Fioele: ferskil tusken ferzjes

Wa't de earste fioele makke hat is net bekend. Algemien wurdt oannommen dat de fioele om [[1550]] yn [[Itaalje]] ûntstie. Hjirûnder steane ferskate ynstruminten dêr't fan oannommen wurdt dat it de earste foarrinner fan de fioele wie.

 

De earste echte fioelen waarden om 1550 hinne boud yn de Italjaanske fioelebousintra [[Brescia]] en [[Cremona]].

 

Om ende by 1780 begjint men yn Parys de bou te feroarjen: men wol mear folume hawwe, dus moat de spanning fan' e snaren heger wurde. Om dy reden begjint men de hals en de toets langer te meitsjen en set de hals yn in lichte hoeke tsjin de kast oan. Ek begjint men de hals yn te litten yn it boppeste halskloske, sadat de hals mear spanning hawwe kin. Under it boppeblêd siet fan âlds de sjongbalke, in balkje fan sa', 23 cm lang, om ende by 7 mm dik en sa'n 8 mm heech; dizze sjongbalke makket it boppeblêd sterker en ferspriedt it lûd oer it boppeblêd. Dizze sjongbalke waard no langer makke, oant 27 cm ta, dikker en heger, wol oan 12 mm ta. De toets waard no ek makke fan ebbehout, sûnder wigge. De kaam waard ek wat heger makke. Troch dizze feroarings klonken de fioelen lûder en koene de nije iepenbiere konsertsealen better bespylje. Sa'n fioele neamt men in " oergongsfioele".

 

Sa is it ynstrumint wêzenlik fan karakter feroare, in Stradivari klinkt dus oars as yn de tiid fan Stradivari sels. Hjoedtedei wurde der ek wer fioelen boud mei de barokke foarm en sa kin men dus sizze dat sa'n nije barokfioele klinkt as in âld ynstrumint en it âlde ynstrumint dat feroare is, as in nij ynstrumint!