De ferzje fan 6 nov 2012 om 12.23 wizigje Yn 'e Wâlden (oerlis \| bydragen) 10.424 edits No edit summary ←Toan eardere ferskillen		De ferzje fan 6 nov 2012 om 16.27 wizigje weromsette Yn 'e Wâlden (oerlis \| bydragen) 10.424 edits No edit summary Neikommende ferskillen →
Rigel 1: ~~{{wurk}}~~ [[Ofbyld:Pregnancy 26 weeks.jpg\|thumb\|''Frou 26 wiken swier'']] '''Swier wêze''' (''graviditeit''), yn ferwachting wêze, is de tastân wêryn in frou (of in oar (sûch)dier) in [[befruchting\|befruchte]] [[aaisel]], en dêrnei [[embryo]] en [[foetus]], yn har draacht. == It swierwêzen by de minske == Gewoanwei ~~nestellet~~nestelet de befruchte aaisel him yn de liifmoer (''[[Liifmoer\|uterus]]''). ~~Nestellet~~Nestelet de aaisel him earne oars, dan is der sprake fan [[bûtenliifmoersk swier]] (''ekstra-uterine graviditeit''). Nei skatting 15 % fan de fêststelde swierens einiget yn in [[miskream]]. Fan alle befruchte aaisellen giet sels ± 50% ferlern, meastal lykwols al ear't de frou murken hat dat hja swier is. [[Ofbyld:Grosse derGebarmutter in den einzelneMonaten derSchwangerschaft.gif\|thumb\|left\|''De groei fan de [[liifmoer]] byyn it swierwêzen'']] It swierwêzen begjint as in [[aaisel]] [[befruchting\|befruchte]] wurdt troch in [[siedsel]] en einiget mei de [[befalling\|berte]] fan it bern. Nei de berte fan it bern kin it seis wike oant inkele moannen duorje ear't de tastân fan it frouwelichem werom is yn dy fan foar de swierens. Dy perioade hjit it ûntswierjen (''puerperium''). Boarstfieding spilet in positive rol yn dat proses,. ~~flessefieding~~Flessefieding kin wer oare foardielen hawwe. As de swierens net winske is en men gjin ûnthâlding fan [[seksualiteit\|seks]] hawwe wol, kin gebrûk makke wurde fan hoedmiddels. ([[antykonsepsje\|''anticonceptiva'']]). Rigel 47: Bleatstelling oan deiske hege alkoholdosearrings by de ûntwikkeling fan de foetus kin liede ta it [[foetaal alkoholsyndroom]] (FAS). FAS-bern hawwe in groei-efterstân, ôfwikende [[antlit]]skaaimerken en [[neurology]]ske ôfwikings. Relatearre oandwanings binne [[Alcohol-Related Neurodevelopmental Disorder]] (ARND) en [[Alcohol-Related Birth Defects]] (ARBD).<ref name="stap"/> ARND liket op FAS, mar dan sûnder de uterlike skaaimerken en ARBD betreft lichaamlike ôfwikings lykas [[hert]]-, [[bonke (anatomy)\|bonke]]- en/of [[orgaan]]problemen. Giftige stoffen dy't ynhalearre wurde troch it (mei-)smoken, lykas [[nikotine]] en [[Koalstofmonokside\|koalmonokside]], beynfloedzje de groei fan de frucht. Nikotine liedt ta fetfernauwing en koalmonokside nimt yn it bloed it plak yn fan [[Disoerstof\|soerstof]].<ref name="KWF"/> Dêrtroch krijt de frucht minder bloed (dus minder fiedingsstoffen) en minder soerstof. Mei dêrtroch is it bertegewicht fan de poppe fan smokende froulju gemiddeld 250 gram leger. Smoke liedt ek ta ferhege kâns op ~~ûnfruchtberheid~~ûnfruchtberens: by smokende froulju is de tiid oant de konsepsje gemiddeld 30% langer as by net-smokende froulju. Smoke by de swierens fergruttet de kâns op in miskream of ierberte. Yn it earste libbensjier fan de poppe is de kâns op luchtwegenynfeksjes en widzedea grutter.<ref name="RVZ">[http://www.rookvrijzwanger.nl/index.php/home1 Rookvrij zwanger: de risico's van roken voor en tijdens de zwangerschap]</ref> Bern fan froulju yn waans omjouwing smookt wurdt, blike by [[Yntelliginsjemjitting\|yntelliginsjetests]] gemiddeld 'normaal' te skoaren. Mar bern fan froulju dy't sels smoke, lizze gemiddeld minder goede testen ôf. Dat sizze ûndersikers fan de universiteit fan Rochester (VS), dy't by in ûndersyk tusken 1979 en 1983 ûngefear 400 bern belutsen. By it ûndersyk waard rekken hâlden mei faktoaren as dieet, opfieding, leeftiid, komôf en IQ fan de smokende frou. Neffens ûndersikers soe troch it smoken de tafier fan [[Disoerstof\|soerstofgas]] en [[fiedingsstof]]fen nei de foetus remme wurde. Rigel 57: == Frije by it swierwêzen == Yn it earste trimester fan de swierens kin de frou lêst hawwe fan [[mislikheid]], [[Spuie (lichemsfunksje)\|spui-oanstriid]] of wurgens. Dy faktoaren kinne derfoar soargje dat de nocht of de wille ynoan frijen minder wurdt. Ek moatte guon froulju faker pisje, in gefoel dat by de [[geslachtsmienskip]] noch fersterke wurde kin. It feit dat de [[boarsten]] gefoeliger wurde, makket dat guon froulju it oanreitsjen dêrfan net lekker fine. Oaren genietsje seksueel krekt mear fan dy ekstra gefoelichheid. In soad fan de ûngemakken út it begjin fan de swierens ferdwine yn it twadde trimester. De [[fagina]] wurdt breder en produsearret mear focht, dat krekt fan [[geur]] ferskilt mei dat fan earst. In soad froulju fiele har yn dizze perioade gauwer of faker [[Seksuele opwining\|opwûn]]. Rigel 63: It is in wiidferspraat misferstân dat frije yn de lêste faze (it tredde trimester) fan de swierens oanlieding jaan kinne soe ta in te iere berte. Ut koartlyn ferskynde rapporten blykt dat dy ferûnderstelling ferkeard is. Yn gefallen dat frijen in oarsaak like te wêzen fan in iere befalling, blykte de werklike oarsaak faak in ynfeksje yn de fagina te wêzen. As der gjin sprake wie fan siikmeitsjende [[mikro-organisme]]s yn de fagina, like it earder oarsom te wêzen: Faker frije late krekt ta minder iere bertes. It frijen in de [[Misjonarishâlding\|klassike posysje]], wêrby't de man op de frou leit, kin lykwols wol troch de dikke búk behindere wurde. Dêrom wurde oare ~~stântsjes~~stantsjes oanrikkemandearre, lykas de [[leppeltjeshâlding]] of in posysje wêrby't de frou op de man sit. Boarststimulaasje kin resultearje yn de ôfskieding fan [[~~Bjist~~bjist]], wat hiel gewoan is mar wat guon keppels steurend fine. Soms ferbiedt de [[arts]] om seks te hawwen. Soks bart meastentiids as der slimme problemen binne by de swierens. Rigel 72: == Menstruaasje en it swierwêzen == In oantal swiere froulju krijt noch in blieding op it momint dat har folgjende menstruaasje komme moatten hie. Dy blieding wurdt feroarsake troch it befruchte embryo dat him ~~ynnestellet~~ynnestelet yn it liifmoerslymflues. By sa'n '''~~implantaasjeblieding~~ymplantaasjeblieding''' binne der ornaris minder bloedferlies en minder búkkrampen. Bloedferlies yn it fierdere ferrin fan de swierens kin hiel ûnskuldich wêze, mar men docht der dochs goed oan yn soksoarte gefal in arts te rieplachtsjen. It kin ommers ek wize op in driigjende [[miskream]], seker as de blieding fûl en pynlik is. == Problemen, sykten en syndromen yn it swierwêzen == [[Ofbyld:Hoact21.jpg\|thumb\|''Prenataal ûndersyk'']] * Bloedferlies troch foarlizzende [[plasenta]] (''[[placenta praevia]]''), of [[plasentafetten]] (''[[vasa praevia]]''), of [[plasentaloslitting]] (''[[solutio placentae]]'' of ''[[abruptio placentae]]''). * [[~~Bûtenlimoersk~~Bûtenliifmoersk swier]] * [[Groeisteurnis]]sen: efterstân of foarrinnen fan de groei. * [[Hege bloeddruk]] (''[[swangerskipshypertinsje]]''). * [[Miskream]] (''[[Miskream\|abortus]]''), [[~~yntra-uterine~~binnenliifmoerske fruchtdea]] (IUVD). * ''[[Pre-eklampsy]] ([[swierensfergiftiging]]), evt. komplisearre mei in [[klamptysk ynsult]] ([[eklampsy]]) of HELLP. * [[~~Stuitlizzing~~Stútlizzing]] * Tefolle fruchtwetter ([[polyhydramnion]]) of krekt te min ([[oligohydramnion]]). * [[Ierberte]] (''[[partus prematurus]]'').

Swierwêzen: ferskil tusken ferzjes