Kodeks Roarda: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
SamoaBot (oerlis | bydragen)
L Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q2488574
Yn 'e Wâlden (oerlis | bydragen)
No edit summary
Rigel 1:
[[Ofbyld:codexroordapagina.jpg|thumb|250px]]
De '''Kodeks Roarda''', ek wol '''hânskrift Roarda''' neamd, is in [[midsieuwenmidsiuwen|midsieuskmidsiuwsk]] [[hânskrift (dokumint)|hânskrift]] mei [[Latyn|Latynske]] en [[Aldfrysk|Aldfryske]] rjochtsteksten. Oer de krekte datearring wurdt ferskillend tocht, mar moat lykwols lizze tusken 1480 oant 1504. De Kodeks Roarda is fan belang omdat dêryn it midsieuskemidsiuwske Fryske rjocht beskreaun wurdt, dat gou foar de fêstiging fan it sintraal gesach yn Fryslân. Dêrneist is it taalkundich fan belang omdat it foar in part yn it [[Aldfrysk]] opsteld is. De Kodeks Roarda is yn besit fan en wurdt bewarre by [[Tresoar]] yn Ljouwert.
 
==Datearring en skiednis fan it boek==
De oarsprong fan de Kodeks Roarda is net dúdlik. Nei alle gedachten is yn [[1480]] begûn mei it meitsjen derfan. Briquet datearre it boek oan de hân fan wettermerken op 1495.<ref>C.M. Briquet, ''Les Filigranes, Dictionnaire Historique des Marges du Papier'', 4 vol., Paris, 1907</ref> Nij papierûndersyk hat no laat ta in datearring omtrint 1504.<ref>Gerard van Thienen, ''A date for the "Freeska Landriucht" Press (1484-7) from paper evidence, with a note on the Codex Roorda...'', yn: ''Incunabula: studies... presented to Lotte Hellinga'' (cf. nr. 2966), side 141-167, ill. </ref>
Wa't it boek gearstalle litten hat is ek net helder. De earste besitter wie lykwols [[Karel fan Roarda]], dy't healwei de [[17e ieuiuw]] [[grytman]] wie fan [[Idaarderadiel]] en (ek) lid fan Deputearre Steaten. As lid fan in aadlik Frysk [[haadling]]engeslacht, is it mooglik, mar net wis, dat it wetboek al oardel ieuiuw famyljebesit wie.
 
[[Ofbyld:Codexcover.jpg|thumb|left|300px]]
Karel fan Roarda (†1670) hat de kodeks oan [[Simon Abbes Gabbema]] ([[1628]] – [[1688]]), lânshistoarjeskriuwer fan de provinsje Fryslân, jûn (of ferkocht). Nei de fêstiging fan it sintraal gesach troch hartoch [[Albrecht III fan Saksen|Albrecht fan Saksen]] yn [[1498]], wie der in ein komd oan de ieuweniuwen fan de [[Fryske Frijheid]], it tiidrek wêryn't de Friezen gjin inkel gesach, [[lienheer]] of lânsman erkenden útsein de [[List fan keizers fan it Hillige Roomske Ryk|keizer]]. Se wiene oant dan frij harren eigen rjochtspraak te regeljen en basearren dat op ieuwenâldeiuwenâlde útgongspunten. It mei dúdlik wêze dat in histoarikus as Gabbema in de 17e ieuiuw mear oan it boek hie as in grytman as Fan Roarda.
 
Der is in lakune yn de skiednis fan de Kodeks Roarda fan it momint ôf dat Gabbema it yn besit hie oant de folgjende foarsitter, [[Petrus Wierdsma]] ([[1729]] - [[1811]]). It is mooglik dat ds. Johannes van der Waeijen, de opfolger fan Gabbema, it boek as ûnderdiel fan de profesjonele neilittenskip fan Gabbema oernomd hat.