Simon Vestdijk: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
L red + oanf |
|||
Rigel 1:
[[File:Simon-vestdijk-1309464176.jpg|right|thumb|200px|Simon Vestdijk as jonge.]]
'''Simon Vestdijk''' ([[Harns (stêd)|Harns]], [[17 oktober]] [[1898]] – [[Utert (stêd)|Utert]], [[23 maart]] [[1971]]) wie in [[Nederlân]]sk [[skriuwer]] fan [[roman]]s en [[koart ferhaal|koarte ferhalen]], [[dichter]], [[essayist]], [[oersetter]], [[muzyk]]kritikus en [[dokter]]. Hy waard benammentlik bekend troch de [[roman]] ''[[De Koperen Tuin]]'' en de boeken fan 'e ''Anton Wachter''-syklus, wêrûnder ''Terug tot Ina Damman''. Syn útsûnderlik grut oeuvre bestiet út 24 [[poëzij|dichtbondels]], 33 [[essay]]bondels, 57 [[koart ferhaal|koarte ferhalen]] en [[novelle]]n, 52 [[roman]]s, 2 neilitten romanfragminten, publisearre briefkerijen, gâns oersettings en fierders hûnderten artikels yn [[krante]]n en [[tydskrift]]en.
==
===Jonkheid===
[[Ofbyld:Simon Vestdijk mei syn âlden 1917.jpg|thumb|Simon Vestdijk mei syn âlden, 1917]]▼
Vestdijk
===Oplieding===
Yn 1918 debutearre hy mei oardel bledside proaza, ûnder de titel 'Gestileerde waarnemingen', yn de studintealmanak fan de U.S.A.. Yn 1926 naam foar it earst in literêr tydskrift gedichten fan him op. Yn ''De Vrije Bladen'' ferskynde: 'Riem-zonder-eind' en yn datselde jier 'Zonsondergang'.Yn deselde tiid tocht Vestdijk der oer om yn de muzyk troch te gean en naam in heal jier lessen yn [[harmonylear|harmony]] en [[kontrapunt]]. Yn 1927 die hy artseksamen, wêrnei't hy oant 1932 as arts yn praktiken yn hiel Nederlân wurke. Noch altyd net wis fan syn ropping studearre hy yn 1928 yn [[Leien]] in skoftke [[filosofy]] mei as haadfak [[psychology]]. Ek is er dwaande mei [[astrology]]. Krektas Slauerhoff wie hy [[skipsarts]], al wie it mar koart. Nei 1932 wijde hy him hielendal oan de [[literatuer]].▼
Fan bern ôf oan útfanhûze Vestdijk geregeldwei by syn pake en beppe yn [[Amsterdam]], dêr't er him yn [[1917]] oan 'e [[Universiteit fan Amsterdam]] ynskreau as studint yn 'e [[medisinen]]. Hy studearre dêr fan [[1917]] oant [[1927]], en it wie yn dy perioade dat er mei [[Jan Slauerhoff]] yn 'e kunde kaam, dy't doe deselde oplieding folge, en krekt as hy lid wie fan 'e Amsterdamske studinteferiening ''[[Unitas Studiosorum Amstelodamensium]]'' (USA).
▲[[Ofbyld:Simon Vestdijk mei syn âlden 1917.jpg|thumb|left|Simon Vestdijk mei syn âlden, yn [[1917]].]]
▲Yn [[1918]] debutearre
Yn 1932 folge syn offisjele skriuwersdebút mei de útjefte fan de bondel ''Verzen'' yn ''De Vrije Bladen''. Beskiedend foar Vestdijks úteinlike kar foar de literatuer is syn moeting yn 1932 mei [[Eddy Du Perron]] en [[Menno ter Braak]]. Dizze moeting hie as resultaat dat hy redaksjelid waard fan it tydskrift ''[[Forum (literêr tydskrift)|Forum]]''. Koart dêrnei. yn 1933, waard syn earste novelle, ''De oubliette'', útjûn. Yn itselde jier skreau hy ''Kind tussen vier vrouwen'', dat, wegere troch de útjouwer, letter de basis foarmje soe foar de earste trije dielen fan de Anton Wachter-romans. As earste fan dy syklus waard yn 1934 ''Terug tot Ina Damman'' útjûn troch de útjouwerij Nijgh & van Ditmar. Dizze útjouwer en – sûnt 1946 – útjouwerij De Bezige Bij soenen oant it ferstjerren fan Vestdijks yn 1971 syn hiele romanoeuvre útjaan. Nei 1936 wenne Vestdijk tegearre mei Ans Koster-Zijp, oant har ferstjerren yn 1965. Fan febrewaris 1938 oant juny 1939 wie Vestdijk redakteur keunst en letteren fan de ''Nieuwe Rotterdamse Courant''. Yn deselde perioade waard him de [[C.W. van der Hoogt-prijs]] takend foar syn roman ''Het vijfde zegel''.▼
===Skriuwkarriêre===
Fan 4 maaie 1942 oant ein febrewaris 1943 waard Vestdijk troch de Dútske besettingsmacht fêstholden as gizeler yn [[Gizelerskamp_Sint-Michielsgestel|Sint-Michielsgestel]] en [[Skeveningen]]. Fan 1945 oant 1948 wie hy redaksjelid fan ''Centaur'' en kritikus foar ''Het Parool''. Yn 1949 waard hy redaksjelid fan ''Podium'' en meiwurker fan it ''Algemeen Handelsblad''. Yn 1951 krige Vestdijk de [[P.C. Hooft-priis]] foar syn yn 1947 ferskynde roman ''De vuuraanbidders''. Yn 1955 waard hy [[Ridder yn de Oarder fan Oranje Nassau]] en krige hy de [[Constantijn Huygens-priis]] fan de [[Jan Campertstichting]] foar syn hiele oeuvre, dat op dat stuit sa'n 80 titels telt. Yn 1957 waard hy foar it earste troch it [[PEN-sintrum]] foar Nederlân foardroegen foar de [[Nobelpriis foar de Literatuer]], dy't him lykwols nea takend waard. Yn 1964 joech de [[Ryksuniversiteit Grins]] him in [[earedoktoraat]] yn de letteren.▼
▲Yn [[1932]]
Nei [[1936]] wenne Vestdijk gear mei Ans Koster-Zijp, oant har ferstjerren yn [[1965]]. Fan [[febrewaris]] [[1938]] oant [[juny]] [[1939]] wie Vestdijk [[redakteur]] [[keunst]] en [[letterkunde|letteren]] fan 'e ''[[Nieuwe Rotterdamse Courant]]'' (NRC). Yn deselde perioade waard him de [[C.W. van der Hoogt-prijs]] takend foar syn roman ''Het Vijfde Zegel''. Under de [[Twadde Wrâldoarloch]] waard Vestdijk fan [[4 maaie]] [[1942]] oant ein [[febrewaris]] [[1943]] troch de [[Dútslân|Dútske]] besetters fêstholden as gizelder yn [[Gizelderskamp Sint-Michielsgestel|Sint-Michielsgestel]] en [[Skeveningen]]. Nei syn frijlitting rekke er in hoart yn in djippe depresje, en pas yn [[1944]] wied er safierhinne opknapt dat er wer begjinne koe te skriuwen.
Nei it ferstjerren fan Ans Koster-Zijp yn 1965 boaske hy mei Mieke van der Hoeven, mei wa't hy in soan (1967) en in dochter (1969) krige. Op 20 maart 1971 waardt him de [[Priis fan de Nederlânske Letteren]] takend, mar ear't hy dizze oannimme kin ferstoar hy op 23 maart op 72-jierige leeftyd yn it Akademysk Sikehûs yn [[Utert (stêd)|Utert]]. Vestdijk wie [[auteur]] fan sirka 200 boeken. Fanwege dizze tige grutte produksje neamde de dichter [[Adriaan Roland Holst]] him 'de man dy't hurder skriuwt as't God lêze kin'.▼
▲Fan
==Begjinregels==▼
[[Ofbyld:Harlingen, Voorstraat 61 - 20697.jpg|thumb|right|150px|Boerd ta oantins op it bertehûs fan Vestdijk yn Harns]]▼
Vestdijk achtte "''glanzende beginregels''" fan grut belang. De lêzer yn de boekwinkel woe er sa oerhelje ta keapjen.▼
===Lêste jierren en dea===
▲Nei it ferstjerren fan Ans Koster-Zijp, yn [[1965]], boaske
==Wurk==
▲===Begjinregels===
▲[[Ofbyld:Harlingen, Voorstraat 61 - 20697.jpg|thumb|right|150px|Boerd ta oantins op it bertehûs fan Vestdijk,
▲Vestdijk achtte
* "Berlijn, 10 April '34. Natuurlijk: wanneer het met dat beven zoo doorgaat, dan komt er niets terecht van mijn plan." (''Else Böhler, Duitsch Dienstmeisje'')
* "Het had niet eens een portiek, zo plat was het." (''Terug tot Ina Damman'')
* "De gedaante in de hoek, waarmee Visser zich vreemd verbonden voelde, verrees langzaam en strompelde naar het rechter raam, éen arm achteruit, alsof ze zich op de lucht steunen wilde." (''Meneer Visser's
* "Hij werd gespeend zoals alle andere kinderen, op de gewone tijd." (''Sint Sebastiaan'')
* "Wanneer ik in een café zit, en vlak ertegenover is net zo'n café, dan voel ik me altijd een beetje onwennig." (''Juffrouw Lot'')
* "Aan de voetbalvereniging, waarvan zij tot laat in de avond een bestuursvergadering hadden bijgewoond, waren Tjalko Schokking en Henk Veenstra wel enigszins ontgroeid." (''De kellner en de
* "Onze stad staat dwars op de zee." (''De
* "Het vroor toen ik er voor het eerst van hoorde." (''Ierse
* "Het eerste wat ik mij van W... herinner, waar even na mijn vijfde verjaardag mijn vader tot rechter was benoemd, is de warme voorzomermiddag, toen de bal van mijn broer over de ijzeren krullen van het balconhek vloog, de verlaten huiskamer in." (''De
* "Van de onmiddellijke omgeving van mijn ouderhuis, een bomberend voorhoofd boven het brokkelig gebit van een winkeltje, herinner ik mij zo goed als niets meer, hoewel ik er van kindsbeen af gespeeld moet hebben." (''De
==
====Romans==== ▼
* 1938 - [[Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs|C.W. van der Hoogtprijs]] foar ''Het vijfde zegel''▼
De
* 1941 - [[Dr. Wijnaendts Francken-prijs]] foar ''Albert Verwey en de Idee''▼
* 1946 - [[Proazapriis fan de gemeente Amsterdam]] foar ''Pastorale 1943''▼
* 1950 - [[P.C. Hooft-priis]] foar ''De vuuraanbidders''▼
* 1953 - [[Bysûndere priis fan de Jan Campert-stichting]] foar ''Essays in duodecimo''▼
* 1954 - [[Essaypriis fan de gemeente Amsterdam]] foar ''Essays in duodecimo''▼
* 1955 - [[Constantijn Huygenspriis]] foar syn hiele oeuvre▼
* 1960 - [[Proazapriis fan de gemeente Amsterdam]] foar ''De ziener''▼
* 1964 - [[Priis foar Masterskip]] foar syn hiele oeuvre▼
* 1971 - [[Priis fan de Nederlânske Letteren]] foar syn hiele oeuvre▼
▲===Romans===
▲De earste opjefte hat betrekking op it jier, of de jierren, wêryn it boek skreaun is, de twadde is it jier fan de earste publikaasje. AW = Anton Wachter-roman. De searje [[Anton Wachter|Anton Wachter-romans]] hat in sterk autobiografysk karakter.
* 1933 - 1972 - ''
* 1934 - 1936 - ''
* 1934 - 1934 - ''
* 1934
* 1936 - 1937 - ''
* 1937 - 1938 - ''De
* 1937 - 1939 - ''Sint Sebastiaan'' (AW 1)
* 1933/1937 - 1948 - ''Surrogaten voor Murk Tuinstra'' (AW 2)
* 1939 - 1941 - ''Aktaion onder de
* 1939 - 1940 - ''Rumeiland''
* 1940 - 1940 - ''De
* 1933/1941 - 1949 - ''De
* 1942 - 1989 - ''De
* 1942 - 1946 - ''Ierse
* 1944 - 1951 - ''
* 1944 - 1947 - ''De
* 1945 - 1948 - ''Pastorale 1943''
* 1945 - 1947 - ''Puriteinen en
* 1946 - 1948 - ''De
* 1947 - 1949 - ''Bevrijdingsfeest''
* 1940/1948 - 1949 - ''De
* 1949 - 1950 - ''[[De
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] [[Frysk]]e oersetting: ''[[De Koperen Tún (boek)|De Koperen Tún]]'' (fert. [[Jan de Jong (oersetter)|Jan de Jong]], 1994)
* 1950
* 1950/1951 -
*
* 1952 - 1952 - ''Op Afbetaling''
* 1952 - 1953 - ''De schandalen''
* 1956 - 1956 - ''Het
* 1956 - 1957 - ''De
* 1957 - 1957 - ''Open
* 1957 - 1958 - ''De
* 1957 - 1958 - ''De
* 1958 - 1959 - ''De
* 1958 - 1959 - ''De
* 1958 - 1960 - ''De
* 1959 - 1961 - ''De
* 1959 - 1960 - ''Een
* 1960 - 1962 - ''De
* 1960 - 1961 - ''Een
* 1962
* 1963 - 1964 - ''Het
* 1963 - 1965 - ''Juffrouw Lot''
* 1964 - 1965 - ''Zo de
* 1964 - 1966 - ''De
* 1965 - 1966 - ''Het
* 1965 - 1967 - ''Een
* 1966 - 1967 - ''De
* 1966 - 1968 - ''De
* 1967 - 1968 - ''De
* 1967 - 1968 - ''Het
* 1968 - 1969 - ''Vijf
* 1968 - 1969 - ''Het
* 1969 - 1970 - ''Het
* 1969 - 1973 - ''De
====Koarte Ferhalen
* 1917 - 1983 - ''Gestileerde
* 1917 - 1925 - 1982 - ''Zes
* 1922 - 1981 - ''Het
* 1922
* 1933
* 1933
* 1935 - ''De
* 1935 - ''De
* 1938 - ''Narcissus op
* 1939 - ''De
* 1958 - ''Fantasia en
* 1974 - ''Verzamelde
===
* 1932 - ''Verzen''
* 1933 - ''Berijmd
* 1934 - ''Vrouwendienst''
* 1936 - ''Kind van
* 1938 - ''Fabels met
* 1940 - ''Klimmende
* 1940 - ''Water in
* 1941 - ''De
* 1941 - ''Simplicia''
* 1942 - ''Het
* 1942 - ''Ascensus ad
* 1943 - ''De
* 1944 - ''De
* 1944 - ''De
* 1944 - ''Allegretto
* 1944 - ''De
* 1946 - ''Mnemosyne in de
* 1948 - ''Thanatos aan
* 1949 - ''Gestelsche
* 1950 - ''Swordplay –
* 1955 - ''Een op de
* 1956 - ''Rembrandt en de
* 1957 - ''Merlijn''
* 1971 - ''Verzamelde
* 1986 - ''Nagelaten
* 1997 - ''Rondgang door het
* 1999 - ''Didactische
===
====Essays====
*
*
* 1939 - ''
* 1939 - ''Strijd en Vlucht op Papier''
* 1940 - ''[[Albert Verwey]] en de Idee''
* 1942 - ''Muiterij tegen het
* 1945 - ''Het
* 1945 - ''Brieven over
* 1946 - 1983 - ''Dichtkunst
* 1946 - ''De Poolsche
* 1947 - ''Het
* 1947 - ''Muiterij tegen het
* 1947 - ''De
* 1949 - ''Astrologie en
* 1950 - ''De
* 1952 - ''Essays in
* 1956 - ''Zuiverende
* 1956 - ''Keerpunten''
* 1957 - ''Kunst en
* 1957 - ''Marionettenspel met de
* 1960 - ''Voor en
* 1961 - ''Gestalten tegenover
* 1964 - ''De
* 1965 - ''De
* 1968 - ''Het
* 1968 - ''Gallische
===
* 1951 - ''Het '
* 1956 - ''Het
* 1957 - ''Keurtroepen van Euterpe''
* 1958 - ''Het
* 1960 - ''De
* 1960 - ''[[Gustav Mahler]]''
* 1960 - ''Muziek in
* 1962 - ''De
* 1963 - ''Hoe
* 1966 - ''De
=== Brieven ===
* 2007 -
==Prizen==
▲* 1938 - [[Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs|C.W. van der Hoogtprijs]] foar ''Het
▲* 1941 - [[Dr. Wijnaendts Francken-prijs]] foar ''Albert Verwey en de Idee''
▲* 1946 - [[Proazapriis fan de gemeente Amsterdam]] foar ''Pastorale 1943''
▲* 1955 - [[Constantijn Huygenspriis]] foar syn hiele oeuvre
▲* 1964 - [[Priis foar Masterskip]] foar syn hiele oeuvre
▲* 1971 - [[Priis fan de Nederlânske Letteren]] foar syn hiele oeuvre
==Biografen==
It wurk en it libben fan Vestdijk binne troch ferskate [[biografy|biografen]] beskreaun. [[Nol Gregoor]] hat yn ''Simon Vestdijk en Lahringen'' benammen de [[Anton Wachter|''Anton Wachter''-romans]] ûntraffele. [[Hans Visser (biograaf)|Hans Visser]] hat yn [[1987]] in earste kear besocht om Vestdijk yn syn hiele hear en fear te analysearjen yn ''Simon Vestdijk, een
==Sjoch
▲It wurk en it libben fan Vestdijk binne troch ferskate [[biografy|biografen]] beskreaun. [[Nol Gregoor]] hat yn ''Simon Vestdijk en Lahringen'' benammen de [[Anton Wachter|Anton Wachter-romans]] ûntraffele. [[Hans Visser (biograaf)|Hans Visser]] hat yn 1987 in earste kear besocht om Vestdijk yn syn hiele hear en fear te analysearjen yn ''Simon Vestdijk, een schrijversleven''; in project dêr't hy yn it earstoan gearwurke mei [[Anne Wadman]]. Yn 2005 hat [[Wim Hazeu]] besocht in definitive Vestdijk-biografy te komponearjen: ''Vestdijk, een biografie''. [[Hugo Brandt Corstius]] en [[Maarten 't Hart]] werliezen de romans fan Vestdijk en joegen harren befiningen wer yn ''Het gebergte; de tweeënvijftig romans fan S. Vestdijk'' (1996). Yn'' Je kunt er toch bij blijven zitten?'' (1983) bondele Rudi van der Paardt fyftich krityske besprekkingen fan de romans by harren ferskinen.
==Keppelings
▲* [[Nederlânsktalige dichters]].
▲* [[Anton Wachterpriis]].
*
{{boarnen|boarnefernijing=
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://nl.wikipedia.org/wiki/Simon_Vestdijk ''Bibliografie'' (''Secundaire literatuur''), op dizze side].
▲* [http://www.svestdijk.nl Erven Vestdijk].
}}
▲* [http://www.vestdijk.com Vestdijkkring].
▲* [http://www.dbnl.nl/auteurs/auteur.php?id=vest002 Simon Vestdijk yn de Digitale Bibleteek fan de Nederlânske Letteren].
{{DEFAULTSORT:Vestdijk, Simon}}
[[Kategory:Simon Vestdijk| ]]
[[Kategory:Harns]]
[[Kategory:Nederlânsk skriuwer]]
[[Kategory:Nederlânsk dichter]]
[[Kategory:Nederlânsk essayist]]
[[Kategory:Skriuwer fan wa't ien of mear wurken yn it Frysk oerset binne]]
[[Kategory:Nederlânsk oersetter]]
[[Kategory:Nederlânsk muzykkritikus]]
[[Kategory:Nederlânsk publisist]]
[[Kategory:Nederlânsk dokter]]
| |||