Emanuel Swedenborg: ferskil tusken ferzjes

'''Emanuel Swedenborg''' ([[Stockholm]], [[29 jannewaris]] [[1688]] - [[Londen]], [[29 maart]] [[1772]]) wie in [[Sweden|Sweedske]] [[wittenskipper]], [[filosoof]] en [[teolooch]]. Hy wie in ynternasjonaal ferneamd wittenskipper, mar skreau ek oer de boppenatuerlike wurklikheidwerklikheid dêr't er in protte oergeunst mei op de hals helle.

De famylje Swedenborg wie fan aadlik komôf,. Jesper Swedenborg, de heit, wie biskop en professor oan de universiteit fan [[Uppsala (stêd)|Uppsala]]. Emanuel wie it tredde bern fan it gesin en telde acht jier doe't syn mem ferstoar. Syn hei troude opnij en krige yn totaal acht bern.

Nei syn universitêre stúdzje te Uppsala dêr't er [[filosofy]], [[wiskunde]], wittenskippen, [[Latyn]], [[Gryksk]] en [[Hebrieusk]] yn Uppsala studearre folgeer hynoch in grut tal oare opliedingen. Hy studearre [[natuerkunde|fysika]], [[astronomy]], waard [[boekbine]]r en makke [[muzykynstrumint]]en. Ek ynteressearre hy him foar [[kosmology]], [[anatomy]], [[fysiology]], [[polityk]], [[ekonomy (wittenskip)|ekonomy]], [[metallurgy]], [[mineralogy]], [[geology]] en [[skiekunde]] en nei [[1743]] fral ek foar [[godstsjinst]], [[esotery]] en [[mystyk]].

Swedenborg bestudearre de [[harsenharsens]]s en de [[endokriene]]endokrine [[klierenklier]]en. Guons fan syn ûntdekkingen waarden pas yn de tweintichste ieu befestigde as justwier/wurkber. Swedenborg wie de earste dy foarsteldeútstelde om it [[metryk stelsel]] yn Jeropa yn te fieren.

Oan Swedenborgs sjeny kaam mar gjin ein. Hy makke ûntwerpen foar [[Fleanmasine|fleantugen]], dûkboaten[[dûkboat]]en, wapens, loftpompen, ensfh.

Swedenborg wiehie ek hielin botsoad ynteressearreniget ynoan spiritualiteit. Hy besocht sels in rasjonele ferklearring te finen foar de wurking fan de [[siel (geast)|siel]]. Yn de jierren 1744 en 1745 krige Swedenborg in rige ‘fisioenen’ dy't in djippe ynfloed op him makkehienen. Dat barde neidat er yn 1743 in slimme krisis ûnderfûn. Sûnt 1745 ferbleauhâlde derer oant syn dea yn Londen ta. Dêr skreau der in 30-dielich wurk oer teology.