Septimius Sevearus: ferskil tusken ferzjes

Content deleted Content added
L Ieneach fan 'e Esk moved page Septimius Severus to Septimius Sevearus: klam op twadde wurdlid
L red
Rigel 1:
[[Ofbyld:Septimius Severus busto-Musei Capitolini.jpg|right|thumb|300px|Byld fan Septimus SeverusSevearus]]
 
'''Septimius SeverusSevearus''' ([[11 april]] [[145]] – [[4 febrewaris]] [[211]]) (ek wol '''LusiusLucius Septimus Severus''') wie [[List fan Romeinske keizers|Keizer fan Rome]] fan [[193]] oant [[211]]. Hy stiet bekend as in krêftich hearsker dy't it yntern ferdielde Romeinske ryk nei in boargerkriich op 'e nij ûnder ien gesach feriene. Hy wie de lêste keizer dy't nije gebieten oan it ympearium tafoege.
 
Op it [[Forum Romanum]] yn [[Rome (stêd)|Rome]] stiet de [[Bôge fan Septimius SeverusSevearus]], dat in geskink wie oan de keizer en syn soannen [[Karakalla]] en [[Geta]] foar twa oerwinnings op de [[Parten]] yn [[195]] en [[197]] n.Kr.
 
== Jonge jierren ==
Septimius SeverusSevearus waard berne yn de Noard-[[Afrika (Romeinske Ryk)|Afrikaanske]] stêd [[Leptis Magna]] (ek Lepcis Magna). Hy troude yn [[187]] mei in rike [[Syrje|Syryske]] prinses [[Julia Domna]] (syn twadde houlik). Yn [[188]] en [[189]] krige hy twa soannen, de takomstige keizers [[Karakalla]] en [[Geta]]. Yn it jier [[190]] wie hy [[konsul (Rome)|konsul]] fan Rome.
 
== Striid om de Macht ==
Doe't keizer [[Pertinaks]] op [[28 maart]] 193 fermoarde waard en der in boargeroarloch ûntstie yn it [[Romeinske ryk]], wie Septimius op dat stuit gûverneur yn Boppe-[[Pannoanje]]. Hy hie it dêr te sizzen oer in oantal legioenen. Amperoan 12 dagen, neidat yn [[Rome (stêd)|Rome]] it keizerskip by opbod ferkocht wie oan de heechste bieder, [[Didius Julianus]], rôpen syn soldaten him út ta tsjinkeizer op [[9 april]].
 
Tagelyk hienen oare troepen yn oare parten fan it ryk om deselde reden ek harren kommandanten ta keizer útroppen: [[Klodius Albinus]] (gûverneur fan Brittanje) en [[Pessennius Niger]] (gûverneur fan Syrje). Lykwols hie SeverusSevearus mear legioenen ta syn beskikking en ek wied er it tichtst by Rome. Hy sette him ta de haadstêd en liet keizer Julianus ôfsette en fermoardzje. De moardners fan Pertinaks waarden opspoard en ek terjochtsteld.
 
As earste moast SeverusSevearus foar rêst soargje en him mei de oare útroppen keizers bemuoie. Dêrom sluet er frede mei Klodius Albinus en joech him de titel ''Caesar''. Dêrnei konsintrearre hy him op Pessennius Niger yn it easten. Dizze rivaal waard stipe troch in oan de [[Parten]] ûnderhearrige Mesopotamyske kening. Nei in bloedige striid yn [[Cilicia]] wie yn [[194]] it hiele keizerryk ûnder kontrôle fan SeverusSevearus. Omdat er de Partyske rol as ynmingen yn Romeinske de oangelegenheden beskôge, foel er ek Irak binnen, dêr't hy yn 195 de steatjes Edessa en Nisibis anneksearre en omfoarme ta in nije provinsje, [[Mesopotaamje (Romeinske provinsje)|Mesopotaamje]].
 
Al gau beluts SeverusSevearus syn soannen by it regear fan it ryk. Hy joech Karakalla yn [[195]] de titel ''Caesar'' en liet de [[senaat (Rome)|senaat]] Albinus ta steatsfijân ferklearje. SeverusSevearus fersloech Albinus yn ien fan de grutste fjildslaggen út de Romeinske skiednis, nammentlik yn [[slach by Lyon|Lugdunum]] op [[19 febrewaris]] [[197]]. Albinus moast flechtsje en die himsels tekoart.
 
Neidat SeverusSevearus de steat yntern op oarde brocht hie woe hy dizze ek nei bûten ta fersterke. De eardere ferovering fan Mesopotaamje wie as definsive maatregel dien om de wolfearende provinsje Syrje mear feiligens te bieden, en yn dat ljocht moat ek syn twadde Partyske fjildtocht sjoen wurde. Yn 197/198 fear hy de rivier de [[Eufraat]] ôf en ferovere ferfolgens tegearre mei syn soans [[Partje|Partia]] en de haadstêd [[Ctesiphon]] dy't troch him leechrôve waard, alle manlju deade en de om-ende-by hûnderttûzen froulju en bern dy't it oerlibbe hienen as slaven meinomd. Karakalla krige no de titel fan ''Augustus'' (meikeizer) en syn jongste soan Geta joech er de frijkommende titel ''Caesar''. Yn [[209]] liet er ek Geta beneame as meikeizer.
 
Fan 208 oant 211 wie SeverusSevearus in Brittanje en joech dêr lieding oer oan in rige fjildtochten tsjin de [[Kaledoanjers|Kaledoanyske]] stammen út wat tsjintwurdich Skotlân is.
 
== Ein ==
Utsein Partia, oermastere SeverusSevearus ek gebieten yn Noard-Afrika en rjochte hy syn oandacht op [[Brittanje]], dêr't hy de tachtich jier âlde [[muorre fan Hadrianus]] wêr nedich werstelle liet. Op 65-jierrige leeftyd stoar er in natuerlike dea op [[4 febrewaris]] [[211]] yn [[York]]. Syn beide soannen folgen him op.
 
== Keppeling om utens ==