Neuengamme: ferskil tusken ferzjes

It kamp waard [[13 desimber]] [[1938]] iepene. As dependânse fan [[Sachsenhausen (konsintraasjekamp)|Sachsenhausen]] wie it kamp yn it earstoan ornearre foar húsfesting fan arbeiders foar it pleatslike [[Schutzstaffel|SS]] stienfabryk. [[Juny]] [[1940]] waard Neuengamme in selstannich kamp. It haadkamp fan 213.000 kante meter, fong de measte minsken op, mar yn Noard-Dútslân leine noch 92 saneamde bûtenkampen dy't bestjoerlik ûnder Neuengamme hearden. Sels it kanaaleilân [[Alderney]] hie in bûtenkamp. Dy bûtenkampen bestiene faak mar in koart skoft. Yn 1944 wienen der tagelyk 60 yn it wurk. De minsken yn de kampen, út sa'n 28 lannen, wienen meast [[kriichsfinzene]]n, [[gizelder]]s, [[fersetsstrider]]s, [[Joaden]], [[sigeuner]]s, [[homoseksualiteit|homoseksuelen]] en [[Jehova's tsjûgen]]. De SS die alle war om de morele en psychyske wjerstân fan de finzenen te brekken. De barakken warensieten overvolgrôtfol, sanitairesanitêre foarsjennings voorzieningenwiene warender ontoereikendfierstentemin en enigepersoanlike privacyromte waswie erder nietnet. MenMei kreegte onvoldoende voedselmin en moestmin zwareiten, arbeidmoast verrichten.swier Dearbeide dagwurde; wasin zodei strikthie ingedeeldbenei dat er nauwelijks een vrije minuutgjin overbleeflins. Neuengamme bezathie geengjin [[gaskeamer]]s of vergelijkbareoare methodenmetoaden om mensengrutte massaalkloften van het levenminsken te berovendeadzjen. DesondanksDochs stiervenstoaren erder 55.000 mensenminsken dooryn deit onmenselijkekamp toestandentroch inte hetmin kampiten, waaronder [[epidemy]]ëntramtearring en gebrek aan [[voedsel]]epidemyen. Yn de oarloch sieten sa'n 106.000 lju yn Neuengamme. It heechste finzenenûmer, dat yn de deadeboeken fernijd wurdt, is 87.067.000

Nei de oarloch waard Neuengamme brûkt om leden fan de [[SS]], [[Wehrmacht]]soldaten en leden fan de [[NSDAP|nazipartij]] fêst te setten. Noch letter waard in straffinzenis op it kampterrein boud. Earst yn de jierren sechtich waard op inisjtyf fan in feriening fan eardere Frânske kampbewenners út einset mei it ynrjochtsjen fan in betinkplak op it kampfjild. Neuengamme hat distiid de funksje fan oarlochsmonumint mei ûnder oaren fêste eksposysjes. Benei de folsleine administraasje fan Neuengamme is ferneatige. Meidat inien finzene de boeken út de sikebarakken yn it stienfabryk fanside brocht hat, binne tûzenen nammen fan finzenen bewarre bleaun. Fierders is der in troch finzenen byholden deadeboek oer en binne der noch feiten fan it Reade Krús. Der wurdt noch altyd besocht om ta in rekonstruksje fan de kampadministraasje te kommen, mar it liket der op dat dy ûnfolslein bliuwe sil.