Riedpinsjonaris: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L wurk
dien
Rigel 1:
{{wurk}}
'''Riedpensjonaris''' (as '''riedspensjonaris''') wie de titel fan de earste amtner en rjochtskundich adviseur fan de steaten fan it [[goa]] [[Hollân]] en [[Seelân]].
 
De riedpensjonaris, oant 1617 lânsadvokaat neamd, waard foar fiif jier troch de ridderskip beneamd. HijHy leiddelate de deputatiedputaasje vanfan de [[steaten fan Hollân]] naarnei de [[Steaten-Generaal fan de Nederlannen|Steaten-Generaal]]. TevensTeffens fungeerdewie hijer alssaakwaarnimmer zaakwaarnemer vanfan de ridders tussentusken tweetwa vergaderingengearkomsten yn. HijHy opendemakke hunharren post iepen, steldemakke de agenda samenaginda en bereiddedie de vergaderingtarieding fan de voorgearkomst. DitSa waswie zoit geregeldregele tenyn tijdede vantiid fan de BourgondischeBoergondyske hertogen,hartoggen en bleefdat aanvankelijkbleau zoyn nait earstoan ek sa nei de opstand[[Nederlânske vanOpstân|opstân fan de NederlandenNederlannen]] tegentsjin de Landsheerlânshear.
 
DaarnaDêrnei ontwikkeldeûntjoech de functiefunksje zichhim snel.hurd De landsadvocaat gingen de besluitenlânsadvokaat voorbereidenfungearre enfeitlik fungeerde in wezen vaak alsas de hoogsteheechste bestuurderbestjoerder vanfan de gehelehiele [[RepubliekRepublyk derfan de ZevenSân VerenigdeFeriene NederlandenNederlannen]]. MaarMar uiteindelijkúteinlik werdwaard overoer hetit welwol en wee vanfan HollandHollân (en alsdêrfan afgeleideôflaat: van de RepubliekRepublyk) beslist doortroch de stadsregeringende stedsregearen ([[Froedskip|froedskippen]]), fan Amsterdam oant Inkhuzen. SedertNei de dooddea vanfan [[Johan van Oldenbarnevelt]] werdwaard de titel veranderdferoare vanfan LandsadvocaatLânsadvokaat inyn RaadpensionarisRiedspinsjonaris.
 
[[Doardt]] wie de "earste stêd fan Holl&an" en hadhie daarmeedêrom hetit rechtfoech overom het ambt vande raadpensionarisriedspinsjonaris te beschikkenbeneamen. WanneerAt erder geengjin meerderheidmearderheid voorfoar de DordtseDoardske kandidaat waswie, of Dordrechtat afzagDoardt vanfan eenin eigen kandidatuurgadingmakker ôfseach, werdwaard immen út in eenoare anderstêd gekozenkeazen.
 
De raadpensionarisriedpinsjonaris is vaakfaak afgezetôfset tegentsjin de [[stadhoudersteedhâder]]. BekendFerneamd zijnwurden deis it strubbelingenskeel tussentusken [[Johan van Oldenbarnevelt]] en [[Maurits fan Oranje|Maurits]] en diedat tussentusken [[Johan de Witt]] en [[Willem III fan Oranje-Nassau|Willem III]]. NaNei Johan de Witt warenwienen onderûnder andereoaren [[Gaspar Fagel]], [[Anthonie Heinsius]], [[Isaäc van Hoornbeek]], [[Simon van Slingelandt]] en [[Anthonie van der Heim]] raadpensionarisriedpinsjonaris.
 
Raadpensionaris was ook de titel van [[Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825)|Rutger Jan Schimmelpenninck]], diedy't in de jarenyn [[1805]] en [[1806]] staatshoofdsteatshaad vanfan hetit [[Bataafsk Mienebest]] waswie, krige ek de titel riedspinsjonaris. Dy funksje hâlde lykwols oars wat yn; feitlik wie Schimmelpenninck presidint fan it Bataafsk Mienebest. Hy hie oars sels leaver de titel fan [[presidint]] hân, mar de [[Frankryk|Franske]] regearing hie in foarkar foar it âldfrinzinge 'riedpinsionaris'. MetMei deit ontbindingûntbinen vanfan hetit Bataafsk Mienebest op [[25 juny]] [[1806]] wie it ek dien mei de funksje fan riedpensjonaris ek dien.
 
== Literatuer ==
* {{aut|H. P. Fölting}}: ''De landsadvocaten en raadpensionarissen der Staten van Holland en West-Friesland 1480–1795.'' s. n., De Haach 1976.
 
==Zie ookSjoch ek ==
[[List fan riedspensjonarissen]]