Sykte fan Crohn: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
Theun (oerlis | bydragen)
L stavering
Aliter (oerlis | bydragen)
Wurdkar
Rigel 1:
[[Ofbyld:Crohn_Jejunum.PNG|thumb|right|Crohn]]
[[Ofbyld:Patterns_of_CD.svg‎|thumb|200px|right|Plakken wêrdêr't Crohn foarkomt yn 'e terms.]]
De '''sykte fan Crohn''' heardheart, tegearre mei [[collitiscolitis ulcarosaulcerosa]] by de groanyske ûntstekkingsreaksjes fan it maachterm kanaal[[maach-termkanaal]]. ItHy komt troch de hiele terms foar, mar hatit inmeast foarkar foaryn it lêste diel fan de'e tinneterm en it begjin fan 'e dikketerm. (lat:ileocecaal)
 
== Oarsaak ==
"Crohn" komt by ûngefearlikernôch 100/100.000ien op de tûzen minsken foar. Fan de ûntsteanswize is net sa'n soad bekend. Flaters yn de NOD2/CARD15 -[[genen]] en smokeit smoken fan sigaretten jouwe in ferhegeheger risiko. Der binne ek oanwizings dat it iten fan in soad [[sûker]] of te min fansels ek in ferhege risiko jaan kin.
 
== Klachten ==
Der binne allinnich klachten as de sykte aktyf is., Datdat wol sizze as de ûntstekking aktyf is. Tuskentiids hoecht immen der gjin lêst fan te hawwen. De klachten binne dan foaral pine búkpinebúk, diarree en ôffalle. Fierder is der it algemiene syk wêzen, net lekker fiele mei koarts.
 
Dêrneist kinne ek klachten ûntstean dy't yn earste ynstânsje net sa'n soad mei it maachterm kanaalmaach-termkanaal te krijen hahawwe. Sa binne gewrichtsklachten, eachûntstekkings en [[nierstiennen]] bekende klachten by Crohn. In bykommend probleem is ek dat underûnder aktiviteit de opname fan fiedingsstoffen troch de terms ôfnimt en inwêrtroch tekoarttokoarten ûntstietûntsteane.
 
=== Komplikaasjes ===
Wat jeby faaksCrohn sjoggefaak by Crohnfoarkomt binne ferbinings (lat:fistulae, ned:[[fistel)]]s tusken term en omlizzende organen. Bygelyks kin der in ferbining ûntstean tusken term- en blaas, term- en fagina of in iepen ferbining tusken term en hûd rûnby de anus -iepening (''peri-anale fistel'').
 
Fierders kinkinne de terms ôfsluten wurden troch obstruksje, wêrtroch de terms dan útsette kinne. Der kinne [[absessenabses]]sen yn de term komme dy't knappe kinne, sadatwêrtroch de termynhâld frij komt.
 
== Undersyk ==
[[Ofbyld:CD_serpiginous_ulcer.jpg‎|thumb|200px|right|Endoskopie fan term. Giele plakken op de wândwand fan de term. Dit wiestwiist yneyn 'e richting fan in ûntstekingûntstekking.]]
Meastentiids wurdt der bloed ôfnommen en ûndersocht op ûntstekingsferskynselen. Faaks sjogge je in ferhege tal wite bloedsellen en leech bloedgehalte (bloedearmoede). Derneist is faaks it aaiwytgehalte (albumine) ferlege.
Bloedûndersyk allinnich is net genôch om mei sekerheid de diagnoaze te stellen. hjirfoar is in endoskopie nedich. Mei in fleksibele buis wêryn in kamera en paktankje sit, wurdt de term fan de binnenkant besjoen. Sa nedich kin der ek lytse stikjes term útknipt wurde (biopt) wat ûndersocht wurde kin.
 
Meastentiids wurdt der bloed ôfnommen en ûndersocht op ûntstekingsferskynselenûntstekkingsferskynsels. FaaksFaak sjoggeis je in ferhegeit tal [[wite bloedsellenbloedsel]]len heger as normaal en leechis it [[bloedgehalte]] leger (bloedearmoede[[bloedearmoed]]). Derneist is faaksfaak it [[aaiwytgehalte]] (albumine) ferlege.
== Behanneling ==
Oant no ta kin de sykte net genêzen wurde. De behanneling bestiet der dan ek út om de ûntstekking te ûnderdrukken en oare ferfelende klachten, lykas diarree, pine búk of misselikens te ferbetterjen.
Pasjinten ha minder lest fan oanfallen en oare klachten at se in goed dieet folgje. Om de ûntstekking te ûnderdrukken wurde der ûntstekingsremmers joen. Yn de lichte gefallen binne dit sulfasalazine middelen en yn slimmere gefallen [[corticosterioden]] (lykas [[corticosterioden|prednison]]). Derneist krije pasjinten faaks in antibioticumkuur om mooglike bakteries út te skeakeljen.
Somtiden kin in operaasje nedich wêze. Dat diel fan de terms dat troch de sykte net goed mear wurket wurdt fuorthelle. De beide losse dielen kinne wer oan elkoar hecht wurde (anastomose) of je krije in [[stoma]].
 
Bloedûndersyk allinnich is net genôch om mei sekerheidwissens de diagnoaze te stellen.; hjirfoar is in endoskopie[[endoskopy]] nedich. Mei in fleksibele buis wêryndêr't in kamera en paktankje sityn sittte, wurdt de term fan de binnenkant besjoen. SaAs nedich kinkinne der ek lytse stikjes term útknipt wurde (biopt), wat ûndersocht wurde kin.
== Boarnen ==
* De Merck Manual: Ziekte van Crohn
 
== Behanneling ==
Oant no ta kin de sykte net genêzen wurde. De behanneling bestiet der dan ek út om de ûntstekking te ûnderdrukken en oare ferfelende klachten, lykas diarree, pine búkpinebúk of misselikens te ferbetterjen.
 
Pasjinten ha minder lestlêst fan oanfallen en oare klachten at se in goed dieet folgje. Om de ûntstekking te ûnderdrukken wurde der ûntstekingsremmers joenjûn. Yn de lichte gefallen binne dit sulfasalazine middelen en yn slimmere gefallen [[corticosterioden]] (lykas [[corticosterioden|prednison]]). Derneist krije pasjinten faaks in antibioticumkuur om mooglike bakteriesbaktearjes út te skeakeljen.
 
Somtiden kin in operaasje nedich wêze. Dat dielpart fan de terms dat troch de sykte net goed mear wurket wurdt dan fuorthelle. De beide losse dieleneinen kinne wer oan elkoaroanelkoar hecht wurde (anastomose) of jede pasjent krijekrijt in [[stoma]].
 
== Literatuer ==
* De Merck Manual: Ziekte van Crohn
 
[[Kategory:Sykte]]
 
[[cs:Crohnova choroba]]
[[de:Morbus Crohn]]