|
== Theresienstadt yn de Twadde Wrâldkriich ==
Op [[10 juny]] [[1940]] naam de [[Gestapo]] it befel yn Terezín oer. Tsjechyske en [[Moraavje (regio)|Moravyske]] fersetsstriders waarden yn it fort fêst set. VanafFan novembernovimber [[1941]] zouôf soe de stadstêd Theresienstadt (de GroteGrute VestingFesting) dienstdoentsjinje alsas [[getto]] voorfoar [[deportatiedeportaasje|gedeporteerdedeportearre]] [[Joaden]]. Daarmeeen waswie Theresienstadt eenfeitlik in [[concentratiekampkonsintraasjekamp]] gewordenwurden. Theresienstadt waswie vooralfral eenin [[doorgangskamptrochstjoerkamp]] voorfoar JodenJoaden diedy't meestalmeast spoedigrillegau naarnei [[Auschwitz|Auschwitz-Birkenau]] of andereoare [[vernietigingskampferneatigingskamp]]en werdenstjoerd gestuurdwaarden.
Op 30 oktober 1941 werdmoast SS-Obersturmführer [[Siegfried Seidl]] doorfanwege [[Adolf Eichmann]] belastit metgetto het opzetten van het gettoopsette.
VanFan novembernovimber 1941 totoant julijuly 1943 functioneerdefunksjonearre Seidl alsas eersteearste commandantkommandant vanfan hetit getto.<ref name=textfeld>{{cite web |url=[http://textfeld.ac.at/download/179.pdf|title=. ''Die Lagerkommandanten von Theresienstadt|author=''; skriuwer Answer Lang| coauthors= Hon.en Prof. Dr. Wolfgang Neugebauer. |work= textfeldUtjouwer: |publisher=
Universität Wien/Historisch-Kulturwissenschaftliche Fakultät/Institut für Geschichte|language=Duits|accessdate=3 december}}, 2011]</ref>
HetIt kamp Theresienstadt opendegie officieeloffisjeel zijn deureniepen op [[24 novembernovimber]] [[1941]]. VeelIn soad JodenJoaden uitút [[Tsjecho-Slowakije]] werdenwaarden naardoe nei Terezín gedeporteerddeportearre. In de [[zomer]] vanSimmer [[1942]] werdwaard de nietnet-JoodseJoadske bevolkingbefolking vanfan Theresienstadt weggestuurdfuortstjoerd. OnderUnder de nieuwe'nije bevolkingbewenners' bevondenwienen zichin protte vele [[kunstenaarkeunstner]]s, musicimusisy en [[jurist]]en. DaardoorDêrtroch ontstondûnstie erin eendrok drukkultuereel cultureellibben levenyn in hetit getto. HetYn it kamp herbergde,húsmannen naastneist volwassenen,de folwoeksenen ookek zosa'n 11.000 kinderenbern.
De JoodseJoadse gettobevolkinggettobefolking hadhie een zekere mate van zelfbestuur: de raadried vanfan ouderenâlden. Deze raad had onder andere de taak om lijsten op te stellen van wie gedeporteerd zou worden en wie niet. Weigerde men met de Duitsers mee te werken, dan zouden simpelweg alle bewoners gedeporteerd en vermoord worden. Ondertussen werden de leefomstandigheden in Theresienstadt steeds slechter. Waar eerst zo'n 7.000 Tsjechoslowaken hadden gewoond, waren nu 50.000 mensen gehuisvest. Er was weinig [[voedsel]] en alleen al in 1942 stierven er zo'n 16.000 bewoners. Inwoners die zich verzetten tegen de Duitsers of anderszins iets deden dat volgens de Duitsers niet door de beugel kon, kwamen in het "kleine fort" (de finsenisfinzenis) terecht, waar de leefomstandigheden nóg slechter waren.
== Modelstêd ==
[[Ofbyld:Theresienstadt barak.jpg|thumb|250px|Ynterieur fan de barakken]]
[[Ofbyld:Theresienstadt - gedenkstenen.jpg|thumb|250px|Betinkstiennen by yngong Theresienstadt]]
In [[1943]] werden 500 [[Denemarken|Deense]] Joden naar Terezín gestuurd. De Deense regering stond er op dat het [[Rode Kruis]] toegang kreeg tot de gevangenen. Eind 1943 kreeg het Rode Kruis toestemming om in 1944 de stad te bezoeken. Daarop richtten de nazi's nepcafés en winkels op in het kamp, om het geheel de aanblik te geven van een normale woonplaats. Om de overbevolking voor het Rode Kruis verborgen te houden werden vele Joden naar Auschwitz gestuurd. Daardoor zaten de overgebleven gevangenen met niet meer dan drie mensen op een kamer. Het RodeReade KruisKrúss waswie 'tevredentefreden' overoer de opvangopfang vanfan JodenJoaden en rapporteerde dienovereenkomstig; men had zich compleet laten bedotten.
De list was zó succesvol, dat er een propagandafilm over Theresienstadt werd gemaakt: ''[[Theresienstadt: Ein Dokumentarfilm aus dem jüdischen Siedlungsgebiet]]''. In de film wordt gedaan alsof Hitler de Joden een mooie stad heeft geschonken. De film toont gevangen Joden die sport beoefenen of winkelen in het kamp. Na de opnamen werden zowel de acteurs als regisseur [[Kurt Gerron]] naar Auschwitz gestuurd en daar [[gaskamer|vergast]]. Met de film wilden de Duitsers de geruchten over concentratiekampen voor Joden de kop in drukken. Het was de bedoeling dat de film, via het [[Reade Krús]], de wereld rond zou gaan. Bij de bevrijding van Theresienstadt werd de film door de geallieerden gevonden. De film wordt vandaag de dag nog steeds vertoond in het museum op de plek van het kamp.
De goed 140.000 nei Theresienstadt deportearre minsken kamen út de folgjende lannen:
* [[Tsjechoslowakije]] - 75.500
* [[DuitslandDútslân]] - 42.000
* [[Eastenryk]] - 15.000
* [[Nederlân]] - 5.000
| 