Boalsert: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Yn 'e Wâlden (oerlis | bydragen)
No edit summary
Rigel 15:
 
== Skiednis ==
Boalsert is ûntstien op in trijetal terpen, dêr't yn alle gefallen de âldste, dêr't de Sint Maartenstsjerke op stiet, datearret fan foar it begjin fan de [[jiertelling]]. De Broeretsjerke, yn [[1980]] troch brân ferneatige en no as [[ruïne]] bewarre, is it âldste gebou fan de stêd en komt foar in part út de ein fan de [[13e ieuiuw]]. Ek út de midsieuwenmidsiuwen stammet it [[merakel]]se Mariabyld [[Us Leaffrou fan Sânwâlden]], tsjintwurdich bewarre yn de Sint Fransikustsjerke oan de Dijlakker.
 
Boalsert krige stedsrjochten yn [[1455]] mei troch de ferneamde reedner pater [[Johannes Brugman|Brugman]]. Boalsert wie ien fan de [[Hânze]]stêden.
 
It stedhûs dat boud waard om [[1615]], stiet symboal foar de bloei fan de stêd yn de [[17e ieuiuw]]. It waard yn [[1765]] fergrutte en ferfraaid yn de [[rokoko]]styl. Yn de twadde helte fan de [[18e ieuiuw]] rûn it ynwennertal werom fan 2.878 ynwenners yn 1748 nei 2.500 ynwenners. De pleatslike tekstylyndustry hie slim te lijen ûnder de bûtenlânske konkurrinsje; de bûter- en tsiismerk hie lêst fan de feepest, dy't op it Fryske plattelân omgong.
 
== De Patriottetiid yn Boalsert ==
Rigel 29:
{{Apart|Us Leaffrou fan Sânwâlden}}
 
Yn de Sint Fransikustsjerke oan de Dijlakker wurdt it [[merakelbyld]] [[Us Leaffrou fan Sânwâlden]] bewarre, ien fan de âldste [[merakelbyld]]en fan Nederlân. It byld sels is [[13e ieuiuw]]sk, mar de devoasje is yn de [[16e ieuiuw]] ûntstien.
 
[[Ofbyld:Stadhuis Bolsward 37.JPG|thumb|''Stedhûs Boalsert'']]
Rigel 42:
Troch de begoedige widdo [[Hid Hero]] waard yn 1553 it weeshûs fan Boalsert stifte. Hja joech in fêste en ivige rinte ''totten bouwe van dien, ende onderholdinghe van twaleff guede, olde burghers schamele Weeskynden''. Har testamint makke se yn 1561. Nei in lange list fan (tsjerklike en wrâldske) begeunstigers beneamt hja foar de rest fan har besittings ''de Weeskinderen ofte ’t Weeshuis binnen Bolswert, tot onderhoudinge van de Weeskinderen, daarin woonagtig zijnde, welk Weeshuis bij haar t’ oudstijde gesticht is'' ta har erfgenamten. Om oan mear ynkomsten te kommen wurdt in komelkerij molkenkelder yn it weeshûs sels eksploitearre.
 
In ieuiuw nei de stifting blike der mear as 30 wezen fersoarge te wurden, dêr't jierliks 3.000 [[karolusgûnen]] foar nedich binne. De ynkomsten binne mar de helte sadat it bestjoer fan de stêd der jild by lizze moat. Yn 1681 krijt it Weeshûs it allinnerjjocht op de ferkeap fan grêfkisten yn Boalsert. De wichtichste boarne fan ynkomsten is troch de ieuqweniuwen hinne lykwols de pachtopbringst en de grûnrinten fan de pleatsen en losse stikken lân dy't it weeshûs middels legaten en skinkingen krigen hie.
 
It grutste oantal wezen hat it weeshûs yn 1709, as der 72 wezen fersoarge wurde. Mei yngong fan 1951 waarden ek bern opnomd dy't troch it Ministearje fan Justysje út hûs pleats waarden. De neidruk kaam hieltiten mear te lizzen op de jeugdsoarch en minder op de soarch foar weesbern te lizzen. Skaalfergrutting yn de Jeugdsoarch hat yn 1990 laat ta opheffing fan it bernetehûs dat de opfolger fan it Weeshûs wie. It gebou oan de strjittekant bleau eigendom fan de Stichting “It Weeshûs”, de achterlizzende gebouwen waarden ferboud ta hotel-restaurant. Yn de âldheidkeamer is in fitrine ynrjochte mei foarwerpen út it eardere Weeshûs. It giet om foarwerpen dy't brûkt waarden troch de fâden en troch de wezen. Sa is der in kollektebus dêr't jild mei oprûn waard foar it hûs.
Rigel 50:
* [[Stedhûs fan Boalsert|Stedhûs]]
* [[Martinytsjerke (Boalsert)|Martinytsjerke]]
* [[Broeretsjerke]], midsieuskemidsiuwske kleastertsjerke fan de Fransiskanen, stifte oan de ein fan de [[13e ieuiuw]]. Yn 1980 in stikhinne troch brân fernield.
* [[wettertoer (Boalsert)|Wettertoer]] oan de westside fan de stêd.
* Distillearderij [[Sonnema Berenburg]]
Rigel 61:
It stedswapen is fan goud beladen mei in dûbele swarte earn. It skyld bedutsen mei in kroan en oan wjerskanten fêsthâlden troch in klimmende liuw yn natuerlike kleur. De liuwen binne omsjend en de kroan is in kroan fan de keizer
 
Wannear't it wapen krekt ûntstien is en werom't der foar de keizerlike earn keazen is, is net alhiel dúdlik. It wapen komt yn alle gefallen foar yn [[1455]]. Op munten út dat jier stiet de dûbele swarte earn. Nei alle gedachten komme it wapen en de kroan fan de keizer en ôflaat fan de Dútske [[Hânze]] dêr't Boalsert by hearde. De Hanze hie de dûbele earn op it wapen. Nei it besetten fan Fryslân yn [[1523]] troch Keizer Karel V waard it wapen befêstige troch de Keizer. De kroan fan de keizer is troch de jierren hinne troch it stêdsbestjoer in stikmannich kearren ferfongen troch de fiifblêdige (kenings)kroan. By de oanfraach fan 1815 waard wol wer om de kroan fan de keizer frege. Op segels fan de stêd komt de earn krekt oan de ein fan de [[15e ieuiuw]] foar. Op it 131le segel, fan 1331, stiet allinne in kastiel neamd. Op trije wapens út de 15e en 16e ieuiuw stiet allinnich de dûbele earn. It grutsegel fan [[1640]] lit it wapen ûnder in Goatyske nis mei St. Maarten sjen.
 
== Festiviteiten ==
Rigel 135:
{{Koördinaten|53.062406_0_0_N_5.525816_0_0_E_type:city_zoom:14_region:NL|53° 06' NB, 5° 53' EL}}
 
[[Kategory:Plak yn Boalsert]]
[[Kategory:Plak yn Súdwest-Fryslân]]