Drachten: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
No edit summary
L red. [[]] ensafhrth.
Rigel 9:
| webstee = http://www.smallingerland.nl
}}
[[Ofbyld:Drachten - Hervormde kerk.jpg|thumb|''Grutte tsjerke'']]
'''Drachten''' is it haadplak fan de gemeente [[Smellingerlân]] en is mei sa likernôch 44.800 ynwenners ek it grutste plak fan de gemeente. It is in [[flekke]] yn it easten fan de provinsje Fryslân mei mear as 22.000 arbeidsplakken. Nei Ljouwert is Drachten it twadgrutste plak fan de provinsje [[Fryslân]].
 
'''Drachten''' is it haadplak fan de gemeente [[Smellingerlân]] en is mei sa likernôch 44.800 ynwenners ek it grutste plak fan de gemeente. It is in [[flekke]] yn it easten fan de provinsje Fryslân mei mear as 22.000 arbeidsplakken. Nei Ljouwert is Drachten it twadgrutste plak fan de provinsje [[Fryslân]].
 
De namme 'Drachten', foarhinne 'Dragten', is nei alle wierskyn oflaat fan 'Drait'. De [[Drait (wetter)|Drait]] wie en is in streamke dat útkaam yn de [[Smelle Ie]]. It gebiet eastlik fan it plak wiehie rykin oansoad heechfean. [[Noarder Drachten]] (benoardennoardeast de Drait) is nei de oanlis fan de [[Drachtster Feart]] yn 1641 mei [[Suder Drachten]] (besudensúdeast de Drait) útgroeid ta Drachten.
== Skiednis ==
[[Ofbyld:Drachten - Hervormde kerk.jpg|thumb|''Grutte tsjerke'']]
{{Apart|Skiednis fan Drachten}}
Drachten is ûntstien op east-igge fanbeëasten it rivierke 'De Drait'. Om it jier 1200 hinne waard der in lytse stiennen tsjerke set (op it plak fan de hjoeddeiske [[PKN]]-tsjerke 'de Arke'). Dy tsjerke is sa'n 200 jier brûkt, oant it opkommend wetter de minsken fierder nei it easten dreaun. Dêr ûnstienen [[Noarder Drachten]] en [[Suder Drachten]].
 
Om [[1550]] hinne wie de Hollânske feanreserve op. [[Turf]] wie in wichtige enerzjyboarne wurden foar partikuliren en yndustry en der waard ûnder oaren sjoen nei ûntginningsmooglikheden yn Fryslân. It ferlet fan it hurd waaksjende Hollân yn de [[17e ieu]] wie lykwols grutter dan't Fryslân leverje koe.
 
Yn 1641 gienen de boeren fan Noarder Drachten en Suder Drachten in oerienkomst oan mei begoedige lju út [[DenDe Haach]], de 'Drachtster Kompanjons'. Ien fan dizzedy jildsjitters wie sakeman [[Passchier Hendriks Bolleman]] út DenDe Haach. Yn de oerienkomst waard fêstlein dat de turf út Smellingerlân allinne bestimdornearre wie foar de Hollânske yndustry. Foar it ferfier permei skipskippen waard de [[Drachtster Kompanjonsfeart]], de Dwersfeart en guon [[Wyk (sydkanaal)|wiken]] oanlein. 800 arbeiders hawwe in jier lang oan't dollen en kroadzjen west om dat klear te krijen. Op it plak dêr't de nije feart en de âlde wei fan noard- nei Súd-Drachten elkoar krústen ûntstie Drachten. Der ûntstienen yn it gebiet ek skipshellingen, herbergen, winkels, touslaggerijen, ensafuorthinne. It ekonomyske súkses fan de turfdollerij duorre lykwols net sa lang (it hat sels laat ta Passchier Bolleman's fallisemint). Doe't it ferfeanjen[[ferfeantjen]] dien wie, bleaune earme arbeiders efter; guon waarden gernier, mar de measten wienen net sa gelokkich.<br>
It hat oant begjin [[19e ieu]] duorre ear't de beide Drachtens offisjeel ien bestjoerlike ienheid foarmen. <ref>{{Aut|P. van Schaik, dr. J. J. Spahr van der Hoek (red)}}, ''Geschiedenis van Smallingerland. De Tille - Ljouwert, 1976.</ref> Om [[1830]] waard der in gemeentehûs set en ferhúzen in soad notabelen fan [[Aldegea (Smellingerlân)|Aldegea]] nei Drachten.
 
Drachten hat nea [[stedsrjochten]] krige, dat it is hieltiid noch hieltiid in flekke (allinnich troch grutte, yndustry en iepenbiere foarsjenningen wurdt Drachten faak in stêd neamd). Begjin jierren fyftich fan de [[20e ieu]] hie it plak tsientûzen ynwenners. Yn [[1950]] kaam der in fabryk fan [[Philips]] wêrnei't it tal ynwenners hurd omheech gie.
[[Ofbyld:Drachten 6.09614E 53.11089N.jpg|thumb|''Satellytfoto Drachten'']]
 
=== Religy ===
Yn Drachten stiet de [[Frije Baptistegemeente Bethel]]. Dizze [[baptisme|baptiste]]gemeente is bot groeid de lêste jierren. [[Orlando Bottenbley]] is de foargonger.
 
Neist dizze tsjerke binne noch in soad tsjerklike denominaasjes fertsjintwurdige, sa as Griffermearde Tsjerken, Herfoarme Gemeenten, [[Protestanske Tsjerke yn Nederlân|PKN]], [[Pinksterbeweging|Pinkstergemeenten]], [[Folle Evangelyskegemeente]], ensafuorthinne. Drachten hat lange tiid de grutste grifformearde gemeente fan Nederlân hân.
 
Troch it asylsikersintrum is der ek in lytse [[Moslim]]-mienskip.
 
== Wiken ==
[[Ofbyld:Drachten 6.09614E 53.11089N.jpg|thumb|''Satellytfoto Drachten'']]
{{Apart|strjitten yn Drachten}}
{|
|-
Line 54 ⟶ 61:
|}
 
== EkonomyFerkear &en ynfrastruktuerFerfier ==
[[Ofbyld:Qbuzz 2052 04-01-10 Drachten.JPG|thumb|Bus by it busstasjon fan Drachten]]
[[Ofbyld:A7-tijnje-groningen-004.jpg|thumb|A7 by Drachten]]
Sûnt [[1950]] sit yn Drachten in fabryk fan it [[Nederlân]]ske elektroanikakonsern [[Philips]], wêr 't de wrâldferneamde ''[[Philishave]]''-[[skearapparaat|skearapparaten]] makke wurde. It fabryk begûn yn [[1950]] mei 14 meiwurkers. Wyls wurkje der twatûzen minsken.
 
=== FerkearAuto ===
Yn Drachten is ek it grutste [[yndustryterrein]] fan noard-[[Nederlân]]: Yndustryterrein de Haven. Oan de oare kant fan Drachten is lâns de snelwei [[Rykswei 7|A7]] yndustryterrein [[Azeven]] oanlein, alhoewol't dit terrein feitlik yn de gemeente [[Opsterlân]] leit.
 
=== Ferkear ===
Drachten leit oan de [[Autodyk|autosnelwei]] [[Rykswei 7|A7]] tusken [[It Hearrenfean (plak)|It Hearrenfean]] en [[Grins (stêd)|Grins]], oan de [[Rykswei 31|N31]] nei [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] en oan de [[N381]] nei [[Emmen]] (Drinte).
 
=== Iepenbier Ferfier ===
Drachten is ien fan de pear gruttere Nederlânske plakken sûnder [[trein]]ferbining, en nei alle gedachten sels it grutste Nederlânske plak sûnder spoarferbining (fan hokfoar soart spoar dan ek, brûkt as net-brûkt); de [[Philipsline|spoarline Grins - Drachten]], (in âlde tramline dy't nei de oarloch foar frachtferfier brûkt is) is yn [[1985]] sluten. Hjiryn hier feroaring komme kinnen at it [[Suderseespoar]] tusken [[Skiphol]] en [[Grins (stêd)|Grins]] oanlein wie, mar dat is net bart. Men hopet anno 2009 op in ''lightrail''-ferbining mei Grins en [[It Hearrenfean (plak)|It Hearrenfean]].
 
It busferfier wurdt haadsaaklik fersoarge troch [[Qbuzz]]. De stedsbus fân Drachten wurd riden as line 12. Streekrjochte ferbiningen binne der ûnder oaren nei Ljouwert, It Hearrenfean, Grins en Assen. De measte bussen fertrekke fan it ''Van Knobelsdorffplein''.
 
* Line 13: [[Stienwyk]] - [[Eesfean]] - [[Nijensleek]] - [[Frederiksoard]] - [[Willemsoard (Stienwikerlân)|Willemsoard]] - [[Noardwâlde (Fryslân)|Noardwâlde]] - [[Sânhuzen (Weststellingwerf)|Sânhuzen]] - [[Aldeberkeap]] - [[Aldhoarne]] - [[Jobbegea Skuorregea]] - [[Lippenhuzen]] - [[De Gerdyk]] - [[Terwispel]] - [[Drachten]] - [[Nijtap]] - [[Rottefalle]] - [[Surhústerfean]] - [[De Harkema]] - [[Droegeham]] - [[Koatstertille]] - [[Jistrum]] - [[Noardburgum]] - [[Quatrebras (buorskip)|Quatrebras]] - [[Hurdegaryp]] - [[Tytsjerk]] - [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]]
 
=== Fleanfjild ===
Drachten hat ek in fleanfjildsje: [[Fleanfjild Drachten]], in earder airstrip fan Philips.
 
=== Wetterwegen ===
Nei it yndustryterrein de Haven rint de ''Farwei Drachten''. Dizze farwei is ferbûn mei it [[Prinses Margrietkanaal]] en sa mei it lanlike farwegennet.
 
=== Underwiis =Yndustry==
Sûnt [[1950]] sit yn Drachten in fabryk fan it [[Nederlân]]ske elektroanikakonsern [[Philips]], wêr 't de wrâldferneamde ''[[Philishave]]''-[[skearapparaat|skearapparaten]] makke wurde. It fabryk begûn yn [[1950]] mei 14 meiwurkers. Wyls wurkje der twatûzen minsken.
Drachten hat op it mêd fan fuortset ûnderwiis in sintrale funksje yn súdeast Fryslân. Der binne ek ferskate skoallen foar it middelber beropsûnderwiis, lykas de ''Openbare Scholengemeenschap Singelland'', ''Christelijke Scholengemeenschap Liudger'', ''Gomarus College'', de ''Friese Poort'' en it ''Friesland College''. Op it kristlike skoalmienskip Liudger hat twatalich ûnderwiis Nederlânsk/Ingelsk. Foar it heger ûnderwiis hat Drachten gjin fasiliteiten.
 
Yn Drachten is ek it grutste [[yndustryterrein]] fan noard-[[Nederlân]]: Yndustryterrein de Haven. Oan de oare kant fan Drachten is lâns de snelwei [[Rykswei 7|A7]] yndustryterrein [[Azeven]] oanlein, alhoewol't dit terrein feitlik yn de gemeente [[Opsterlân]] leit.
 
== FerdivedaasjeKultuer en rekreaasje ==
Drachten hat in grut en modern teater: ''[[De Lawei (teater)|De Lawei]]'' en in jongereinsintrum/poppoadium ''Iduna '' . It ''Museum Smellingerlân'', sit yn in âld [[kleaster]]. It toant wurk fan Fryske keunstners as [[Pier Pander]] en [[Sjoerd de Roos]], en hat dêrneist oar wurk fan [[De Styl]]-keunstner [[Theo van Doesburg]], sys Drachtster geastbesibben de bruorren [[Evert Rinsema|Evert]] en [[Thijs Rinsema]], en de [[Dada]]-keunstner [[Kurt Schwitters]]. Yn Drachten is noch altyd in wenwyk te finen dy't skildere is neffens in ûntwerp fan Van Doesburg út [[1921]]. Fanwegens de primêre kleuren dy't Van Doesburg foarskreau, wurdt de wyk de ''Papegaaiebuert'' neamd.<BR>
Drachten hat fierders in subtropysk swimparadys mei in 50 meter wedstrydbad. [[Breedtesport]] kin yn Drachten treflik barre yn ferskate sportakomodaasjes. Dêrneist is der in grut oanbod foarhandikaptensport, en sporten as karate, honkbal, bôge- en gewearsjitten. Drachten docht ek mei oan it [[skûtsjesilen]], mei twa skûtsjes :''d'Halve Maen'' en ''Drachten''.
Line 94 ⟶ 102:
As tarieding op de oanlis fan de Drachtster Feart yn in Moleneind ûntwurp keunstner [[Henk Hofstra]] in symboalyske blauwe wei mei in ôfmjitting fan tsien by tûzen meter. Hjiryn ferskynt yn it wyt de tekst ''[[Wetter is libben]]'', wat teffens de titel fan it keunstwurk is. Dit late ta in soad protest fan de omwenjenden, omdat se hjir foarôf net of kwealik fan op'e hichte brocht binne. Ek koste it tydlike projekt de gemeente in bedrach fan € 37.500. De blauwe wei levere Drachten wol in oantal berjochten yn de nasjonale en ek ynternasjonale parse op.
 
=== Sport ===
Drachten hat in subtropysk swimparadys mei in 50 meter wedstriidbad. Breedtesport kin yn Drachten dien wurde yn meardere sportakkomodaasjes. Dêrneist is der in ferskaat oanbod fan handikaptesport, en sporten as karate, honkbal, bôge- en gewearsjitten. Drachten hat sûnt 2005 ek in eigen skeelerbaan.
 
Line 173 ⟶ 181:
| 44.629
|}
 
=== Religy ===
Yn Drachten stiet de [[Frije Baptistegemeente Bethel]]. Dizze [[baptisme|baptiste]]gemeente is bot groeid de lêste jierren. [[Orlando Bottenbley]] is de foargonger.
 
Neist dizze tsjerke binne noch in soad tsjerklike denominaasjes fertsjintwurdige, sa as Griffermearde Tsjerken, Herfoarme Gemeenten, [[Protestanske Tsjerke yn Nederlân|PKN]], [[Pinksterbeweging|Pinkstergemeenten]], [[Folle Evangelyskegemeente]], ensafuorthinne. Drachten hat lange tiid de grutste grifformearde gemeente fan Nederlân hân.
 
Troch it asylsikersintrum is der ek in lytse [[Moslim]]-mienskip.
 
== Freonskipsbân mei Gobabis ==
Yn 2010 bestiet de bân mei [[Gobabis]] 15 jier. Yn dy tiid binne ferskate projekten opset mei jildlike- en saakkundige stipe fan [[Smellingerlân]]. Beide gemeenten hawwe omtinken jûn oan saken as: húsfestjen, ferwurking fan smoargens, ferbettering fan de brânwar, it foarkommen fan HIV/Aids en it opsetten fan kompjûterûnderwiis. Guon projekten hawwe al laat ta ferbetterings, benammen ûnder de meast earmen. Ut tank had de gemeente Gobabis, by gelegenheid fan it 15 jierrich jubileum fan de bân, in nije wenwyk nei wethâlder Jan Rozema neamd, de 'Rozema Heights'. <ref>Breeduit. ''15 jaar Gobabis en Smallingerland'', 4 maart 2010</ref>
 
== Strjitten ==
{{Apart|* De [[strjitten yn Drachten}}]].
* {{Aut|Oostra, Jolt}}, ''Drachtster namen, toponomie van Drachten'', 1987.
 
== Berne yn Drachten ==
Line 219 ⟶ 224:
 
== Sjoch ek ==
* [[Fryske doarpen]].
 
{{boarnen|boarnefernijing=