Perikles: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
MerlIwBot (oerlis | bydragen)
→‎Polityk: oan tekst wurke
Rigel 9:
 
== Polityk ==
Dêrnei tredde hy algau op de foargrûn yn de Ateenske [[polityk]]. Trochdat hy [[Ephialtes (fan Atene)|Ephialtes]] stipe jûn hie by ôfsetting fan de [[Areopagus]] waard hy nei dy syn gewelddiedige dea yn 461 de net betwiste foaroanman fan de [[demokraasje|demokratyske]] partij. Hy waard tusken 460 en 445 hieltyd as [[strateech]] keazen en late suksesfolle fjildtochten, ûnder mear tsjin [[Boeotje]] en [[Egina|Aigina]]. Aldus begonbegûn hijer onmiddellijkfuort de machtsuitbreidingmachtsútwreiding vanfan AtheneAtene nanei te strevenstribjen doorfia de reorganisatiereorganisaasje vanfan de [[DelischeDelyske BondBûd]]. OnderUnder zijnlieding leidingfan ontwikkeldePerikles dezeûntwikkele bonddy zichbûn steedshim meerhieltyd totmear eenta Atheensin [[rijkAteensk (staat)|imperium]], waarindêr't debûnsmaten bondgenotenin eenûndergeskikte ondergeschikterol statusyn kregenspile. NadatNeidat er metmei PerziëPerzje inyn 449/448 eindelijkeinlik officieel deoffisjeel vredefrede wassleaten geslotenhie, werdwaard de toenemendetanimmende spanning metmei aartsrivaal [[Sparta (GriekenlandGrikelân)|Sparta]] inyn 446 ookek bezworenbeswarren doortroch eenin dertigjarigetritichjirrige vredefrede, waarnawêrnei Perikles aanútein desette verwezenlijkingkoe vanmei zijnit politiekerealisearen ideaalfan konsyn beginnen.politike Een poging om in Athene een Panhelleens congres samen te brengen, waardoor de [[hegemonie]] van Athene duidelijk tot uiting zou komen, heeft weinig succes gehad door tegenwerking van Spartaideaal. De stichting van de Panhelleense kolonie [[Thurii]] in Zuid-Italië (444 v.Chr.) heeft niet de steun gekregen waarop Perikles gehoopt had.
 
Ynlânsk feroare hy hiel bot de demokratyske ynstellingen, vooral door de invoering van een staatsuitkering voor het deelnemen aan rechtbanken en het vervullen van andere openbare functies. Deze hervorming maakte het ook voor burgers uit de laagste vermogensklassen mogelijk daadwerkelijk hun burgerrechten en –plichten te vervullen sûnder derving van de noodzakelijke inkomsten voor hun levensonderhoud. Op cultureel gebied nam hij het initiatief tot de bouw van onder meer het [[Parthenon]], en steunde hij kunstenaars en geleerden als [[Anaxagoras]], [[Sophokles|Sophocles]], [[Phidias]], [[Herodotos]] en [[Protagoras (filosoof)|Protagoras]], met wie hij meestal persoonlijk bevriend was. Politike tegenstanders die de grote staatsman zelf niet durfden trotseren richtten vaak hun aanvallen tegen deze vrienden, of tegen [[Aspasia]], dy't syn leafde wie neidat er him skieden litten hie fan syn wetlike frou.
 
Doe't de [[Peloponnesyske Oarloch]] net langer te fermeiden onvermijdelijkmijen waard, en [[Attika]] alle jierren troch de Spartanen ûnder harren kening [[Archidamus II]] ferwoaste waard, wie it Ateenske folk net langer tefreden oer Perikles syn strategy. Op grûn fan net alhiel ond van een onduidelijke aanklacht wegens verduistering van staatsgeld zette menwaard hemhy afôfsetten as strateech, maarmar vrijwel onmiddellijk betreurde hetit volkfolk spyt fan dezedy beslissing en herkooskeazen hemhim voorop het'e jaarnij foar it jier 429. Lykwols hawwe dizze net grûne ferdochtmeitsing De ongegronde verdachtmaking heeft lykwols zijn levenskracht gebroken. Perikles wie op kriich tariede, mar slagge der net yn syn kriichsplan goed útfierber te bringen: yntusken wie yn Atene de [[pest (ziekte)|pest]] útbrutsen en sels uitgebroken en hij was een der eerste slachtoffers van de ziekte. HijHy overleedferstoar inyn de herfsthjerst van het jaarfan 429, nadatneidat hijer earst zijnnoch syn beide zonensoannen XanthipposKsantippos en Paralos aanoan de moordendemoardzjende ziektesykte hadbeswike ziensjoen bezwijkenhie.
 
== Karakterschets ==