Wringedieren: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L red
L red hiele side + oanf
Rigel 1:
{{Universele ynfoboks bisteryk
De '''wringedieren''' of '''rêchbonkedieren''' ([[Latyn]]ske namme: ''Vertebrata'') foarmje in [[ûnderstamme]] fan it [[ryk (taksonomy)|ryk]] fan 'e [[dieren]] (''Animalia'') en de [[stamme (taksonomy)|stamme]] fan 'e [[rêchstringdieren]] (''Chordata''). De bisten dy't ta dizze ûnderstamme hearre, ûnderskiede har fan 'e oare rêchstringdieren trochdat by har it [[rêchpiid]] beskerme wurdt troch in [[wringe (rêchbonke)|wringe]].
| ôfbylding =Vertebrates.png
| ôfbyldingsbreedte =250px
| ôfbyldingstekst = De biodiversiteit fan wringedieren.
| takson1 =
| namme1 =
| takson2 = [[ryk (taksonomy)|ryk]]:
| namme2 = [[dieren]] (''Animalia'')
| takson3 = [[ûnderryk]]:
| namme3 = [[echte dieren]] (''Metazoa'')
| takson4 = [[tuskenryk]]:
| namme4 = [[twasidigen]] (''Bilateria'')
| takson5 = (sûnder rang):
| namme5 = [[termdieren]] (''Nephrozoa'')
| takson6 = [[boppestamme]]:
| namme6 = [[nijmûnigen]] (''Deuterostomata'')
| takson7 = [[stamme (taksonomy)|stamme]]:
| namme7 = [[rêchstringdieren]] (''Chordata'')
| takson8 = [[ûnderstamme]]:
*| ûnderstammenamme8 = '''wringedieren''' (''Vertebrata'')
| takson9 =
| namme9 =
| takson11 =
| namme11 =
| takson12 =
| namme12 =
| takson13 =
| namme13 =
| takson14 =
| namme14 =
| takson15 =
| namme15 =
| takson16 =
| namme16 =
| takson17 =
| namme17 =
| takson18 =
| namme18 =
| takson19 =
| namme19 =
| beskriuwer, jier = Cuvier, 1812
}}
De '''wringedieren''', '''rêchbonkedieren''' of '''fertebraten''' ([[Latyn]]ske namme: ''Vertebrata'') foarmje in [[ûnderstamme]] fan it [[ûnderryk]] fan 'e [[echte dieren]] (''Metazoa''), de [[boppestamme]] fan 'e [[nijmûnigen]] (''Deuterostomata'') en de [[stamme (taksonomy)|stamme]] fan 'e [[rêchstringdieren]] (''Chordata''). Ta dizze ûnderstamme hearre û.m. de [[sûchdieren]], [[fûgels]], [[reptilen]], [[amfibyen]] en [[fisken]], mei yn totaal sa'n 64.000 [[wittenskip]]lik beskreaune [[soarte]]n. Dêrmei foarmje de wringedieren fierwei de grutste groep binnen de rêchstringdieren, dy't út likernôch 67.000 soarten besteane.
 
AlleWringedieren ûnderskiede har fan 'e oare rêchstringdieren trochdat by har it [[soarterêchpiid]]n ynbeskerme dewurdt troch in [[ûnderstamwringe (rêchbonke)|wringe]]. fanAlle Wringedierenwringedieren hawwe in [[ynwindich skelet]] mei wringen[[draaibonke]]n (''wervels'') dêr't in [[sintraal senuwstelsel]] trochhinne rint. De measte soarten hawwe ek in [[holleplasseplasse (bonke)|plasse]] en(''skedel''), [[kakekaak|kaken]]n, en hawwe twa paerpear [[lid (lichemsdiel)|lidden]]den. De plasse beskermet de [[harsens]], en de [[each|eagen]] en [[ear (lichemsdiel)|earen]], wat nei alle gedachten laat hat ta gruttere [[yntelliginsje]]. De draaibonken (of wringen) foarmje mei-inoar de wringe of rêchbonke, dêr't it rêchpiid binnenyn sit. De wringe as gehiel jout stevichheid oan it [[skelet]] en makket gruttere groei mooglik.
 
Ta de wringedieren wurde ek de [[slymnjoggeneagen]] (''Myxini'') rekkene, dat [[kaakleaze fisken]] binne, dy't gjin echte wringe hawwe. Har neiste sibben, de [[njoggeneagen]] (''Pteromozontida'' of ''Hyperoartia''), hawwe lykwols àl in wringe. Om't de slymnjoggeneagen har fan 'e neiste net-wringedieren ûnderskiede trochdat se in plasse hawwe, wurde de wringedieren yn wittenskiplike fermiddens ek wolris de ''Craniata'' of '''plassedieren''' neamd.
De holleplasse beskermet de [[harsens]], en de [[each|eagen]] en [[ear]]en, wat nei alle gedachten laat hat ta gruttere [[yntelliginsje]]. De wringen foarmje de rêchbonke, dy't it rêchpiid beskermet, mar ek de ynwindige organen ôfskermet wat mear beweging talit om't de risiko's lytser binne. It hiele skelet soarchet foar stipe en makket gruttere waakst mooglik.
 
== Klassifikaasje ==
* ûnderstamme [[wringedieren]] (''Vertebrata'')
De klassike klassifikaasje fan de [[stam]] fan rêchstringdieren jout problemen. Under oaren hawwe net alle fisken wringen. Dêrom wurdt de ûnderstam fan wringedieren brûkt dy't dat part fan de fisken net omfet, mar fierders deselde klassen hat.
** ''incertae sedis'' (yndieling ûnwis)
*** klasseboppeklasse [[kaakleaze fisken]] (''PiscesAgnatha'')
**** klasse ''[[fûgelsAnaspida]] (''Aves'')
**** klasse ''[[Cephalospidomorphi]]'' †
**** klasse ''[[Conodonta]]'' †
**** klasse [[njoggeneagen]] (''Pteromozontida'' of ''Hyperoartia'')
**** klasse ''[[Pteraspidomorphi]]'' †
**** klasse [[amfibyenslymnjoggeneagen]] (''AmphibiaMyxini'')
**** klasse ''[[Thelodonti]]'' †
** tuskenstamme [[kaakdieren]] (''Gnathostomata'')
*** ''incertae sedis'' (yndieling ûnwis)
**** klasse [[reptilenkreakbienfisken]] (''ReptiliaChondrichthyes'')
**** klasse [[sûchdierenpânserfisken]] (''MammaliaPlacodermi'')
**** klasse [[stikelhaaien]] (''Acanthodii'') †
*** boppeklasse [[bienfisken]] (''Osteichthyes'')
**** klasse [[kwastfinnigen]] (''Sarcopterygii'')
**** klasse [[strielfinnigen]] (''Actinopterygii'')
*** boppeklasse [[fjouwerpoatigen]] (''Tetrapoda'')
**** klasse [[amfibyen]] (''Amphibia'')
**** klasse [[fûgels]] (''Aves'')
**** klasse [[reptilen]] (''Reptilia'')
**** tuskenklasse [[sûchdierfoarmigen]] (''Mammaliaformes'')
***** klasse [[synapsiden]] (''Synapsida'') †
***** klasse [[sûchdieren]] (''Mammalia'')
 
{{boarnen|boarnefernijing=
* ûnderstamme '''wringedieren''' (''Vertebrata'')
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/Vertebrate ''References'', op dizze side].
** klasse [[fisken]] (''Pisces'')
----
** klasse [[amfibyen]] (''Amphibia'')
{{commonscat|Vertebrata}}
** klasse [[reptilen]] (''Reptilia'')
}}
** klasse [[fûgels]] (''Aves'')
** klasse [[sûchdieren]] (''Mammalia'')
 
[[Kategory:BistRêchstringdier]]
Der binne al fierdere opdielings makke krekt neffens de [[evolúsje|evolusjonêre]] ûntwikling, mar dêr is nog gjin fêste [[taksonomy|klassifikaasje]] yn klassen en oarders útkaam, dat de klassike klassifikaasje wurdt hieltyd noch brûkt.
 
[[ml:നട്ടെല്ലുള്ള ജീവികള്‍ജീവികള്]]
[[Kategory:Bist]]
 
[[ml:നട്ടെല്ലുള്ള ജീവികള്‍]]