Amerikaanske Unôfhinklikenskriich: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
L [[]] |
red |
||
Rigel 1:
[[Ofbyld:Surrender of Lord Cornwallis.jpg|thumb|right|300px|''De oerjefte fan Cornwallis betsjutte eins de ein fan de striid'']]
De '''Amerikaanse ûnôfhinklikenskriich''' is de oarloch tusken [[Grut-Brittanje]] en
== Eftergrûn ==
Foar it
Tsjin de mienskiplike Frânske fijân yn [[Kanada]] waard noch tegearre oplutsen troch de koloanjes en Ingelân en dat late yn 1763 ta de ferovering fan Kanada. De "French and Indian War" koste it memmelân Iykwols in slompe jild en om de kas wer te spekken waarden der hieltiten swierdere belestings op de koloanjen lein. By de Amerikanen roppen dy belêstings in protte wjerstân op. It ferset dêrtsjin liet net lang op him wachtsje en op [[2 july]] [[1776]] waard de ûnôfhinklikheid al útroppen en op [[4 july]] de troch [[Thomas Jefferson]] skreaune ''Declaration of Independence'' oannomd. Oerbefelhawwer fan de koloanjes waard [[George Washington]].
It ferset dêrtsjin liet net lang op him wachtsje en rûn út op in ûnôfhinklikensoarloch dy't wûn waard troch de trettjin koloanjes; oan it begjin fan de oarloch, op [[2 july]] [[1776]] waard de ûnôfhinklikheid al útroppen en op [[4 july]] waard de troch [[Thomas Jefferson]] skreaune ''Declaration of Independence'' oannomd. De Amerikaanse Frijheidsoarloch soe duorje oant 1783; op [[19 april]] 1783 erkenden de Britten harren ferlies by de [[Frede fan Versailles (1783)|Frede fan Versailles]] en lutsen har werom út de Feriene Steaten; de Amerikaanse republyk wie in feit. Nederlân wie, nei Frankryk, it twadde lân dat de ’Feriene Steaten fan Amearika’ erkende (1782). Dat de trettjin sa ferskillende koloanjes daliks in ienheid foarmje soenen, die bliken in utopy te wêzen. It ienige mienskiplike wie winlik de ''Articles of Confederation'', in soarte [[grûnwet]] dy't lykwols benammen it ûnôfhinklike karakter fan de koloanjes befêstige. Fierders wie der winliken mar ien mienskiplik orgaan, it Kongres, dat lykwols mar in pear kear jiers gearkaam. Dy losse ferbyntnis fan steaten hie te lijen ûnder grutte oarlochsskulden, in weromrinnende hannel en it ûntbrekken fan in sintraal gesach. De saneamde Federalisten pleiten foar in sterker gesach en in bettere [[grûnwet]].▼
== It ferrin fan de kriich ==
Nei de kapitulaasje fan in Ingelsk leger op 17 oktober 1777 by Saratoga slagge de Amerikaanske gesant yn Parys, [[Benjamin Franklin deryn Frankryk oer te heljen de side fan Amearika te keazen. Yn [[1781]] by in mienskiplike aksje fan it Amerikaansk-Frânsk leger waard in grut part fan it Ingelke leger yn Amearika ynsletten en twongen harren oer te jaan. De kapitulaasje soe sawat de ein fan de oarloch ta gefolch ha. De Amerikaanske Frijheidsoarloch duore oant 1783. Op [[19 april]] 1783 erkenden de Britten harren ferlies by de [[Frede fan Versailles (1783)|Frede fan Versailles]] en lutsen har werom út de Feriene Steaten. Dêrtroch wie de Amerikaanske republyk in feit. Nederlân wie, nei Frankryk, it twadde lân dat de ’Feriene Steaten fan Amearika’ erkende (1782).
▲
== Grûnwet ==
Yn [[1787]] waard der yndie in nije grûnwet oannomd, in muoisum proses dat pas ôfrûne wie doe't der in saneamde ''Bill of Rights'' oan de grûnwet taheakke waard. De "bill of rights" bestie út tsien artikels dy't de minsklike grûnrjochten befetten. Troch it oannimmen fan de nije grûnwet giene de trettjin koloanjes as in Uny fan de Feriene Steaten fierder en yn [[1789]] waard [[George Washington]] de earste presidint, in held út de oarloch tsjin de Britten.
| |||