Braille: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
oers
Rigel 5:
 
Braille is in saneamd [[blyndruk|reliëfalfabet]]; de letters en oare oantsjuttings wurde mei puntsjes yn it papier drukt, sadat der in lytse ferhegeing fielber is, dy't meit de fingertoppen 'lêzen' wurde kinne. De puntsjes steane op rasters fan 2 by 3 puntsjes (in ferienfâldiging fan de tolwe puntsjes fan it nachtskriuwen), wêrbt't yn totaal 63 tekens mooglik binne. Binne by de punten- en streepkeskoade fan it '[[morse]]' de meastbrûkte letters it ienfâldichst hâlden, by braille nimt de kompliseardens fan de kombinaasjes ta mei it plak yn it alfabet.
 
{{wurk}}
De braillepuntsjes binne nûmere: fan linksboppe nei linksûnder 1, 2 en 3; fan rjochtsboppe neo rjochtsûnder 4, 5 en 6. De puntsjes 1, 2, 4 en 5 wurde brÛkt foar de letters a o/m j (groep 1). Punt 3 komt derby foar de letters k o/m t (groep 2) en foar de oeubleaune letters wurdt punt 6 derby brûkt, útsein foar de letter 'w', dy't Braille as in twaklank beskôge en dy't hy dêrom yndielde by de bysûndere kombinaasjes: [[twaklank]]en (lykas de 'ui'), letterkombinaasjes, letters mei aksinten, en [[lêsteken]]s, wêrûnder ek [[kursyf|kursiven]], haadletteroantsjutting, sifers, in herstelteken, dollarteken, ensfh. Alle combinatieskombinaasjes zijnbinne ingedeeldyndield yn 7 groepen. CijfersSifers wordenwurde overigenstrouwens aangeduidoantsjutten doortroch hetit cijfertekensiferteken (de puntjespuntsjes 3, 4, 5 en 6) voorfoar de letters a o/m j te zettensetten. EenIn hoofdletterhaadletter wordtwurdt voorafgegaanfoarôfgien doortroch eenin speciaalspesjaal hoofdlettertekenhaadletterteken. AfkortingenOfkoartings zoalsas 'NAVO' kunnenkinne doortroch gebruikit vanbrûken eenfan kapitaalvastin kapitaalfêst teken wordenoantsjutten aangeduidwurde metmei 5 tekens.
 
== Letters en sifers ==
Rigel 40:
== Oare symboalen ==
{{Gallery|breedte=70
|Braille CapitalSign.svg|[[kapitaal (typografietypografy)|hoofdletterhaadletter]] volgt
|Braille NumberSign.svg|[[cijfersifer]] volgtfolget
|Braille Apostrophe.svg|[[apostrof (leestekenlêsteken)|apostrof]]
|Braille Period.svg|[[punt (teken)|punt]]
|Braille Comma.svg|[[komma]]
|Braille Semicolon.svg|[[puntkomma]]
|Braille ExclamationPoint.svg|[[uitroeptekenútropteken]]
|Braille QuoteOpen.svg|[[aanhalingstekenoanhellingsteken]] openeniepenje<ref name="vraagteken">HetIt aanhalingstekenoanhellingsteken openeniepenje en hetit vraagtekenfraachteken zijnbinne identiekidentyk.</ref>
|Braille QuoteClose.svg|[[aanhalingstekenoanhellingsteken]] sluitenslute
|Braille QuoteOpen.svg|[[vraagteken]]<ref name="vraagtekenfraachteken"/>
|Braille Bracket.svg|[[haakje]]<ref>HaakjeHeakje openeniepenje en haakjeheakje sluitenslute zijnbinne identiekidentyk.</ref>
|Braille Hyphen.svg|[[afbreektekenôfbreekteken]] (streepjestreepke)
}}
It skriuwen yn braille gebeurt van rechts naar links, zodat bij omkering van het papier de bobbeltjes van links naarnei rechts gelezen kunnen worden. Een geoefende braillelezer kan vrijwel even snel lezen als een ziende. Brailleboeken nemen wel vijf keer zoveel volume in als gewone boeken.
{{wurk}}
 
Der bestiet ek ''Koartskrift yn graden'', een soort steno voor braille, en braillemethoden voor [[muziek]] en [[wiskunde]]. Speciaal voor [[tekstverwerking]] op de computer is een nieuwe braillemethode ontwikkeld met 8 puntjespuntsjes, zodat er enkelvoudige combinaties voor stijlaanduidingen, cijfers en hoofdletters beschikbaar kwamen. Hierdoor neemt het brailleschift niet meer plaats in dan het gewone schrift.
 
ErDer bestaanbesteane braille-schrijfmachines[[skriuwmasine]]s (metmei 7 toetsen, 1 voorfoar elk puntjepuntsje en eenin spatietoetsspaasjetoets), braille-printers, en [[brailleleesregel]]s (waarmee blinden tekst kunnen lezen die anders op het computerscherm verschijnt).
 
== Trivia ==