Perikles: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
→‎Polityk: oan tekst wurke
→‎Polityk: oanwurke
Rigel 9:
 
== Polityk ==
Dêrnei tredde hy algau op de foargrûn yn de Ateenske [[polityk]]. Trochdat hy [[Ephialtes (fan Atene)|Ephialtes]] stipe jûn hie by de ôfsetting fan de [[Areopagus]] waard hy nei dy syn gewelddiedige dea yn 461 de net betwistebestride foaroanman fan de [[demokraasje|demokratyske]] partij. Hy waard tusken 460 en 445 hieltydalle kearen as [[strateech]] keazen en late suksesfolle fjildtochten, ûnder mear tsjin [[Boeotje]] en [[Egina|Aigina]]. Aldus begûn er fuort de machtsútwreiding fan Atene nei te stribjen fia de reorganisaasje fan de [[Delyske BûdBûn]]. Under lieding fan Perikles ûntwikkelehat dy bûn him hieltyd mear ûntwikkele ta in Ateensk imperium, dêr't bûnsmaten in ûndergeskikte rol yn spile. Neidat er mei Perzje yn 449/448 einlik offisjeel frede sleaten hie, waard de tanimmende spanning mei aartsrivaal [[Sparta (Grikelân)|Sparta]] yn 446 ek beswarren troch in tritichjirrige frede, wêrnei Perikles útein sette koe mei it realisearen fan syn politike ideaal.
 
Ynlânsk feroare hy hiel bot de demokratyske ynstellingen, vooralbenammen doortroch de invoeringynfiering vanfan eenin staatsuitkeringútkearing voorfan hetde deelnemensteat aanfoar rechtbankenrjochters en het vervullen van andere openbare functies.bestjoerders Dezewêrtroch hervormingit maaktemooglik hetwaard ookdat voorek burgersboargers uitút de laagstelegere vermogensklassenklassen mogelijkharren daadwerkelijk hun burgerrechtenboargerrjochten en –plichten tedwaan vervullenkoenen sûnder dervingynkomsten vanfoar deharren noodzakelijkelibbensûnderhâld inkomstente voor hun levensonderhoudmissen. Op cultureelkultureel mêd gebiedhat namer hijit hetinisjatyf initiatiefnomd totta de bouwbou vanfan onderûnder meermear hetit [[Parthenon]], en steundejoech hijhy kunstenaarsstipe oan keunstners en geleerdengelearden alsas [[AnaxagorasAnaksagoras]], [[Sophokles|SophoclesSofokles]], [[PhidiasFidias]], [[HerodotosHerodoatos]] en [[Protagoras (filosoof)|Protagoras]], meten wiedêr't hijhy meestalmeastentiids persoonlijkmei bevriendbefreone waswie. Politike tegenstanderstsjinstanners diedy't depersoanlik grotenet staatsmantsjin zelfhim nietduorre durfdenyn te trotserengean richttenrjochte vaakfaak hunharren aanvallenoanfallen tegentsjin dezedizze vriendenfreonen, of tegentsjin [[Aspasia]], dy't syn leafde wie neidat er him skieden litten hie fan syn wetlike frou.
 
Doe't de [[Peloponnesyske Oarloch]] net langer te mijen waard, en [[Attika]] alle jierren troch de Spartanen ûnder harren kening [[Archidamus II]] ferwoaste waard, wie it Ateenske folk net langer tefreden oer Perikles syn strategy. Op grûn fan net alhiel ond van een onduidelijke aanklacht wegens verduistering van staatsgeld waard hy ôfsetten as strateech, mar vrijwel onmiddellijk betreurde it folk spyt fan dy beslissing en keazen him op 'e nij foar it jier 429. Lykwols hawwe dizze net grûne ferdochtmeitsing De ongegronde verdachtmaking heeft lykwols zijn levenskracht gebroken. Perikles wie op kriich tariede, mar slagge der net yn syn kriichsplan goed útfierber te bringen: yntusken wie yn Atene de [[pest (ziekte)|pest]] útbrutsen en sels uitgebroken en hij was een der eerste slachtoffers van de ziekte. Hy ferstoar yn de hjerst fan 429, neidat er earst noch syn beide soannen Ksantippos en Paralos oan de moardzjende sykte beswike sjoen hie.