Alfabet: ferskil tusken ferzjes

"Alef" betsjut '[[okse]]' en "beth" betsjut 'hûs'. Yn it earstoan wienen de lettertekens nammentlik lytse tekeninkjes: in alef wie in okse, in beth in hûs, in gimel in smytstôk, in daleth in fisk.

Yn it twadde millennium foar Kristus waard yn [[Fenysje]] begûn mei it brûken fan piktogrammen fan 22 wurden om deit earste bylûd fan dat wurd oan te tsjutten en ûntwikkele him op dy manier it [[Proto-Sinaïtysk]]e (± 1500 f.Kr.) of proto-kanaänityske (1400-1100 f.Kr.) alfabet. Yn [[Ugarit]] binne by opgravings alfabetten út ûngefear 1500 f.Kr. fûn mei de letters yn rûchwei dezelde folchoarder as dat fan ús. Fenysysk, [[Hebrieusk]] en [[Arabysk]] binne [[Semityske talen]]. Yn dizze talen drage de bylûden de betsjutting fan de wurden. Mar yn it Gryksk kinne lûden net mist wurde. Dêrom ferfongen de Griken sommige lûden dy't men net nedich hie, troch in bylûd: de alef waard de a-klank, de he in e-klank, de ayin waard de ypsilon, en in grutte o, de omega, waard tafoege. Boppedat gienen de Griken fan links nei rjochts skriuwen, wêrtroch't de letters omklapt waarden. De [[Romeinske Ryk|Romeinen]] en de [[Byzantysnke Ryk|Byzantinen]] pasten it "alfabet" by de behoeften fan harren taal oan.

De term ''alfabet'' wurdt soms omskreaun as: "in systeem wêryn't elk [[Teken (symboal)|teken]] of [[grafeem]] in fêste klank of klankienheid represintearret", hielendal neffens de [[fonetysk skrift|fonetyske]] en de [[foneem|fonematyske]] prinsipes, mar dizze omskriuwing klopt mar heal. Hoewol't in soad skriftsystemen yndie ta op sekere hichte in fonetyske stavering kenne, is der komselden of nea sprake fan in folsleine "ien-op-ien-relaasje". Yn in folmakke fonetysk alfabet soenen letters en klanken perfekt yn inoars rjochting kombinearje: in skriuwer soe de stavering fan in wurd altiten ôfliede kinne út de'[[útspraak (taal)|útspraak]] derfan, en omkeard soe in sprekker de krekte útspraak fan in wurd altiten ôfliede kinne út de stavering.

Yn it Ingelsk wurdt bygelyks de lange o-klank werjûn troch "o" yn ''potato'', "oe" yn ''toe'', "ough" yn ''though''. Mar de "o" kin lykwols neist as in o yn potato ek klinke as oe-klank yn to, as in koarte o yn ''month'', as ou yn ''tower'' en as stomme ''e'' yn ''dungeon''.

Staveringsystemen wwurdewurde net selden liend troch talen dêr't se oarspronklik net foar betocht wienen. Utspraakregels soargje derfoar dat yn letters bepaalde [[fonology]]ske konteksten oars skreaun wurde moatte, omdat de klank dy't se eigentlik fertsjintwurdigje dêr net presys lyk is. Der wurdt dan – meastal boppe de letter sels – noch in ekstra teken setten, it saneamde [[diakritysk teken|diakrityske teken]]: ''baño'' ([[Spaansk]]: "bad"), ''stêd'' ([[Frysk]]), ensfh.

== RelatearreBesibbe ûnderwerpen ==

OokEk de [[EgyptischeEgyptyske hiërogliefenhiëroglifen]] bevattenhawwe eenin aantaltal tekens diedy't alsas eenin soortsoarte fan alfabet beschouwdbeskôge kunnenwurde wordenkinne.

* [[Ynternasjonaal foanetyskFonetysk alfabetAlfabet]]