Lânoanmakkerij: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
SamoaBot (oerlis | bydragen)
L Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q2500338
Yn 'e Wâlden (oerlis | bydragen)
omstavere 2015
Rigel 1:
'''Untginning''' is it yk kultuer bringen fan woeste grûnen ([[woast lân]]). Earst wurdt der gewoanwei foar droechlizzingdrûchlizzing soarge. At soks needsaaklik is wurde der diken oanlein en folget de einlike ûntginning: it ferneatigjen fan de âlde fegetaasje, it sortearen fan profyllagen en egalisaasje fan minne ûndergrûn. As lêste it regelmjittich ferdielen fan de beskikbere goede grûn.
 
Fan âlds is der meast ûntgûn op it sân ([[De Wâlden]]) en it fean ([[Lege Midden]] en lâns de Kompanjonsfearten. Nei ± [[1880]] waarden tûzenen bunders heide ûntgûn en in grutte oerflakte feangrûnen, no de feanpolders. De oerflakte woeste grûn is hjirtroch ôfnomd, in diel is ek tige geskikt foar bebosking, natoerreservaar en rekreaasje. Sa skatte it Agrarysk Wolfeartsplan Fryslân dat yn 1957 noch sa'n 4500 bunder woeste grûn neamd wurde kin. it gie dan meast om woeste feangebieten petgatkompleksen út de âlde, min-ote-mear wylde ferfeantingen yn de Stellingwerven, Haskerlân, It Hearrenfean en Dantumadiel. Foar de Fryske lânbou hat ûntginning dan net folle belang mear.
Rigel 5:
Wol fan betsjutting is de ûntginning fan kultuerlân dat destiids ferkeard ûntgûn is, of sterk ferâldere. Hjirfoar kamen yn Fryslân yn 1957 rûchwei 55.000 ha yn de beneaming, ofwol 20% fan de kultuergrûn. Werûntginning kin bestean yn egalisearje, brekke en skuorre fan min trochlittende lagen, sortearjen fan lagen ( minne nei ûnderen en goede nei boppe ta wurkje) en út in kombinaasje hjirfan. De grins tusken ûntginning en werûntginning is lykwols net altyd goed oan te jaan. Yn in kompleks fan petgaten kinne de gatten as goede grûn en de sethagen as minne kultuergrûn opfetten wurde.
 
Foarbylden fan werûntginning yn Fryslân: djipspitten fan âlde heideprofilen, fan âlde feangrûnen; ploeien of spitten fan it saneamde skalterfean yn it suden fan it Lege Midden , in plaatfoarmich bulterige en tige droechtegefoeligedrûchtegefoelige steurende laach; sleatdimpen en egalisearjen; djipploeien fan minne knipkaaigrûn ensfh. en werûntginning kin mei de hân dien wurde of masinaal. It earste is allinnich rendabel yn it ramt fan wurkleazensbestriding. De kosten fan werûntginning fariearde sterk, it hinge ôf fan de djipte fan bewurking en de eventuele needsaak fan sortearen fan de lagen. By de werûntginning kinne bygelyks wetterbehearsking, ûntsluting en ferkaveling rindabel wurde. It ekonomysk buorkjen wurdt dan ek befoardere.
 
{{boarnen|boarnefernijing=