Syrysk: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
katsort
L red
Rigel 14:
****** '''Syrysk'''
| dialekten = [[Westsyrysk]], [[Eastsyrysk]]
| offisjele status = <small>(as [[tsjerketaal]])</small><br />[[Ofbyld:Syriac orthodox COA.svg|15px]] [[Syrysk-Otterdokse Tsjerke]] <br />[[Ofbyld:Flag of the Vatican City.svg|15px]] [[Syrysk-Katolike Tsjerke]] <br />[[Ofbyld:Eastern Syriac Cross.svg|10px]] [[Assyryske Tsjerke fan it Easten|Assyryske Tsjerke f.i. Easten]] <br />[[Ofbyld:Flag of the Vatican City.svg|15px]] [[Galdeesk-Katolike Tsjerke]] <br />[[Ofbyld:Cedar flag.svg|20px]] [[Maronityske Tsjerke]] <br /><small>en ôfspjaltings</small>
| erkenning as minderheidstaal =
| ISO 639-1 =
Rigel 20:
| ISO 639-3 = syc
}}
It '''Syrysk''' (Syrysk: ܠܫܢܐ ܣܘܪܝܝܐ ''leššānā Suryāyā'') is [[dialekt]] fan it [[Arameesk|Midarameesk]], dat tusken de [[fjirde ieu f. Kr.]] en de [[achtste ieu]] (n. Kr.) yn it [[Midden-Easten]] rûnom sprutsen waard yn it gebiet fan 'e [[Fruchtbere Healmoanne]]. It is in lid fan 'e [[Semityske talen|Semityske]] tûke fan 'e [[Afro-Aziatyske talen|Afro-Aziatyske]] [[taalfamylje]], en waard skreaun yn it [[Syryske alfabet]], dat in oanpaste foarm fan it [[Arameeske alfabet]] is. It Syrysk is oerlevere fan 'e [[earste ieu]] (n. Kr.) ôf en kin opdield wurde yn trije histoaryske perioaden, ntl. it Aldsyrysk, de taal fan it keninkryk [[Osroëne]]; it Midsyrysk, dat de [[tsjerketaal]] waard fan alle [[kristendom|kristlike tsjerken]] fan 'e [[Westsyryske liturgy|Westsyryske]] en [[Eastsyryske liturgy]]; en it Klassyk Syrysk, dat him tusken de [[fjirde ieu|fjirde]] en de [[achtste ieu]] ûntjoech ta de [[literatuer|literêre]] taal fan in grut part fan it Midden-Easten. Fan 'e [[sânde ieu]] ôf begûn it Syrysk troch de flugge opmars fan it [[Arabysk]] almar mear yn it neigean te reitsjen, in proses dat noch hurder gie troch de ferwuostgjende [[Mongoalen|Mongoalske]] ynfallen yn 'e Fruchtbere Healmoanne yn 'e [[trettjinde ieu]]. Hoewol't it Syrysk in grutte ynfloed útoefene op 'e ûnderskate Arabyske sprektalen en teffens op it postklassike literêre Arabysk, wie it der oan 'e ein fan 'e [[fjirtjinde ieu]] frijwol hielendal ûnder strûpt.
 
==Skiednis==
It Syrysk is oerlevere fan 'e [[earste ieu]] (n. Kr.) ôf en kin opdield wurde yn trije histoaryske perioaden, ntl. it Aldsyrysk, de taal fan it keninkryk [[Osroëne]]; it Midsyrysk, dat de [[tsjerketaal]] waard fan alle [[kristendom|kristlike tsjerken]] fan 'e [[Westsyryske liturgy|Westsyryske]] en [[Eastsyryske liturgy]]; en it Klassyk Syrysk, dat him tusken de [[fjirde ieu|fjirde]] en de [[achtste ieu]] ûntjoech ta de [[literatuer|literêre]] taal fan in grut part fan it Midden-Easten. Fan 'e [[sânde ieu]] ôf begûn it Syrysk troch de flugge opmars fan it [[Arabysk]] almar mear yn it neigean te reitsjen, in proses dat noch hurder gie troch de ferwuostgjende [[Mongoalen|Mongoalske]] ynfallen yn 'e Fruchtbere Healmoanne yn 'e [[trettjinde ieu]]. Hoewol't it Syrysk in grutte ynfloed útoefene op 'e ûnderskate Arabyske sprektalen en teffens op it postklassike literêre Arabysk, wie it der oan 'e ein fan 'e [[fjirtjinde ieu]] frijwol hielendal ûnder strûpt.
 
==Gebrûk==
Benammen as [[tsjerketaal]] fan 'e [[nestorianisme|nestoriaanske]] en Syrysk-otterdokse tsjerken hat it Syrysk yn it ferline gâns ynfloed hân, net inkeld yn it [[Heine Easten]], mar troch sinding ek yn 'e [[Malabar]], yn súdlik [[Yndia]], en yn eastlik [[Sina]]. Hjoed de dei is it Syrysk, yn 'e foarm fan it Eastmidsyrysk, noch as tsjerketaal yn gebrûk yn 'e [[Assyryske Tsjerke fan it Easten]], de [[Alde Tsjerke fan it Easten]], de [[Galdeesk-Katolike Tsjerke]], de [[Syro-Malabareeske Katolike Tsjerke]] en de [[Galdeesk Syryske Tsjerke]]. Yn 'e foarm fan it Westmidsyrysk wurdt it fierders ek noch as tsjerketaal brûkt yn 'e [[Syrysk-Otterdokse Tsjerke]], de [[Malankara-Otterdokse Syryske Tsjerke]], de [[Brahmavaarske (Goaanske) Otterdokse Tsjerke]], de [[Syrysk-Katolike Tsjerke]], de [[Maronityske Tsjerke]], de [[Jakobityske Syryske Kristlike Tsjerke]], de [[Syro-Malankara-Katolike Tsjerke]], [[Malankara-Mar Thoma Syryske Tsjerke]], de [[Evangelyske Tsjerke fan Sint-Tomas]] en de [[Malabareeske Unôfhinklike Syryske Tsjerke]].