De ferzje fan 26 mrt 2012 om 13.20 wizigje 85.90.88.138 (oerlis) Alle ynhâld fan de side weismiten ←Toan eardere ferskillen		De ferzje fan 26 mrt 2012 om 15.13 wizigje weromsette Frigotoni (oerlis \| bydragen) 12 edits Reverted 1 edit by 85.90.88.138 (talk). (TW) Neikommende ferskillen →
Rigel 1: {\| class="toccolours" border="1" cellpadding="4" style="float:right; margin: 0 0 1em 1em; border-collapse: collapse; font-size: 95%; width: 250px;" ! style="font-size: larger;" colspan="2"\|Feriene Naasjes \|- style="text-align: center;" \| colspan="2" \| [[Ofbyld:Flag of the United Nations.svg\|275px\|Flagge fan de Feriene Naasjes]]<br /> [[Flagge fan de Feriene Naasjes]] \|- ! Offisjele talen \| [[Arabysk]], [[Sineesk\|Sineesk/Mandarynsk]], [[Ingelsk]], [[Frânsk]], [[Russysk]], [[Spaansk]] \|- ! Siktaris-generaal \| [[Ban Ki-moon]] \|- ! Oprjochte \| as allyânsje: [[1 jannewaris]] [[1942]]<br />as ynternasjonale organisaasje: [[24 oktober]] [[1945]] \|- ! Lidsteaten \| 192 \|- ! Haadkantoar \| [[New York City]], [[New York (steat)\|New York]], [[Feriene Steaten fan Amearika\|Feriene Steaten]] \|- ! Offisjele webside \| http://www.un.org/ FN \|- \|} De '''Feriene Naasjes''' is in gearwurkingsferbân fan 192 selsstannige steaten, dat yn [[1945]] oprjochte is. It is in mondiale organisaasje fan regearen, gearwurkjend op it mêd fan ynternasjonaal rjocht, mondiale feiligens, behâld fan humanitêr rjocht, ûntwikkeljen fan in wrâldekonomy en it ûndersyk nei sosjaal-maatskiplike en kulturele ûntjouwings. De FN hie begjin [[2011]] 192 lidsteaten<ref>Lêste soevereine steat dy't lid waard fan de FN wie [[Montenegro]] op [[28 juny]] [[2006]]</ref>. == Skiednis == De foarrinder fan de FN wie it [[Folkebûn]], oprjochte op [[25 jannewaris]] [[1919]] (de 1e algemiene gearkomste wie op [[10 jannewaris]] [[1920]]). Yn [[1946]] waard it Folkebûn opheven. De oprjochting fan de Feriene Naasjes fûn plak op [[26 juny]] [[1945]] yn [[San Fransisko]] troch it ûndertekenjen fan it Hânfêst fan de Feriene Naasjes, dat op [[24 oktober]] [[1945]] fan krêft waard. [[Alger Hiss]] wie tydlik [[Siktaris-generaal]] fan de Feriene Naasjes by de oprjochting. Hy moast omtinken jaan oan it lykwicht fan de naasjes by de Konferinsje fan de Feriene Naasjes yn 1945. Fierders hie er it oanlûken fan yn totaal 494 wurkkrêften foar de FN yn syn portefúlje. Hiss wie lykwols gjin "offisjele" siktaris-generaal, om't de organisaasje noch yn oprjochting wie. Doe't de Feriene Naasjes oan de ein fan [[1945]] formeel oprjochte waard, kamen syn funksjes te ferfallen en waard de [[Noarwegen\|Noar]] [[Trygve Lie]] troch de [[Algiemene Gearkomste]] keazen as de earste offisjele siktaris-generaal. Yn jannewaris 1946 wienen de earste gearkomsten fan de Algemiene Gearkomste en de Feiligensried. By dy gearkomsten yn [[Londen]] wienen 51 lannen fertsjintwurdige. Yn it begjin hie de ynternasjonale organisaasje de offisjele namme '''United Nations Organization''' (UNO), mar al gau waard dat yn it deistich brûken fan de namme ôfkoarte ta '''United Nations''' (UN). Dizze namme is no formeel fêstlein. Yn 2001 krige de FN de [[Nobelpriis foar de Frede]] foar harren krewearjen foar in better organisearre en freedsumere wrâld.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2001/index.html Oersjoch fan de Nobelpriiswinners op nobelprize.org]</ref> == Organen == De Feriene Naasjes hat seis bestjoersorganen. === Algemiene Gearkomste === Yn de '''Algemiene Gearkomste''' fan de Feriene Naasjes hawwe alle lidsteaten in sit. De Algemiene Gearkomste kin allinne polityk net-binende útspraken dwaan, soks yn tsjinstelling ta de Feiligensried dy't wol binende besluten nimme kin. Alle leden fan de FN hawwe stimrjocht yn de Algemiene Gearkomste, mar lannen mei de observaasjestatus (de Palestynske Gebieten en it [[Fatikaan]]) meie net stimme. De deistige saken wurde behannele troch seis kommisjes fan de Algemiene Gearkomste. De earste kommisje hat ta doel troch ûntwapening de ynternasjonale feiligens te fuortsterkjen. De twadde kommisje is foar ekonomyske en finansjele saken en de tredde is foar, sosjale, humanitêre en kulturele saken. De fjirde kommisje hâldt him dwaande mei spesjale politike stikken en dekoloanisaasje (in ûnderwerp dat hjoed de dei net mear aktueel is). Administrative en sinteraasje saken wurde behannele yn de fyfde kommisje, en de lêste (nûmer seis) hâldt him dwaande mei (ynternasjonale) juridyske saken. === Feiligensried === [[Ofbyld:UN security council 2005.jpg\|thumb\|250px\|Seal dêr't de feiligensried gearkomt]] De '''Feiligensried''' fan 'e Feriene Naasjes is it heechste bestjoersorgaan fan de Feriene Naasjes. De feiligensried hat fiif permaninte leden, dy't in [[fetorjocht]] hawwe. de [[Sina\|Folksrepublyk Sina]] (oant [[1972]] wie [[Taiwan]] as neifolger fan Nasjonalistysk Sina lid mei fetorjocht), [[Feriene Steaten fan Amearika\|Feriene Steaten]], [[Ruslân]] (dy't yn [[1991]] de [[Sowjetuny]] neifolge), [[Frankryk]] en [[Grut-Brittanje]]. Yn de feiligensried hawwe noch tsien oare lannen in plak, dy't elts foar in perioade fan twa jier keazen wurde. Dizze net-permaninte leden hawwe gjin fetorjocht en kinne oerstimd wurde. De feiligensried beslist û.o. oer de útfiering fan fredesmissys en hawwe it foech om nije lidsteaten dy't by de Feriene Naasjes komme te betanken, troch it brûken fan it fetorjocht. De feiligensried beslist û.o. oer de fredesstriidkrêften fan de organisaasje. === Ekonomyske en Sosjale Ried fan de Feriene Naasjes === De '''Ekonomyske en Sosjale Ried fan de Feriene Naasjes''' (ôfkoarte ECOSOC) hat ta doel it befoarderjen fan gearwurking op ekonomysk, sosjaal en humanitêr mêd. De ECOSOC is net permanint operasjoneel mar komt inkeld in pear kear yn it jier gear. De ried hat 54 leden dy't foar trije jier keazen binne; alle jierren wurdt in tredde part troch de Algemiene Gearkomste fan de FN nij keazen. === Ynternasjonaal Gerjochtshof === It Ynternasjonaal Gerjochtshof is it wichtichste rjochterlike orgaan fan de Feriene Naasjes. It hof hat 15 rjochters, dy't keazen wurde troch de Algemiene Gearkomste en de Feiligensried. It Ynternasjonaal Gerjochtshof sit yn [[De Haach]] yn it [[Fredespaleis]]. It Fredespaleis is ek de setel fan it Permanint Hof fan Arbitraazje en it Ynternasjonaal Strafhof. === Siktariaat fan de Feriene Naasjes === [[Ofbyld:UNO New York.JPG\|thumb\|It gebou fan de Feriene Naasjes yn New York]] It Siktariaat fan de Feriene Naasjes is it wichtichste bestjoersorgaan fan de Feriene Naasjes. It siktariaat sit yn New York en hat bûtenposten yn [[Genêve]], [[Nairoby]] en [[Wenen]]. De siktaris-generaal wurdt foardroegen troch de Feiligensried en keazen troch de Algemiene Gearkomste foar in tiidsrek fan fiif jier. It siktariaat jout ynformaasje, lit ûndersiken dwaan, en nimt de gearkomsten fan de Feriene Naasjes op syn noed. Dêrneist fiert it siktariaat de taken út dy't opdroegen binne troch de Algemiene Gearkomste, de Feiligensried, as oare organen. De siktaris-generaals fan de Feriene Naasjes: # [[Trygve Lie]], [[Noarwegen]] ([[1945]]-[[1953]]) # [[Dag Hammarskjöld]], [[Sweden]] ([[1953]]-[[1961]]) # [[U Thant]], [[Myanmar\|Birma]] ([[1961]]-[[1971]]) # [[Kurt Waldheim]], [[Eastenryk]] ([[1972]]-[[1981]]) # [[Javier Pérez de Cuéllar]], [[Perû]] ([[1982]]-[[1991]]) # [[Boutros Boutros-Ghali]], [[Egypte]] ([[1992]]-[[1996]]) # [[Kofi Annan]], [[Gana]] ([[1997]]-[[2006]]) # [[Ban Ki-moon]], [[Súd-Korea]] ([[2007]] - [[2011]]) === Trustskipsried === De Trustskipsried hâldt tafersjoch op it bestjoer fan de gebieten dy't ûnder it ynternasjonale trustskipsstelsel pleatst binne (de mandaatgebieten). De measte mandaatgebieten wienen koloniale gebieten fan lannen dy't yn de Twadde Wrâldkriich ferslein waarden. It lêste trustgebiet, [[Palau]], krige syn ûnôfhinklikens op 1 oktober 1994. Omdat der gjin mandaatgebieten mear wienen is der yn maaie 1994 besletten oom allinnich noch gear te kommen as de Presidint fan de Trustskipsried of in meardertal fan de lidsteaten dat wol. De ried bestiet sûnt 1975 út de fiif fetolannen; de [[Folksrepublyk Sina]], [[Frankryk]], de [[Ruslân\|Russyske Federaasje]], it [[Feriene Keninkryk]] en de [[Feriene Steaten]]. == Organisaasjes ûnder FN == * Ynternasjonaal Atoomenerzjy Agintskip (IAA) * International Civil Aviation Organization * Ynternasjonaal Fûns foar Lânbou Untwikkeling * Ynternasjonale Arbeidsorganisaasje * Ynternasjonale Maritime Organisaasje * International Telecommunication Union * Food and Agricultural Organization * [[UNESCO\|United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization]] (UNESCO) * United Nations Industrial Development Organization * United Nations Children's Fund (UNICEF) * Wrâld Post Uny * Wrâldbank * World Health Organisation (WHO) * World Meteorological Organization * World Intellectual Property Organization == Sjoch ek == * [[Universele Ferklearring fan de Rjochten fan de Minske]] == Keppeling om utens == {{CommonsLyts\|United Nations\|Feriene Naasjes}} * [http://www.un.org/ Ynternasjonale hiemside fan de Feriene Naasjes] {{boarnen\|boarnefernijing= <references/> }} [[Kategory:Nobelpriiswinner]] [[Kategory:Feriene Naasjes\| ]] [[ab:Еидгылоу Амилаҭқәа Рорганизациа]] [[af:Verenigde Nasies]] [[als:Vereinte Nationen]] [[am:የተባበሩት መንግስታት]] [[an:Organización d'as Nacions Unitas]] [[ar:الأمم المتحدة]] [[arz:الأمم المتحده]] [[ast:Organización de les Naciones Xuníes]] [[az:Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] [[bar:UNO]] [[bat-smg:Jongtėniu Tautū Uorganėzacėjė]] [[bcl:Nagkakasararong Nacion]] [[be:Арганізацыя Аб'яднаных Нацый]] [[be-x-old:Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў]] [[bg:Организация на обединените нации]] [[bi:Yunaeted Nesen]] [[bn:জাতিসংঘ]] [[bo:མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས།]] [[bpy:জাতিসংঘ]] [[br:Aozadur ar Broadoù Unanet]] [[bs:Ujedinjeni narodi]] [[ca:Organització de les Nacions Unides]] [[ceb:Hiniusang mga Nasod]] [[cy:Y Cenhedloedd Unedig]] [[ckb:نەتەوە یەکگرتووەکان]] [[crh:Birleşken Milletler Teşkilâtı]] [[cs:Organizace spojených národů]] [[cv:Пĕрлешнĕ Нацисен Организацийĕ]] [[da:Forenede Nationer]] [[de:Vereinte Nationen]] [[diq:Mıletê Yewbiyayey]] [[dsb:Zjadnośone narody]] [[dv:އެކުވެރި ދައުލަތްތައް]] [[el:Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών]] [[en:United Nations]] [[eo:Unuiĝintaj Nacioj]] [[es:Organización de las Naciones Unidas]] [[et:Ühinenud Rahvaste Organisatsioon]] [[eu:Nazio Batuen Erakundea]] [[ext:Nacionis Unias]] [[fa:سازمان ملل متحد]] [[fi:Yhdistyneet kansakunnat]] [[fiu-vro:Ütistünüq Rahvaq]] [[fo:ST]] [[fr:Organisation des Nations unies]] [[frp:Organisacion des Nacions unies]] [[fur:Organizazion des Nazions Unidis]] [[ga:Náisiúin Aontaithe]] [[gan:聯合國]] [[gl:ONU]] [[gu:યુનાઈટેડ નેશન્સ]] [[gv:Ny h-Ashoonyn Unnaneysit]] [[ha:Majalisar Ɗinkin Duniya]] [[hak:Lièn-ha̍p-koet]] [[he:האומות המאוחדות]] [[hi:संयुक्त राष्ट्र]] [[hy:Միավորված Ազգերի Կազմակերպություն]] [[hif:United Nations]] [[hr:Ujedinjeni narodi]] [[hsb:Zjednoćene narody]] [[ht:ONI]] [[hu:Egyesült Nemzetek Szervezete]] [[ia:Organisation del Nationes Unite]] [[id:Perserikatan Bangsa-Bangsa]] [[yi:פאראייניגטע פעלקער]] [[ilo:Dagiti Nagkaykaysa a Pagilian]] [[io:Unioninta Nacioni]] [[yo:Àgbájọ àwọn Orílẹ̀-èdè Aṣòkan]] [[is:Sameinuðu þjóðirnar]] [[it:Organizzazione delle Nazioni Unite]] [[ja:国際連合]] [[jbo:gunma natmi]] [[jv:Perserikatan Bangsa-Bangsa]] [[ka:გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]] [[kbd:Лъэпкъ Зэгуэтхэр, ЛъЗ]] [[kk:Біріккен Ұлттар Ұйымы]] [[kl:FN]] [[km:អង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[kn:ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ]] [[ko:국제 연합]] [[krc:Бирлешген Миллетлени Организациясы]] [[ku:Neteweyên Yekbûyî]] [[kv:Ӧтувтчӧм Войтыръяслӧн Котырныс]] [[kw:Kenedhlow Unys]] [[la:Consociatio Nationum]] [[lad:Nasyones Unidas]] [[lb:Vereent Natiounen]] [[li:Verenigde Naties]] [[lij:Organizzaçion de e Naçioin Unïe]] [[lmo:Urganizaziun di Naziun Ünii]] [[lt:Jungtinių Tautų Organizacija]] [[lv:Apvienoto Nāciju Organizācija]] [[map-bms:Perserikatan Bangsa-Bangsa]] [[mg:Firenena Mikambana]] [[mhr:Иктыш ушнышо Наций-влак Организаций]] [[my:ကုလသမဂ္ဂ]] [[mk:Обединети Нации]] [[ml:ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] [[mn:Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага]] [[mr:संयुक्त राष्ट्रे]] [[ms:Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu]] [[mt:Ġnus Magħquda]] [[mwl:Naciones Ounidas]] [[nah:Tlacetilīlli Tlācatiyān]] [[nds:Vereente Natschonen]] [[ne:संयुक्त राष्ट्र संघ]] [[new:संयुक्त राष्ट्र संघ]] [[nl:Verenigde Naties]] [[nn:Dei sameinte nasjonane]] [[no:FN]] [[nov:Unionati Nationes]] [[nv:Nahasdzáán Bikáaʼgi Kéyah Naaznilgo Ałhidadiidzooígíí]] [[oc:Organizacion de las Nacions Unidas]] [[os:Иугонд Нациты Организаци]] [[pap:Nashonan Uni]] [[pfl:Verainde Nadsione]] [[pl:Organizacja Narodów Zjednoczonych]] [[pms:Organisassion dle Nassion Unìe]] [[pnb:یونائیٹڈ نیشنز]] [[ps:ملګري ملتونه]] [[pt:Organização das Nações Unidas]] [[qu:Huñusqa Nasyunkuna]] [[rm:Organisaziun da las Naziuns unidas]] [[ro:Organizația Națiunilor Unite]] [[roa-rup:Natsiile Unite]] [[ru:Организация Объединённых Наций]] [[rue:Орґанізація Зъєдноченых Націй]] [[rw:Umuryango w’Abibumye]] [[sah:Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрэ]] [[sc:ONU]] [[scn:Nazziuni Uniti]] [[sco:Unitit Naitions]] [[se:Ovttastuvvan Našuvnnat]] [[sh:Ujedinjeni narodi]] [[si:එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය]] [[simple:United Nations]] [[sk:Organizácia Spojených národov]] [[sl:Organizacija združenih narodov]] [[so:Qaramada Midoobay]] [[sq:Organizata e Kombeve të Bashkuara]] [[sr:Организација уједињених нација]] [[ss:Mhlabuhlangene]] [[stq:Fereende Natione]] [[sv:Förenta nationerna]] [[sw:Umoja wa Mataifa]] [[ta:ஐக்கிய நாடுகள்]] [[te:ఐక్యరాజ్య సమితి]] [[tg:Созмони Милали Муттаҳид]] [[th:สหประชาชาติ]] [[tk:Birleşen Milletler Guramasy]] [[tl:United Nations]] [[tr:Birleşmiş Milletler]] [[tt:Берләшкән Милләтләр Оешмасы]] [[ug:بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى]] [[uk:Організація Об'єднаних Націй]] [[ur:اقوام متحدہ]] [[uz:Birlashgan Millatlar Tashkiloti]] [[vec:ONU]] [[vi:Liên Hiệp Quốc]] [[wa:Organizåcion des Nåcions uneyes]] [[war:Nagkaurusa nga mga Nasod]] [[wo:Kureelu Mbootayu Xeet yi]] [[wuu:联合国]] [[zh:联合国]] [[zh-classical:聯合國]] [[zh-yue:聯合國]] [[zh-min-nan:Liân-ha̍p-kok]] [[zu:Izizwe Ohlangeneyo]]

Feriene Naasjes: ferskil tusken ferzjes