Edmund Spenser: ferskil tusken ferzjes

'''Edmund Spenser''' ([[Londen]], [[1552]]/[[1553]] – dêre, [[13 jannewaris]] [[1599]]) wie in [[Ingelân|Ingelsk]] [[dichter]] en in tiidgenoat fan 'e grutte [[toanielskriuwer]] [[William Shakespeare]]. Hy is it bekendst om syn ''The Faerie Queene'', in [[epysk gedicht]] yn 'e foarm fan in fantastyske [[allegory]] basearre op 'e [[Hûs Tudor|Tudor-dynasty]] en yn it bysûnder op keninginne [[Elizabeth I fan Ingelân|Elizabeth I]]. Spenser wurdt algemien sjoen as de meast ynfloedrike wurdesmeier út it begjinstadium fan 'e moderne Ingelske [[poëzij]], en hy wurdt beskôge as ien fan 'e grutste dichters yn 'e [[Ingelsk]]e [[taal]].

 

Edmund Spenser waard yn [[1552]] of [[1553]] berne yn 'e Londenske buert [[East Smithfield]], yn in begoedige boargerfermidden. Hy genoat syn skoaloplieding 'e Londenske ''Merchant Taylors' School'' en studearre neitiid oan it ''Pembroke College'' fan 'e [[Universiteit fan Cambridge]]. Wylst er yn [[Cambridge]] tahold, rekke er befreone mei de lettere [[skriuwer]] en wittenskipper [[Gabriel Harvey]], dy't er letter by syn dichtwurk beloek, nettsjinsteande harren ferskillende opfettings oangeande poëzij. Yn [[1578]] wie Spenser in blaumoandei siktaris fan [[John Young, biskop fan Rochester|John Young]], de [[biskop]] fan [[Rochester]]. It jiers dêrop publisearre er syn earste echte dichtbondel, ''The Shepheardes Calender'' (yn hjoeddeiske stavering: ''The Shepherd's Calender'', "De Skiephoederskalinder"), en om dyselde tiid hinne troude er mei syn earste frou, Machabyas Childe.

 

Yn july [[1580]] reizge Spenser yn 'e tsjinst fan 'e nij oanstelde fise-gûverneur, [[Arthur Grey, 14de baron Grey de Wilton|Arthur Grey]], nei [[Ierlân]] ta. Doe't Grey weromroppen waard nei Ingelân, bleau Spenser yn Ierlân, dêr't er ûnderwilens oare offisjele amten ferfolle en lânerijen bemachtige hie yn 'e [[Plantaazje fan Munster]]. Earne tusken [[1587]] en [[1589]] kaam syn wichtichste bûtenpleats Kilcolman, by [[Doneraile]], yn noardlik [[Cork (greefskip)|Cork]], yn syn besit. Hy hie yn dy krite kunde oan ferskate oare foaroansteande kolonisten, wêrûnder de admiraal en ûntdekkingsreizger [[Walter Raleigh]]. Letter kocht er in twadde bûten oan dat fan Rennie hiet, besuden Kilcolman, by in rots dy't útseach oer de rivier de [[Blackwater (Munster)|Blackwater]]. De ruïnes dêrfan binne hjoed de dei noch sichtber. In lyts eintsje fierderop woeks in beam, dy't pleatslik bekendstie as ''Spenser's Oak'', mar dy't yn 'e 1960-er jierren ferneatige waard troch in wjerljochtynslach. Men woe dêre hawwe dat Spenser in part fan ''The Faerie Queene'' ûnder dy beam skreaun hie.

 

Yn [[1590]] publisearre Spenser de earste trije boeken fan syn masterwurk ''The Faerie Queene'', nei't er spesjaal dêrfoar, wierskynlik mei help fan Raleigh, nei Londen ta reizge wie. Yn [[1596]] folgen nochris trije boeken, en hoewol't Spenser oarspronklik oanjûn hie dat it dichtwurk úteinlik tolve boeken beslaan soe (en de seis boeken dus eins mar de helte binne fan it ferhaal dat er yn 'e holle hie), is it dochs ien fan langste gedichten dy't ea yn 'e Ingelske taal skreaun wurden binne. It is in wurk dat yn in folslein [[allegory|allegoaryske]] kontekst in stikmannich [[ridder]]s folget dy't ferskate deugden beproevje. Spenser skreau it mei sin sa, dat it ek lêzen wurde koe as in lofsang op keninginne [[Elizabeth I fan Ingelân|Elizabeth I]] en op it hiele [[Hûs Tudor]]. Hy wist der in [[jierrinte]] fan £ 50,— fan 'e keninginne mei te winnen. It wie foar 't neist syn bedoeling om mei it wurk ek in fêste post oan it Keninklik Hof te bemachtigjen, mar yn [[1591]] publisearre er syn bondel ''Complaints'', dêr't ek it satiryske ''Mother Hubberd's Tale'' ta hearde, wêrmei't er [[William Cecil, 1ste baron Burghley|William Cecil]], de foarnaamste riedshear fan 'e keninginne, alhiel tsjin him yn it harnas jage. Dat hy kearde werom nei Ierlân.

* 1609: ''Two Cantos of Mutabilitie''

* 1633: ''A Vewe of the Present State of Irelande'' (in traktaat yn [[proaza]], oangeande de herfoarming fan it bestjoer fan [[Ierlân]])

 

{{boarnen|boarnefernijing=