Earste Brief oan de Korintiërs: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L red
ynfoboks, boarnen
Rigel 1:
{{Literatuer
[[Ofbyld:Minuscule 223 (GA) f150v.jpg|right|thumb|250px|De begjinfersen fan ''1 Korintiërs'' yn in fjirtjinde-ieusk hânskrift.]]
| ôfbylding = Minuscule 223 (GA) f150v.jpg
| ôfbyldingstekst =
| ôfbyldingsbreedte = 200px
| titel = ''Earste Brief oan de Korintiërs''
| oarspr. titel = Α' Επιστολή προς Κορινθιους <br>("Alfa Epistoli pros Korinthious")
| auteur = [[Paulus (apostel)|Paulus]]
| taal = [[Aldgryksk]]
| foarm = [[non-fiksje]]
| sjenre = [[religy|religiosa]]
| skreaun = [[53]] – [[57]] n.Kr.
| 1e publikaasje =
| 1e opfiering =
| oarspr. útjouwer =
| rige = [[Nije Testamint]]
| foarich diel = ''[[Brief oan de Romeinen]]''
| folgjend diel = ''[[Twadde Brief oan de Korintiërs]]''
| bondel = [[Bibel]]
| prizen =
| ISBN =
| Fryske titel = ''Earste Brief oan de Korintiërs''
| publikaasje = [[1933]], [[Haarlim]]
| útjouwer = [[Nederlands Bijbelgenootschap]]
| oersetter = [[G.A. Wumkes|G.A.&nbsp;Wumkes]]&nbsp;en&nbsp;[[E.B. Folkertsma|E.B.&nbsp;Folkertsma]]
| prizen oers. =
| ISBN oers. =
}}
It '''''Earste Brief oan de Korintiërs''''', yn it oarspronklike [[Gryksk]]: '''Α' Επιστολή προς Κορινθιους''', '''''Alfa Epistoli pros Korinthious''''', ek wol koartwei '''''1 Korintiërs''''' neamd, is it sânde boek fan it [[Nije Testamint]] fan 'e [[kristendom|kristlike]] [[Bibel]]. It is de twadde fan 'e [[brieven yn it Nije Testamint|brieven]], en heart ta de ''[[Brieven fan Paulus]]''. Dat de [[apostel]] [[Paulus]] dit brief skreaun hat, is frijwol ûnbekreaud, al neamt er sels yn 'e ynlieding ''"ús broer [[Sostenes]]"'' as mei-[[skriuwer]]. ''1 Korintiërs'' waard skreaun yn 'e stêd [[Efeze]], oan 'e westkust fan [[Lyts-Aazje]], dêr't Paulus likernôch trije jier tahold nei't er yn it [[Grikelân|Grykske]] [[Korinte]] in kristlike gemeente stifte hie (sjoch: ''[[Hannelingen]]'' 18:1-17). De bedoeling dy't er dermei hie, wie om 'e Korintyske kristenen op it rjochte paad te hâlden. De measte bibelwittenskippers en [[teolooch|teologen]] datearje it brief yn 'e jierren [[53]]-[[57]]. ''1 Korintiërs'' is mei it ''[[Brief oan de Romeinen]]'' ien fan 'e ''Brieven fan Paulus'' dy't de grutste ynfloed útoefene hat op 'e kristlike teology, mei útspraken as: ''"as ik de leafde net hie, wie ik neat"'' (''1 Kor.'' 13:2) en ''"doe't ik in lyts bern wie, prate ik as in bern, tocht ik as in bern, riddenearre ik as in bern. No't ik in man wurden bin, haw ik it bernlike oan 'e kant dien"'' (''1 Kor.'' 13:11). De earste folsleine [[Frysk]]e oersetting fan ''1 Korintiërs'' stie yn 'e fertaling fan it Nije Testamint fan dû. [[Geart Aeilco Wumkes]] en [[Eeltsje Boates Folkertsma]], dy't yn [[1933]] útkaam.
 
===Ynhâld===
Yn 'e tiid dat Paulus ''1 Korintiërs'' skreau, stie it der mei de gemeente yn Korinte net sa fleurich foar. Behalven dat der ynterne reboelje wie, hie ien fan 'e gemeenteleden gedoente mei syn eigen pleechmem en de oare kristenen lieten dat gewurde. Mannichien fûn huorkerij gjin slim fergryp en der wiene sels bruorren dy't leaver nei [[heidendom|heidenske]] rjochters tastapten om oare kristenen oan te kleien, as dat se fan eigen folk wat ûnrjocht ferneare woene. It wie dúdlik dat der immen regaad meitsje moast, en om't Paulus de Korintyske gemeente stifte hie, foel him dy taak ta.
 
Line 9 ⟶ 35:
As er op 'e tekst is oer de jeften fan 'e Hillige Geast, foeget Paulus ek it saneamde ''[[Liet fan de Leafde]]'' (''1 Kor.'' 13) ta, dat sûnder mis de bekendste passaazje fan ''1 Korintiërs'' en miskien wol fan it hiele Nije Testamint is. It is in lofsang op 'e leafde, mar dêrmei bedoelde Paulus: de leafde foar God. Op 'e leafde tusken man en frou hied er altiten wat in skalk each. Op froulju hied er it trouwens dochs al net stean. Sa hâldt er yn ''1 Kor.'' 14:34-35 út dat froulju har yn gearkomsten stilhâlde moatte. Paulus beslút it brief mei meidielings oer syn reisplannen, oanbefellings en in groetnis (''1 Kor.'' 16:5-24).
 
===Fryske oersetting===
[[Gerben Colmjon]] sette yn [[1863]] it hiele haadstik ''1 Korintiërs'' 13, it ''Liet fan de Leafde'', oer yn it [[Frysk]] en joech it út as taheakke by syn ''Beknopte Friesche Spraakkunst''. Yn [[1919]] joech dû. [[Geart Aeilco Wumkes]] yn syn ''Ut 'e Heilige Dobbe'' krektlyk in oersetting (fan eigen hân) fan ''1 Kor.'' 13 út. De earste folsleine Fryske oersetting fan ''1 Korintiërs'' stie yn it Nije Testamint fan Wumkes en [[Eeltsje Boates Folkertsma]], dat yn [[1933]] útkaam en dat fan [[1943]] ôf ûnderdiel útmakke fan 'e earste Fryske bibeloersetting. Om't sawol [[teolooch|teologen]] as [[taalkundige]]n beswieren tsjin 'e fertaling Wumkes-Folkertsma hiene, waard fan [[1966]] ôf wurke oan in nije bibeloersetting, dy't yn [[1978]] útkaam as de [[Nije Fryske Bibeloersetting]] (mei stipe fan 'e provinsje [[Fryslân]], it ''[[Nederlands Bijbelgenootschap]]'' te [[Haarlim]] en de ''[[Katholieke Bijbelstichting]]'' te [[Bokstel]]). Dat is de fertaling dy't noch altiten yn gebrûk is, yn 'e foarm fan 'e trêde, ferbettere druk fan [[1995]]. De oersetting fan ''1 Korintiërs'' waard dêrby dien troch drs. [[H. Dijkstra]], dy't op taalkundich mêd ûnderstipe waard troch perfester dr. [[J.H. Brouwer]].
 
Line 16 ⟶ 42:
* ''Bibel'' (oers. G.A. Wumkes en E.B. Folkertsma), Haarlim, 1943, sûnder ISBN.
* ''Bibel'' (Nije Fryske Bibeloersetting), Haarlim/Bokstel, 1978 (Nederlands Bijbelgenootschap/Katholieke Bijbelstichting), ISBN 9 06 12 60 817.
----
Foar sekundêre boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://en.wikipedia.org/wiki/First_Epistle_to_the_Corinthians ''References'' en ''Further reading'', op dizze side].
}}
 
Line 23 ⟶ 51:
[[Kategory:Nije Testamint]]
[[Kategory:Brieven yn it Nije Testamint|Korintiërs, Earste Brief oan de]]
[[Kategory:Kristendom]]
[[Kategory:Kristlike literatuer]]
[[Kategory:Fryske oersetting]]