Frederik van Eeden (skriuwer): ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
stikje oerset
No edit summary
Rigel 6:
Frederik van Eeden wie in soan fan de plantkundige [[Frederik Willem van Eeden]] en waard grutbrocht yn in fermidden dêr't keunst en wittenskip fab belang achte waard. Yn [[1878]] sette er útein mei in stúdzje medisinen yn [[Amsterdam]]. Yn [[1886]] promovearre Van Eeden en festige him as húsdokter yn [[Bussum]], mar rillegau lei er him alhiel ta op de [[psychoterapy]]. Begjin jierren tachtich fan de [[19e ieu]] spile Van Eeden in wichtige rol yn it studintelibben yn Amsterdam en publisearre er syn earste stikken en blijspullen. Hy waard lid fan de letterkundige feriening ''Flanor'' en rjochte [[1885]] mei [[Frank van der Goes]], [[Willem Kloos]], [[Willem Paap]] en [[Albert Verwey]] it tydskrift ''[[De Nieuwe Gids]]'' op, dat de sprekbuis fan de [[Tachtigers|Beweging fan Tachtich]] wurde soe.
 
De Tachtigers zettensetten zichharren afôf tegentsjin de [[Viktoriaansk tiidrek|Viktoriaanske]] ''dûmnyspoëzy'', dy't sa populêr wie yn de twadde helte fan de 19e ieu. Van Eeden levere in bydrage yn in ferneamde [[pastiche]] op de rimelderij fan al dy skriuwers: ''Grassprietjes'' fan Cornelis Paradijs (1885), mei in foarwurd fan Sebastiaan Slaap (= [[Willem Kloos]]) en fan P.A. Saaije Azn. ([[pseudonym]] fan [[Arnold Aletrino]]). Fan dy bOndel ferskynden tsien drukken yn hûndert jier.
 
De earste ôfleveringen fan ''De Nieuwe Gids'' hienen parten fan Van Eeden syn [[allegory (letterkunde)|allegoryske]] mearke ''[[De kleine Johannes]]'', dat yn [[1887]] as boek útjûn waard. InYn [[1894]] tradgie hijer uitút de redactieredaksje vanfan De Nieuwe Gids. De nadrukklam diedy't de Tachtigers legden op de [[EstheticaEstetika|esthetiekestetyk]] alsas drijvendedriuwende factorfaktor (''l'art pour l'art'') slootleinen, bijpaste naderby inzienneier nietynsjen blijvendnet aanby bijsyn fyzje op zijnit levensvisielibben.
 
Op [[15 april]] [[1886]] troude Frederik van Eeden mei [[Martha van Vloten]]. Sy krigen twa soannen. Ze scheidden opOp [[29 julijuly]] [[1907]] gienen sy útelkoar. OverOer hetit levenlibben en de dooddea vanfan zijnsyn zoonsoan [[Paul van Eeden|Paul]] schreefskreau hijer hetit boek ''Paul's ontwaken''. Op [[21 augustus]] [[1907]] hertrouwdetroude hijer metop'en nij mei Geertruida Woutrina Everts, metmei wiewa't hijer eveneensek tweetwa zoonssoannen kreegkrige. In zijn latere leven hield Van Eeden zich hoe langer hoe meer bezig met [[significa]] en [[spiritisme]]. In 1897 verscheenferskynde zijnsyn ''Redekunstige grondslag van verstandhouding'', dat welwol wordtbeskôge beschouwdwurdt alsas eersteit Nederlandseearste geschriftNederlânske geskrift op hetit gebiedmêd vanfan de significa. Een Duitse vertaling ervan verscheen in 2005, aan een Engelse vertaling wordt gewerkt.
 
In [[1900]] verscheenferskynde zijnsyn [[psychologyske roman]] ''[[Van de koele meren des doods]]'', die sindsdien vele malen herdrukt is en nog steeds veel gelezen wordt. Hierin stelt Van Eeden de helende waarde van [[religie]] en psychotherapiepsychoterapie tegenover de [[fatalisme|fatalistyske]] opvattingen van de [[naturalisme (literatuer)|naturalistische]] auteurs. In [[1982]] werd dit boek verfilmd door [[Nouchka van Brakel]] met [[Renée Soutendijk]] in de hoofdrol.
 
Van Eeden ontwikkelde zich in [[anargisme|anardistyske]] richting en was bevriend met de in Londense ballingschap verblijvende Rus [[Peter Kropotkin]].