[[File:Crete integrated map-en.svg|thumb|300px|Kaart fan Kreta]]
'''Kreta''' ([[Gryksk]]: Κρήτη, ''Kriti''), is in [[Grikelân|Gryksk]] eilân yn de [[Middellânske See]]. Tsjintwurdich wenje der om-ende-by 480.000 minsken. Op it eilân hat him yn de [[Aldheid]] in eigen [[Minoyske beskaving|kultuer]] ûntwikkele dêr't it hichtepunt fan lei tusken [[2000 f.Kr.|2000]] en [[1400 f.Kr.]].
== Geografy ==
Rigel 15:
== Skiednis ==
It eilân Kreta is ûntstien troch it oer elkoar hinne skowen fan Jeropeeske en Afrikaanske kontinintale platen op deselde wize as de [[Alpen]] en de [[Himalaya]] ûntstien binne. De âldste tekenen fan beskavings datearre út sawat 6500 f.Kr. doe't folken út [[Lyts-Aazje]] har op it eilân nei wenjen setten. Dat tiidrek stiet bekend as [[Neolitikum]] en einige likernôch 3000 f.Kr. Dêrnei kaam de [[Minoyske beskaving]] opsetten. Dy brocht goede seefarders, hannelers en lânbouwers fuort. Omdat sy sawat it hiele eastlike part fan de Midslânske See kontrolearren, hienen sy net te krijen mei fijannen. Dêrtroch koenen sy harren harren beskaving fier ûntwikkelje. De stêd Knossos wie nei alle gedachten in wichtich searemonieel en polityk sintrum. Om 1400 f.Kr. makke in allesferwoastende [[ierdskodding]] en [[fulkaan]]útbarsting ([[Thera]]).
Om 1000 f.Kr. lutsen folken fan't it Grykske fêstelân nei Kreta en bruts de ''[[Doryske tiid]]'' oan. De 2500 jier dy't dêrop folgen wurde karakterisearre troch oanienskeakeling fan oarloggen. Efterinoar foelen [[Romeinen]], [[Arabieren]], [[Byzantinen]], [[Feneesje (stêd)|Feneesjers]] en [[Osmaanske Ryk|Turken]] it eilân binnen. Under de Turkske oerhearsking, sûnt [[1645]] begûnen de de Kretenzers in grutte ûnôfhinklikensstriid. Dy striid wie ynearsten frij beheind, mar late úteinlik ta de ûnôfhinklikens fan it eilân yn [[1898]]. Yn [[1913]] waard Kreta opnommen yn it [[Grikelân|Keninkryk Grikelân]].
