De ferzje fan 31 jul 2014 om 17.56 wizigje Ieneach fan 'e Esk (oerlis \| bydragen) Rjochte-útfurders, Behearders 234.041 edits L Ieneach fan 'e Esk moved page Rêchstringdier to Rêchstringdieren over redirect: famyljes ensfh yn meartal ←Toan eardere ferskillen		De ferzje fan 22 sep 2014 om 17.24 wizigje weromsette Ieneach fan 'e Esk (oerlis \| bydragen) Rjochte-útfurders, Behearders 234.041 edits L red hiele side + oanf Neikommende ferskillen →
Rigel 1: {{Universele ynfoboks bisteryk In '''rêchstringdier''' is in [[dier]] dêr't it lichem fan bestevige is troch in rêchstring, in stevige string weefsel dy't troch de rêch rint. Net by alle [[soarte]]n is de rêchstring oanwêzich yn it libbene bist; by gâns soarten hat it [[embryo]] al in rêchstring, mar ferdwynt dy letter, of wurdt dy ferfongen troch wringen. Wol hawwe alle soarten in senuwkoarde troch de rêch en hawwe se in sturt. \| ôfbylding =BlueWhaleSkeleton.jpg \| ôfbyldingsbreedte =250px \| ôfbyldingstekst = It [[skelet]] fan in [[blauwe finfisk]], mei dúdlik sichtber de [[wringe (rêchbonke)\|wringe]]. \| takson1 = \| namme1 = \| takson2 = [[ryk (taksonomy)\|ryk]]: \| namme2 = [[dieren]] (''Animalia'') \| takson3 = [[ûnderryk]]: \| namme3 = [[echte dieren]] (''Metazoa'') \| takson4 = [[tuskenryk]]: \| namme4 = [[twasidigen]] (''Bilateria'') \| takson5 = (sûnder rang): \| namme5 = [[termdieren]] (''Nephrozoa'') \| takson6 = [[boppestamme]]: \| namme6 = [[nijmûnigen]] (''Deuterostomata'') \| takson7 = [[stamme (taksonomy)\|stamme]]: \| namme7 = '''rêchstringdieren''' (''Chordata'') \| takson8 = \| namme8 = \| takson9 = \| namme9 = \| takson11 = \| namme11 = \| takson12 = \| namme12 = \| takson13 = \| namme13 = \| takson14 = \| namme14 = \| takson15 = \| namme15 = \| takson16 = \| namme16 = \| takson17 = \| namme17 = \| takson18 = \| namme18 = \| takson19 = \| namme19 = \| beskriuwer, jier = Haeckel, 1874 }} De '''rêchstringdieren''', '''gordadieren''' of '''gorda's''' ([[Latyn]]ske namme: ''Chordata'') foarmje in [[stamme (taksonomy)\|stamme]] fan it [[ûnderryk]] fan 'e [[echte dieren]] (''Metazoa'') en de [[boppestamme]] fan 'e [[nijmûnigen]] (''Deuterostomata''). Ta de rêchstringdieren hearre û.m. de [[sûchdieren]], [[fûgels]], [[reptilen]], [[amfibyen]] en [[fisken]]. It binne [[bisten]] dêr't it lichem fan bestevige is troch in [[rêchstring]], in stevige mar holle koarde fan [[senuw]][[weefsel (biology)\|weefsel]] dy't troch de [[rêch]] rint. Net by alle [[soarte]]n is it rêchstring oanwêzich yn it folgroeide bist; by gâns soarten hat it [[embryo]] al in rêchstring, mar ferdwynt dat letter, of wurdt it ferfongen troch in [[wringe (rêchbonke)\|wringe]], wat winliken simpelwei in fierder [[evolúsje\|evoluëarre]] foarm fan in rêchstring is. Wol hawwe alle soarten in [[sturt]], al kin dy [[rudimintêr]] wêze, lykas dat by de [[minske]] it gefal is. Der binne rûchwei 67.000 ferskillende soarten rêchstringdieren, wêrfan't likernôch de helte bestiet út [[bienfisken]] (''Osteichthyes''). ~~== Oarsprong ==~~ ~~De rêchstringdieren binne sa'n 550 miljoen jier lyn ûntstien~~ as in soarte fan lansetfiskjes. Om't lansetfiskjes sa ûnûntwikkele lykje, wurdt oannaam dat se út in oare soarte fuortkaam binne trochdat se net mear ta folwoeksen bisten útwoeksen. Feitlik lykje se in soad op [[larve]]n fan [[seêkpipe]]n, sa't de teory is dat dat de âldste foarm is, wylst de oare soarten út net-fierder-woeksen larven fan dy soarte ûntwikkele binne en ynstee fan de sek in skelet krigen hawwe. ==Oarsprong== ~~== Klassifikaasje ==~~ De rêchstringdieren ûntjoegen har foar it earst yn 'e tiid fan 'e saneamde [[Kambryske Eksploazje]] (fan bistesoarten), yn it tiidrek fan it [[Kambrium]], sa'n 541 miljoen jier lyn. De earste soarten lieken nei alle gedachten sterk op it hjoeddeistige [[lansetfiskje]]. De neiste sibben fan 'e rêchstringdieren binne de de [[stikelhûdigen]] (''Echinodermata'') en de [[ikelwjirms]] (''Hemichordata''). Dy lêste bisten waard foarhinne sels ek wol ta de rêchstringdieren rekkene, mar tsjintwurdich sjocht men har as in aparte stamme binnen de gruttere groep fan 'e [[nijmûnigen]]. ~~De klassike klassifikaasje fan de [[stam]] fan rêchstringdieren is:~~ Karakteristyk foar sawol stikelhûdigen, ikelwjirms as rêchstringdieren is dat se yn 'e primêre foarm in sessile (fêstsittende) libbenswize hawwe. Soks sjocht men noch werom by [[seeleeljes]] (''Crinoidea'') en [[sekpipen]] (''Ascidiacea''), dat primitive fertsjintwurdigers fan 'e nijmûnigen binne. Om't se sterk op 'e [[larve]]n fan sekpipen lykje, wurdt oannommen de "hegere" rêchstringdieren har ûntjûn hawwe út 'e larvale foarmen fan sessile soarten, wêrby't op in stuit it folwoeksen stadium ferlern gie. * ''Stam'': '''Rêchstringdieren''' (''Chordata'') ''Klasse'': [[Fisk]]en (''Pisces'') ''Klasse'': [[Amfiby]]en (''Amphibia'') ''Klasse'': [[Reptyl\|Reptilen]] (''Reptilia'') ''Klasse'': [[Fûgel]]s (''Aves'') ** ''Klasse'': [[Sûchdieren]] (''Mammalia'') ==Stamme-opbou== ~~Dizze klassifikaasje jout al problemen. Under oaren hawwe net alle fisken wringen. Foar dat probleem wurde der [[ûnderstam]]men brûkt:~~ * stamme [[rêchstringdieren]] (''Chordata'') ûnderstamme [[manteldieren]] (''Tunicata'', foarhinne ''Urochordata''): ±3.000 soarten * klasse [[mantelfiskjes]] (''Appendicularia'') * klasse [[salpen]] (''Thaliacea'') * klasse [[sekpipen]] (''Ascidiacea'') * klasse [[sorberaten]] (''Sorberacea'') ûnderstamme [[plasseleazen]] (''Cephalochordata''): ±30 soarten * klasse [[lansetfiskjes]] (''Leptocardii'') ûnderstamme [[wringedieren]] (''Vertebrata''): ±64.000 soarten * ''incertae sedis'' (yndieling ûnwis) boppeklasse [[kaakleaze fisken]] (''Agnatha'') * klasse ''[[Anaspida]]'' † * klasse ''[[Cephalospidomorphi]]'' † * klasse ''[[Conodonta]]'' † * klasse [[njoggeneagen]] (''Pteromozontida'') * klasse ''[[Pteraspidomorphi]]'' † * klasse [[slymnjoggeneagen]] (''Myxini'') * klasse ''[[Thelodonti]]'' † * tuskenstamme [[kaakdieren]] (''Gnathostomata'') ** ''incertae sedis'' (yndieling ûnwis) * klasse [[kreakbienfisken]] (''Chondrichthyes'') * klasse [[pânserfisken]] (''Placodermi'') † * klasse [[stikelhaaien]] (''Acanthodii'') † boppeklasse [[bienfisken]] (''Osteichthyes'') * klasse [[kwastfinnigen]] (''Sarcopterygii'') * klasse [[strielfinnigen]] (''Actinopterygii'') boppeklasse [[fjouwerpoatigen]] (''Tetrapoda'') * klasse [[amfibyen]] (''Amphibia'') * klasse [[fûgels]] (''Aves'') * klasse [[reptilen]] (''Reptilia'') * tuskenklasse [[sûchdierfoarmigen]] (''Mammaliaformes'') ** klasse [[synapsiden]] (''Synapsida'') † **** klasse [[sûchdieren]] (''Mammalia'') {{boarnen\|boarnefernijing= * ''Stam'': '''Rêchstringdieren''' (''Chordata'') Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Chordate ''References'', op dizze side]. ''Understam'': [[Sturtgorda's]] (''Urochordata'') ---- ''Understam'': [[Kopgorda's]] (''Cephalochordata'') {{commonscat\|Chordata}} ''Understam'': [[Njoggeneagen]] (''Myxini'') }} ''Understam'': [[Wringedier]]en (''Vertebrata'') Der binne noch fierdere opdielings makke, krekt neffens de [[evolúsje\|evolusjonêre]] ûntwikkeling, mar yn it gebiet fan de [[taksonomy]] gean de ûntwikkelings sa hurd dat der noch gjin nije fêste yndieling ûntwikkele is en de klassike klassifikaasje hieltyd noch brûkt wurdt. {{DEFAULTSORT:Rechstringdieren}} [[Kategory:Bist]] [[Kategory:Nijmûnige]] [[Kategory:Rêchstringdier]]

Rêchstringdieren: ferskil tusken ferzjes