoek. De bynamme fan Ieper is 'de Kattestêd' of sûnt de besite fan [[paus Johannes Paulus II]], 'Fredesstêd'. Earder waard sprutsen fan ''Ieperen''. Ieper leit yn de streek [[West-Flaamsk HeuvellânHichtelân]].

De gemeente Ieper bestiet út olve [[dielgemeentesdielgemeente]]s. Rûnom it stedssintrum lizze de dielgemeenten [[Boezinge]], [[Brielen]], [[Dikkebus]], [[Elverdinge]], [[Hollebeke]], [[Sint-Jan (Ieper)|Sint-Jan]], [[Vlamertinge]], [[Voormezele]], [[Zillebeke]] en [[Zuidschote]]. Yn Boezinge leit ek it buorskip [[Pilkem]]. Eastlik fan it stedssintrum lizze itin tal buorskippen sa as Wieltje, Potyze en Verlorenhoek, yn Zuidschote leit it buorskip Lizerne en yn Voormezele Sint-Elooi.

Salang't de [[Earste Wrâldkriich]] duorre hat, wie de stêd oan trije kanten onjûnomjûn fan [[Dútslân|Dútse]] troepen; de [[Feriene Keninkryk|Britske]] ferdigeners neamdeneamden dy bôge yn it front de ''[[Ypres Salient]]''. In fergelykbere situaasje bestie, fierder nei it súdeasten, by de [[Frankryk|Frânse]] stêd [[Verdun (Meuse)|Verdun]].

It slagge de Dútsers net de stêd te feroverjen. De Dútse kavalery hie - eardat de fjochterij om Ieper hinne begûn - de stêd wol ynlûke en trochkrúze kinnen; in fjildtocht dyýdy't mar inkelde dagen duorre. Nettsjinsteande in oantal grut opsette fjildslaggen, dy't 500.000 soldaten it libben koste, bleau Ieper út hannen fan de Dútsers.

Op [[21 oktober]] [[1914]] begûn de Eerste Slach om Ieper. It 26e Dútse reservekorps stie tsjinoer Frânske en Britske troepen. Om seis oere foelen de Dútsers oan, mar rillegau ferlearen sy de striid. De Dútse soldaten besochten it letter noch twaris, mar it slagge harren net. Op [[22 novimber]] 1914 besleat it Dútse OpperkommandoHeechstekommando om it offensyf sitte te litten.

De Twadde Slach om Ieper sette op [[14 april]] [[1915]] útein om [[Hill 60]]. De Dútsers moasten it wer opnimme tsjin de Frânsen en de Britten. DizzeDe slach is meast bekend wurden omdat dêr foar it earst gloorgas brûkt waard. De Dútsers setten it [[gifgas]] yn op [[22 april]] [[1915]]. Letter hawwe de Dútsers ekkek [[mostergas]] brûkt. It krige de namme ''yperyt'' omdat it foar it earst op grutte skaal by Ieper ynset waard.

Op [[18 maart]] [[1918]] wie de Fjirde en lêste Slach om Ieper. Nei dy slach lei de stêd Ieper hielendal yn pún. Op [[28 septimber]] 1918 ferlieten de Dútsers [[Langemark]]. Goed seis wike letter, op [[11 novimber]] [[1918]] om moarns alve oere wie de oarloch offisjeel dien.

De stêd Ieper lei lykwols yn pún. Nei de kriich woene guonts te stêd net wer opbouwe, mar gewurde litte, as in tinkteken oan in ferskriklike oarloch. Dochs waard de stêd werwol werombrocht yn de steat fan foar de oarloch, foar it meastepart mei Dúts jild, part fan de ôftwongen ''[[Wiedergutmachung]]''. De [[weropbouarsjitektuer|weropbou]] duorre mear as fjirtich jier. Foar in protte minsken, benammen de Britten, is Ieper it middelpunt fan de betinking fan de Earste Wrâldkriich. De fjilden om de stêd hinne lizze besiedde mei goed 170, goed fersoarge, begraafplakken.