Theresienstadt (konsintraasjekamp): ferskil tusken ferzjes
wurk |
(Gjin ferskil)
|
De ferzje fan 25 mrt 2013 om 17.53
Theresienstadt (Dútsk) of Terezín (Tsjechysk) is de namme fan in fort yn de Tsjechyske festingstêd Theresienstadt. It ein 18e ieuske fort, dat it eardere konsintratiekamp fan Theresienstadt wie, hjit "Lytse Festing", de stêd sels wurdt "Grutte Festing" neamd.
 Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út oant de skriuwer mei de side klear is. |
|---|
Lêste helte fan de 19e ieu tsjinne it fort as finzenis. Yn de Earste Wrâldkriich wie it fort in krichfinzenekamp, dêr't ek de moardner fan Frans Ferdinand, Gavrilo Princip oant 1916 fêstholden waard. Yn de Twadde Wrâldkriich brûkten de nazi's Theresienstadt as konsintraasjekamp en it Lytse Fort wie doe in Gestapofinzenis.
Theresienstadt yn de Twadde Wrâldkriich
Op 10 juny 1940 naam de Gestapo it befel yn Terezín oer. Tsjechyske en Moravyske fersetsstriders waarden yn it fort fêst set. Vanaf november 1941 zou de stad Theresienstadt (de Grote Vesting) dienstdoen als getto voor gedeporteerde Joaden. Daarmee was Theresienstadt een concentratiekamp geworden. Theresienstadt was vooral een doorgangskamp voor Joden die meestal spoedig naar Auschwitz-Birkenau of andere vernietigingskampen werden gestuurd.
Op 30 oktober 1941 werd SS-Obersturmführer Siegfried Seidl door Adolf Eichmann belast met het opzetten van het getto. Van november 1941 tot juli 1943 functioneerde Seidl als eerste commandant van het getto.[1] Het kamp Theresienstadt opende officieel zijn deuren op 24 november 1941. Veel Joden uit Tsjecho-Slowakije werden naar Terezín gedeporteerd. In de zomer van 1942 werd de niet-Joodse bevolking van Theresienstadt weggestuurd. Onder de nieuwe bevolking bevonden zich vele kunstenaars, musici en juristen. Daardoor ontstond er een druk cultureel leven in het getto. Het kamp herbergde, naast volwassenen, ook zo'n 11.000 kinderen.
De Joodse gettobevolking had een zekere mate van zelfbestuur: de raad van ouderen. Deze raad had onder andere de taak om lijsten op te stellen van wie gedeporteerd zou worden en wie niet. Weigerde men met de Duitsers mee te werken, dan zouden simpelweg alle bewoners gedeporteerd en vermoord worden. Ondertussen werden de leefomstandigheden in Theresienstadt steeds slechter. Waar eerst zo'n 7.000 Tsjechoslowaken hadden gewoond, waren nu 50.000 mensen gehuisvest. Er was weinig voedsel en alleen al in 1942 stierven er zo'n 16.000 bewoners. Inwoners die zich verzetten tegen de Duitsers of anderszins iets deden dat volgens de Duitsers niet door de beugel kon, kwamen in het "kleine fort" (de finsenis) terecht, waar de leefomstandigheden nóg slechter waren.
Modelstêd
In 1943 werden 500 Deense Joden naar Terezín gestuurd. De Deense regering stond er op dat het Rode Kruis toegang kreeg tot de gevangenen. Eind 1943 kreeg het Rode Kruis toestemming om in 1944 de stad te bezoeken. Daarop richtten de nazi's nepcafés en winkels op in het kamp, om het geheel de aanblik te geven van een normale woonplaats. Om de overbevolking voor het Rode Kruis verborgen te houden werden vele Joden naar Auschwitz gestuurd. Daardoor zaten de overgebleven gevangenen met niet meer dan drie mensen op een kamer. Het Rode Kruis was 'tevreden' over de opvang van Joden en rapporteerde dienovereenkomstig; men had zich compleet laten bedotten.
De list was zó succesvol, dat er een propagandafilm over Theresienstadt werd gemaakt: Theresienstadt: Ein Dokumentarfilm aus dem jüdischen Siedlungsgebiet. In de film wordt gedaan alsof Hitler de Joden een mooie stad heeft geschonken. De film toont gevangen Joden die sport beoefenen of winkelen in het kamp. Na de opnamen werden zowel de acteurs als regisseur Kurt Gerron naar Auschwitz gestuurd en daar vergast. Met de film wilden de Duitsers de geruchten over concentratiekampen voor Joden de kop in drukken. Het was de bedoeling dat de film, via het Reade Krús, de wereld rond zou gaan. Bij de bevrijding van Theresienstadt werd de film door de geallieerden gevonden. De film wordt vandaag de dag nog steeds vertoond in het museum op de plek van het kamp.
Befrijding
Op 3 maaie 1945 droegen de nazi's de kontrôle oer it kamp oer oan it Reade Krús en op 8 maaie waard Theresienstadt offisjeel troch it Reade Leger befrijd.
Deadetal
Fan novimber 1941 oant april 1945 waarden sa'n 144.000 Joaden nei Theresienstadt deportearre; 33.000 fan harren stoaren yn de stêd sels troch brekme, sykte, tramtearring of eksekúsje. 88.000 Joaden waarden út Theresienstadt wei deportearre nei ferneatigingskampen, fral nei Auschwitz en Treblinka). By de befrijding wiene noch 19.000 finzenen yn libben. Fan de deportearre joaden dy't yn ferneatigingskampen bedarre oerlibben mar 3000. Fan de 10.500 bern yn it getto soene mar 142 de oarloch oerlibje. In grut part fan de finzenen waard krekt foar de befrijing fan Theresienstadt troch de Alliearden noch deasketten en yn massagrêven smiten.
De goed 140.000 nei Theresienstadt deportearre minsken kamen út de folgjende lannen:
- Tsjechoslowakije - 75.500
- Duitsland - 42.000
- Eastenryk - 15.000
- Nederlân - 5.000
- Hongarije - 1.150
- Poalen - 1.000
- Denemarken- 500
Keppelings om utens
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|