Riedpinsjonaris: ferskil tusken ferzjes

'''RaadpensionarisRiedpensjonaris''' (ook geschreven alsas ''raadspensionaris'riedspensjonaris''') waswie de titel vanfan de eersteearste ambtenaaramtner en rechtskundigrjochtskundich adviseur vanfan de steaten fan it [[statengoa]] van zowel het gewest [[Hollân]] als het gewesten [[Seelân]].

De raadpensionarisriedpensjonaris, totoant 1617 landsadvocaatlânsadvokaat genaamdneamd, waard werdfoar voorfiif vijfjier jaar aangesteld doortroch de [[Ridderschapridderskip (instituut)|ridderschap]]beneamd. Hij leidde de deputatie van de [[steaten fan Hollân]] naar de [[Steaten-Generaal fan de Nederlannen|Steaten-Generaal]]. Tevens fungeerde hij als zaakwaarnemer van de ridders tussen twee vergaderingen. Hij opende hun post, stelde de agenda samen en bereidde de vergadering voor. Dit was zo geregeld ten tijde van de Bourgondische hertogen, en bleef aanvankelijk zo na de opstand van de Nederlanden tegen de Landsheer.

Daarna ontwikkelde de functie zich snel. De landsadvocaat ging de besluiten voorbereiden en fungeerde in wezen vaak als de hoogste bestuurder van de gehele [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]]. Maar uiteindelijk werd over het wel en wee van Holland (en als afgeleide: van de Republiek) beslist door de stadsregeringen ([[vroedschapFroedskip|vroedschappenfroedskippen]]), vanfan Amsterdam totoant EnkhuizenInkhuzen. Sedert de dood van [[Johan van Oldenbarnevelt]] werd de titel veranderd van Landsadvocaat in Raadpensionaris.

[[DordrechtDoardt]] waswie de "eersteearste stadstêd vanfan HollandHoll&an" en had daarmee het recht over het ambt van raadpensionaris te beschikken. Wanneer er geen meerderheid voor de Dordtse kandidaat was, of Dordrecht afzag van een eigen kandidatuur, werd een ander gekozen.

De raadpensionaris is vaak afgezet tegen de [[stadhouder]]. Bekend zijn de strubbelingen tussen [[Johan van Oldenbarnevelt]] en [[Maurits vanfan Oranje|Maurits]] en die tussen [[Johan de Witt]] en [[Willem III vanfan Oranje-Nassau|Willem III]]. Na Johan de Witt waren onder andere [[Gaspar Fagel]], [[Anthonie Heinsius]], [[Isaäc van Hoornbeek]], [[Simon van Slingelandt]] en [[Anthonie van der Heim]] raadpensionaris.

Raadpensionaris was ook de titel van [[Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825)|Rutger Jan Schimmelpenninck]], die in de jaren [[1805]] en [[1806]] staatshoofd van het [[Bataafs Gemenebest]] was. Deze functie had echter een andere inhoud; feitelijk was Schimmelpenninck president van het Bataafsk Mienebest. Overigens had hij zelf liever de titel van [[presidint]] gedragen, maar de [[Frankrijk|Franse]] regering gaf de voorkeur aan het archaïsche 'raadpensionaris'. Met de ontbinding van het Bataafsk Minebest op [[25 juny]] [[1806]] verdweenwie ookit mei de functiefunksje fan riedpensjonaris vanek raadpensionarisdien.

[[List fan riedpensjonarissenriedspensjonarissen]]