Stins: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L [[]]
Yn 'e Wâlden (oerlis | bydragen)
omst 2015
Rigel 3:
In '''stins''' wie foarhinne yn de provinsje [[Fryslân]] in iere foarm fan in hearehús of boarch.
 
It wurd ''stins'' komt fan ''stienhús''. Dêrby moat dan lykwols tocht wurde oan bakstien. De stinzen fungearje of as flechtboarch by in houten, [[state]], of binne yn letter tiid útwreide ta stiennen states. De ienichsteiennichste útsûndering hjirby is de noch hieltiid net ynboude [[Skierstins]]. De muorren wienen dik, faak mear as in meter, koenen sjitgatten hawwe, en it gebou hie mear as ien ferdjipping. De yngong wie op earste etaazje en waard berikt fia in trep oan de bûtenkant dy't fuorthelle wurde koe. Doe't yn de [[14e ieuiuw|14e-]] en [[15e ieuiuw]] de bewapening better waard, fral troch it yngong finenopkommen fan fjoerwapens, wienen stinzen net langer feilich. Alle eardere stinzen hjitte troch dizzedy ûntwikling no "state" of boarch.
 
De hearehuzen wiene oarspronklik it besit fan de [[adel]]ike famyljes dy't oer in soad lân beskikten. It meastepart fan de stinzen is yn de [[19e ieuiuw]] ôfbrutsen, omdat goed ûnderhâld faak te djoer waard foar de eignerseigeners. Yn guon fan de noch besteande stinzen binne tsjintwurdich museums fêstige. Faak lizze by stinzen en boargen prachtige krûdetunen. Foar krûdetunen dy't al út de [[16e ieuiuw|16e iu]] of [[17e ieuiuw|17e iu]] stamje wurdt it wurd ''stinzetún'' brûkt.
 
Stinzen komme ek foar yn [[East-Fryslân]] en yn [[Grinslân]] ([[Grinslânsk]]: ''stainhoes''). Yn dy kontrijen hjitte dy lykwols - letter - [[boarch|boargen]]. It iennichst oerbleaune stienhûs yn Grinslân is it [[Iwema-Stienhûs]] yn [[Niebert]]. [[East-Fryslân]] hat der noch ien yn [[Bunderhee]] by [[Bûnde (Dútslân)|Bunde]].